Primeurproeverijen Toscane 2018: van het probleem van de Chianti Classico tot mindere Brunello

Wijnkenner en chef Herwig Van Hove trok naar Toscane om er de nieuwste wijnen te proeven. Hij werd niet lyrisch, maar kon toch verschillende wijnen proeven die meer dan de moeite waard zijn. Dit is zijn selectie.

Chianti Classico

Zoals alle wijnconsortia in Italië is Gallo Nero van de Chianti Classico een corporatistische organisatie die de belangen van de aangesloten wijnboeren behartigt. Dit Gallo Nero consortium wordt vandaag geconfronteerd met twee grote problemen. Eerst en vooral slaagt het er niet in om het gemiddeld prijsniveau van de gewone Chianti Classici op te krikken: bij ons is Chianti Classico op de markt voor nauwelijks vijf euro per fles, ofwel de prijs voor redelijke tafelwijn. Een tweede grote frustratie is de Chianti die geen ‘classico’ heet en die haast in de hele provincie gemaakt mag worden. Behalve dat ook die wijn de ‘garantita’-status heeft verkregen, is hij soms ook nog eens veel beter dan ‘echte’ classico wijnen.

Het uitzwermen van gekende appellationbenamingen naar aanliggende gebieden is van alle tijden en alle wijnlanden. Het mooiste voorbeeld is Saint-Emilion, een naam die door verschillende aanliggende gemeenten is geadopteerd. Denk bijvoorbeeld aan Lussac-Saint-Emilion of Saint-Georges-Saint-Emilion. Dat is dan ook allemaal niet zo erg, al moet er wel aan een belangrijke voorwaarde worden voldaan: de kernappellation moet onbetwistbaar de beste zijn. En laat het nu net daar foutlopen bij de Chianti Classico.

Omdat dat te veel als een elitezaak werd ervaren, heeft het consortium Gallo Nero nooit een kwaliteitspolitiek gevoerd. Kwaliteitshuizen als Antinori zijn zelfs lange tijd geen lid geweest van het consortium. Het consortium gaat ervan uit dat de kwaliteit door het lidmaatschap automatisch goed is en dat alles moet komen van intense marketing.

In alle grote wijnappellations ter wereld wordt de kwaliteit bewaakt door het minst interessante gedeelte van de oogst weg te zetten: zo maakt Bordeaux ‘second vin’, Brunello van Montalcino en Vino Nobile van Montepulciano hebben hun ‘Rosso’. In Chianti Classico gebeurt echter net het omgekeerde: het beste van de oogst wordt apart gezet als een supercategorie: de ‘Gran Selezione’. Het gevolg is dat de resterende wijn simpelweg veel minder goed wordt en dus slechts aan een tafelwijnprijs aan de man kan worden gebracht.

De visionaire grote huizen die al lang goede Classico maken zoals Antinori, Fonterutoli, di Ama, Volpaia en Brolio doen daar niet aan mee. In plaats van selecties te maken en hun wijnen te verarmen, geven ze hun chateauwijn dertig maanden vatlagering en kunnen zo hun flessen presenteren als Gran Selezione. Ook veel van de betere kleine domeinen zijn niet in de selectieval gestapt: zo selecteerden ze geen partij wijn, maar een perceel. Denk dan aan bijvoorbeeld Colonia van Felsina, Vigneto Bella Vista van Castello di Ama, Vigna di Sessina van Dievole of Vigna Contessa Luisa van Villa Calcinaia. Door de wijn van een perceel uit de chateauwijn te verwijderen, blijft de gemiddelde kwaliteit van de resterende chateauwijn onveranderd. Enkel aan de complexiteit kan wat worden ingeboet.

Brunello di Montalcino

Het jaar 2017 is ook voor Brunello (2100 ha) niet ideaal. Biondi Santi, de best gekende en tevens duurste wijnbouwer brengt zelfs geen 2017 op de markt: de kwaliteit werd slechts goed genoeg bevonden voor in de ‘Rosso do Montalcino’.

Hoe dan ook is er op dit moment van de 2017 nog geen sprake: nu komt pas de 2013 op de markt. Brunello moet immers bij wet drie jaar gedeeltelijk op hout verouderen vooraleer hij op de markt mag komen. Deze opgelegde langdurende veroudering is altijd wat oxidatief en is voor de meeste wijnen een pad naar fruitarme magere schraalheid. De sangiovesedruiven, waaruit de wijn wettelijk gezien volledig moet bestaan, geven gemakkelijk aanleiding tot zure gestrengheid. Dit type van wijn wordt vooral in de Italiaanse kolonies in de USA en Duitsland voor complex aanzien en zal dat blijven zolang het oudere cliënteel blijft bestaan.

Het prestigeaureool waarmee deze wijn door volgehouden marketing werd getooid, brengt wel een uitgesproken commercieel succes met zich mee. Tot zeventig procent van de productie gaat naar het buitenland, en nog wel tegen ‘ultra-premium’-prijzen van minstens dertig euro per fles. Het jaarlijkse wijnzakencijfer van de gehele wijnregio (3500 ha) is haast tweehonderd miljoen euro. Door de jongere garde wordt echter meer en meer goede fruitige evenwichtige moderne Brunello gemaakt in het spoor van Fanti en Pacenti.

Vernaccia di San Gimignano

De ‘Vernaccia di San Gimignano’ (720 ha) behoort tot de beste witte wijnen van Italië. Hij werd traditioneel in de streek van San Gimignano ontwikkeld. Daaraan dankt hij niet alleen zijn inherente frisheid, maar ook zijn karakter, waardoor hij goed past aan tafel met ernstige gerechten.

Dat wordt ter plaatse niet altijd goed begrepen: de appellationwijn moet maar voor 85 procent van vernacciadruiven gemaakt zijn, de rest van niet-aromatische druiven zoals de eeuwige chardonnay, riesling of sauvignon. Moscato en malvasia zijn niet toegelaten. Deze vijftien procent van niet-vernaccia vermindert natuurlijk het originele karakter, zoals ook de houtlagering die men soms wel eens in het glas kan tegenkomen. Nog altijd geloven vele wijnbouwers dat een barrique van vers eikenhout een bron kan zijn van kwaliteit. Ook hier is het jaar 2017 met zijn koude en zijn nattigheid niet ideaal.

Vino Nobile di Montepulciano

Vino Nobile di Montepulciano (1300 ha) komt nu met het jaar 2015 op de markt. Deze wijn wordt haast voor tachtig procent uitgevoerd en dat vooral naar Duitsland, de USA en Zwitserland. Hij moet maar voor zeventig procent gemaakt zijn van sangiovesedruiven. De resterende dertig procent andere druiven (zoals merlot en cabernet) zorgen voor een zekere charme. Al ligt daar aan de grondslag ook het feit dat het minst interessante gedeelte van de oogst in de ‘Rosso di Montepulciano’ wordt gebruikt. Het jaar 2015 gaat ook hier door voor een superjaar.