Zou het niet mooi zijn als het Antwerpse hout in Antwerpen kon blijven en het de stad creatief, structureel en sociaal zou kunnen ondersteunen? Dat is exact wat architect Sam Ponette ook denkt. Hij zal al zeker vijftig bomen een tweede leven geven als meubel, maar het einde van zijn queeste is nog niet in zicht.
Heel wat groen langs de Antwerpse Noorderlaan, de Ijzerlaan en de Noorderleien heeft het leven moeten laten voor het Noorderlijnproject, dat de tramverbinding van en naar Antwerpen-Noord en het Eilandje moet verbeteren. Zo’n 1600 bomen werden neergehaald, versnipperd en hervormd tot houtpellets, een biobrandstof die op papier wel milieuvriendelijk is, maar waar momenteel zodanig veel bossen voor aangeplant en gekapt moeten worden dat het doel voorbijgestreefd lijkt.
Sam Ponette, meubelmaker, -ontwerper en productontwikkelaar, heeft een beter idee voor al dat bruikbaar materiaal dat in zijn thuisstad ter aarde besteld wordt. Hij werkt al jaren met afvalhout uit de Antwerpse haven – een idee dat even milieubewust als chauvinistisch is. “Hoe tof is het immers om een houten meubelstuk of een object te kunnen kopen waarvan je exact weet waar het hout vandaan komt?” Het is een sentiment waar Stad Antwerpen volgens hem ook gebruik van moet maken, al ziet hij het breder.
“Je kan een deel van dat hout ter beschikking stellen aan creatieve inwoners van de stad, die er vervolgens hun ding mee kunnen doen, maar waarom ook niet dat hout inzetten voor de infrastructuur van de stad zelf? Maak daar banken van, of paviljoenen. Er zijn zoveel buurten in Antwerpen die wel een oppepper kunnen gebruiken”, aldus Ponette. “Wie weet kan je er zo ook enkele mensen extra mee aan het werk zetten, of sociale woningen en kansarme gezinnen van meubilair of een inkomen voorzien. Je neemt iets weg van de stad, maar de stad krijgt er tenminste iets voor terug”, besluit hij.
Een tweede leven voor gerooide bomen
In Antwerpen is er al een kleinschalige overeenkomst tussen de stad en het Ecohuis, dat de door de groendienst gesnoeide takken en bomen -bijvoorbeeld voor en na een storm- ter beschikking stelt van erkende Ecoscholen, maar wie naar onze Noorderburen kijk weet dat het grootser kan. In Nederland heb je immers de Stichting Stadshout, een organisatie die gesneuvelde bomen in steden een tweede leven geeft. Ze ontfermen zich over gerooide en omgevallen bomen en verzagen deze tot planken, die vervolgens naar particulieren of de stad Amsterdam zelf gaan. In Utrecht loopt een gelijkaardig project waar lokaal hout beschikbaar wordt gesteld voor ontwerpers en architecten voor toepassing in duurzame projecten.
Je neemt iets weg van de stad, maar de stad krijgt er tenminste iets voor terug
De meubelmaker deed een jaar geleden een oproep en vond heel wat gelijkgestemde zielen én een houtzagerij om stadshout in de stad te houden, maar zijn actie werd niet overal met open armen onthaald. De stad Antwerpen en vervoersmaatschappij De Lijn hebben voor het Noorderlijnproject immers een TFC-constructie opgesteld, waarbij de beslissing over wat er met het gekapte hout gebeurt volledig in handen van de (onder)aannemer ligt. Die was er overigens van overtuigd dat het hout enkel voor biopellets gebruikt kon worden, al was hij na onze confrontatie dat plataan evenwaardig is aan beuk toch genoodzaakt toe te geven dat “meubels ook mogelijk waren”.
Toch is er nog goed nieuws voor een eventuele Antwerpse stichting stadshout: hout dat gekapt werd tijdens de eerste fase van het project kan niet meer gerecupereerd worden, maar voor fase twee van het project is dat nog wél mogelijk. “Eigenlijk gaat het hout naar de hoogste bieder”, klinkt het bij Noorderlijn. Vandaag werd duidelijk dat Sam Ponette al vijftig bomen heeft kunnen overkopen van de aannemer, maar daar stopt zijn missie nog lang niet. Hij wil alle 600 honderd bomen die er nu nog zijn allemaal laten terugstromen naar de stad in de vorm van meubels, speelgoed of muziekinstrumenten.
Katrin Swartenbroux
