Jonas Mallisse strijdt tegen voedselverspilling: ‘Vertrouw op je zintuigen’

De Deense app Too Good To Go pakt voedselverspilling aan. Gentenaar Jonas Mallisse hoorde erover tijdens een reis in India en was meteen verkocht. Anderhalf jaar later heeft de app in België al meer dan een miljoen maaltijden van de vuilnisbak gered. ‘Kleine acties kunnen een verschil maken.’

‘Voedselverspilling is een van de belangrijkste problemen wereldwijd’, zegt Jonas Mallisse in het kantoor van Too Good To Go in de Watt Factory in Gent. ‘In ons land wordt elk jaar 3,5 miljoen ton eten weggegooid. De waarde hiervan wordt geschat op 670 miljoen euro. Als je voedselverspilling kan verminderen, heb je dus sociaal, economisch en ecologisch impact.’

Aan de basis van het Belgisch verhaal over Too Good To Go ligt een reis door India, vertelt Mallisse. ‘Toen ik daar een Scandinavisch koppel hoorde praten over Too Good To Go werd ik getroffen door de eenvoud en de genialiteit van het idee. Dat moeten wij ook hebben, dacht ik.’

‘Too Good To Go ontstond uit enkele studenten die samenkwamen in een buffetrestaurant in Kopenhagen om er aan hun thesis te schrijven. Zij zagen dat er op het einde van de dag veel eten werd weggegooid. Ze vonden dat absurd omdat het allemaal nog perfect eetbaar was. Zo kwamen ze op het idee om voor restaurants een app te ontwikkelen om overschotten aan te bieden aan mensen uit de buurt. Die kunnen op hun smartphone zien welk restaurant eten over heeft en tegen een kleine prijs porties aankopen.

‘Net voor sluitingstijd gaan ze langs met een potje. Het is toch absurd dat eten wordt weggegooid terwijl ook bij ons mensen niet toekomen? De cijfers tonen het aan: in 2018 klopten 160.000 Belgen aan bij de Voedselbank.’

Complementair aan de Voedselbank

‘Wij zijn geen concurrent van de Voedselbank. Op duizenden plaatsen wordt er in België eten weggegooid. Je kan logistiek niet verwachten dat een voedselbank om 17.30 uur zeven croissants bij de bakker om de hoek gaat ophalen.’

Dat kan met de prijzenwinnende app wel. ‘Too Good To Go biedt die croissants aan via de app en is dus complementair aan de Voedselbank. Veel supermarkten werken twee keer per week met de Voedselbank. De andere dagen van de week kan Too Good To Go de oplossing zijn om de overschotten niet te verspillen.’

Waarom wordt er zoveel voeding weggegooid?

‘Verspilling gebeurt in de hele keten. Fruit en groenten halen het minst vaak ons bord; 644 miljoen ton, of 42 procent van de wereldproductie gaat verloren. In ontwikkelingslanden is dat vooral vanwege een gebrek aan logistiek of door extreme weersomstandigheden. In de ontwikkelde landen wordt vooral bij de gezinnen thuis verspild. De overheid kan hier meer doen.’

Wat bijvoorbeeld?

‘De veiligheid van ons voedsel is het allerbelangrijkste, uiteraard. We mogen daar geen risico’s nemen, maar toch lijkt het alsof we na voedselcrisissen zoals de dioxidecrisis en de gekkekoeienziekte in een kramp zijn geschoten waardoor de veiligheidsvoorschriften van vandaag absurd streng zijn. Sommige houdbaarheidsdata zijn bijvoorbeeld te scherp en het gevolg is dat meer dan de helft van de verspilling niet terecht is. Mensen hebben geen connectie meer met voedsel, vertrouwen niet meer op hun neus of smaak.’

Zintuigen vertrouwen

‘Verder is voeding te goedkoop,’ vervolgt hij, ‘waardoor het minder waardevol lijkt en mensen sneller weggooien. Tijdens de wereldoorlogen waren er campagnes die stelden ‘verspil geen voedsel, want hongersnood is onze ergste vijand. Ergens onderweg zijn we die wijsheid kwijtgeraakt. We zijn sneller gaan leven, de verpakkingen werden groter, de promo-acties op voeding swingen de pan uit. Hierdoor zijn we vervreemd geraakt van wat voedsel is, laat staan van het proces dat eraan voorafgaat om het op je bord te krijgen.’

Wat is er mis met de houdbaarheidsdata?

‘Veel mensen begrijpen niet wat de juiste betekenis is van ’ten minste houdbaar tot’ (THT). Als je voedsel de THT-datum heeft bereikt is dat geen reden om het meteen naar de vuilnisbak te verwijzen. Vertrouw op zo’n moment op je zintuigen.’

De strijd tegen voedselverspilling is een van de Duurzaamheidsdoelen.Gaan we wat jou betreft de deadline halen en voedselverspilling halveren tegen 2030?

‘Als het van onze weinig ambitieuze Vlaamse overheid afhangt, gaan we dat niet halen. Gelukkig is Vlaanderen klein en zijn er wereldwijd meer mensen gedreven bezig.’

Opwarming van de aarde

‘Voedselverspilling is rechtsreeks gerelateerd aan de opwarming van de aarde, acht procent van alle broeikasgassen is er een rechtstreeks gevolg van. Dat maakt het dus waardevol om hierop in te zetten.’

‘Per dag openen in Europa 200.000 gebruikers onze app, dat zijn allemaal mensen die iets willen bijdragen. Die impact maakt volgens mij echt iets uit. Het doel is natuurlijk ook om door de steun van die community hoger op de politieke agenda te komen. We hebben nog maar tien jaar om de deadline te halen, hé.’

Je ziet het dus wel gebeuren?

‘Als we er niet meer in geloven, stopt het volgens mij. Je kan ook veel veranderen op tien jaar tijd. En er is eigenlijk niemand die voedselverspilling leuk vindt, bij de ene is dat vooral om ecologische redenen, bij de andere omdat het sociale armoede met zich meebrengt, en bij een derde omdat het economisch oninteressant is. Het is dus een thema waarvan ik geloof dat we de politiek moeten kunnen verenigen.’

Houd je voedseloverschotten niet juist in stand door ze via de app aan een prikje aan te bieden?

‘Die kritiek krijgen we soms maar laat me duidelijk zijn: niemand heeft er belang bij om te verspillen. Zelfs als de overschotten nog via de app de deur uitgaan, is er voor de verkoper geen winst, wel minder verlies. Het is de bedoeling om op termijn geen overschotten meer te hebben maar elke winkel wil ook net een beetje meer produceren of inkopen om geen klanten te moeten teleurstellen.

‘Voedseloverschotten herverdelen op het einde van de keten is de laatste oplossing. Beter is ze te vermijden van bij het begin, maar zolang er geen waterdichte oplossing is, hebben wij wel tonnen eten gered. Ondertussen werken we verder met andere partners aan mogelijke oplossingen. Zo is er bijvoorbeeld een slimme ontwikkeling in de maak om houdbaarheidsdata te linken aan prijzen. Als een product dichter bij de houdbaarheidsdatum komt, daalt het automatisch in prijs. Als dat kan worden doorgevoerd, wordt Too Good To Go wellicht overbodig. Uiteraard is dat uiteindelijk de bedoeling.’

Dit artikel maakt deel uit van de reeks SDG’S: NOG 10 JAAR TE GAAN van nieuwsagentschap IPS. Het project in dit verhaal werkt vooral aan SDG 12 (verantwoorde consumptie en productie).