In arme landen is gezonde voeding in verhouding nog duurder dan in rijke landen. Daardoor zie je er vaker kinderen met groeiproblemen en nu ook volwassenen met overgewicht.
De betaalbaarheid van gezonde voeding varieert grondig en systematisch over de hele wereld, hebben onderzoekers van het Internationaal Onderzoeksinstituut Voor Voedselbeleid (Ifpri) vastgesteld. De prijsverschillen helpen internationale verschillen in voedingspatronen, dwerggroei en overgewicht bij volwassenen verklaren, zeggen ze.
176 landen
‘Ons onderzoek toont aan dat de meeste gezonde voedingsmiddelen aanzienlijk duurder zijn in armere landen’, zegt coauteur Derek Headey. ‘Gezondere voeding wordt wel goedkoper in de loop van de ontwikkeling, maar dat geldt ook voor ongezonde voeding zoals bewerkte voedingsmiddelen en frisdranken.’
Voor de studie, die in The Journal of Nutrition werd gepubliceerd, verzamelden de onderzoekers de prijzen van 657 gestandaardiseerde voedingsproducten in 176 landen. Het gaat om het eerste wereldwijde onderzoek naar de betaalbaarheid van voeding, vooral naar hoe de relatieve prijsverschillen in verschillende landen zich tot elkaar verhouden. Vorige studies richtten zich telkens op de prijsverschillen in specifieke landen.
Extreem duur
In de armste landen zijn gezonde voedingsmiddelen vaak extreem duur. Dan gaat het vooral om dierlijke producten met veel voedingsstoffen. Daarvan is bekend dat ze effectief zijn bij het voorkomen van dwerggroei. Eieren en verse melk zijn bijvoorbeeld vaak tien keer duurder dan zetmeelrijke basisvoedingsmiddelen als brood, maïs of rijst. Verrijkte graanproducten voor kinderen zijn soms dertig keer duurder dan traditionele graanproducten die vaker aan baby’s worden gegeven.
Dat arme mensen ongezonder eten, werd tot nog toe vooral toegeschreven aan een beperktere kennis van voeding. Nu blijkt dat ook de hoge prijzen van voedzame producten een cruciale rol spelen
‘Voor deze studie wisten we al dat de armste kinderen ter wereld niet genoeg echt voedzame voedingsmiddelen consumeerden die een gezonde groei en hersenontwikkeling bevorderen’, zegt Headey. ‘Nu zien we beter waarom dat zo is: arme mensen leven ook in arme voedselsystemen. Die combinatie van lage inkomens en hoge prijzen betekent dat ze simpelweg niet genoeg van deze voedzame voedingsmiddelen kopen en eten.’
Vooral de link tussen hoge melkprijzen en dwerggroei bleek bijzonder sterk.
Overgewicht
Ook bij volwassenen zagen de onderzoekers een duidelijk verband. Suikerrijke frisdranken en snacks bijvoorbeeld zijn relatief duur in veel lage-inkomenslanden. Maar in middeninkomenslanden zijn ze goedkoop geworden, waardoor ze vaker worden geconsumeerd. In die landen zijn overgewicht en obesitas dan ook in opmars, net zoals in rijke landen.
‘Instanties voor volksgezondheid in hoge-inkomenslanden maken zich al geruime tijd zorgen over de hoge consumptie van suikerrijk voedsel’, zegt Alderman. ‘Maar onze studie toont aan dat deze producten vaak zeer betaalbaar worden in middeninkomenslanden, en soms zelfs in relatief arme landen, waar de obesitascijfers echt stijgen.’
Oplossingen
Ongezonde voeding maakt veel mensen ziek; het veroorzaakt een vijfde van alle sterfgevallen wereldwijd. Dat arme mensen ongezonder eten, werd tot nog toe vooral toegeschreven aan een beperktere kennis van voeding. Nu blijkt dat ook de hoge prijzen van voedzame producten een cruciale rol spelen.
Volgens de onderzoekers zijn er verschillende mogelijkheden voor beleidsmakers om de consumptie van ongezond voedsel te beperken, onder meer investeringen in landbouw, belastingen op ongezonde voeding en verplichte voedseletikettering.
