Uitgezocht: koop je best een echte of kunstkerstboom dit eindejaar?

Is een kunstkerstboom minder belastend voor het milieu dan een echte, of zet je best een echte dennenboom? Knack Weekend zocht het uit.

Onlangs maakte Ikea bekend dit jaar geen natuurlijke kerstbomen meer te verkopen maar alleen nog kunstkerstbomen aan te bieden. De vraag naar echte bomen daalt, klinkt het bij het Zweedse woonwarenhuis. Klanten vinden een alternatief voor een spar gewoon makkelijker, bovendien speelt bezorgdheid om het milieu een rol. Maar klopt dat wel: heeft een echte spar een grotere ecologische impact dan een plastic exemplaar?

Katrijn Cierkens en Linde Raport, beiden bio-ingenieur milieutechnologie en lector binnen de bacheloropleiding Milieu- en duurzaamheidsmanagement (HOGENT), bogen zich over het dilemma. Hun oordeel: het valt best mee met die ecologische impact van een boom – al dan niet echt – in huis.

“Studies uit de VS, Canada en Zwitserland brachten de milieu-impact van kerstbomen – een natuurlijke versus een kunstboom, meestal geproduceerd in China – in kaart. Daarbij werd rekening gehouden met verschillende factoren: hoeveel fossiele brandstoffen werden gebruikt om de boom te produceren, hoeveel CO2-uitstoot was er bij het transport, hoe zit het met luchtverontreiniging, waterverbruik…? Uit die onderzoeken blijkt dat, rekening houdend met al die parameters, je een kunstboom zes à tien jaar – afhankelijk van de boom waarmee je vergelijkt – moet hergebruiken voor de grotere milieu-impact ervan opweegt tegen die van één echte boom per jaar. Uit consumentenonderzoek blijkt dat de meeste kunstkerstbomen ook effectief zo lang meegaan.”

Best geen kerstboomverbranding

Wil je graag een echte boom, ga dan voor een Belgische. “De meeste bomen die hier verkocht worden werden in België gekweekt – Wallonië is een belangrijke netto-exporteur van kerstbomen – volgens de Belgische milieuregelgeving: er is bijvoorbeeld een trend om steeds minder met pesticiden te werken.”

Wat veel mensen over het hoofd zien volgens de deskundigen, is dat ze zelf een grote invloed hebben op de ecologische impact van hun natuurlijke kerstboom. “Een verrassend relevante factor is namelijk het aantal kilometers dat je rijdt naar het tuincentrum. Dat kan wel vijf tot vijftig procent uitmaken van de milieu-impact van je boom.”

Wil je de impact zo klein mogelijk houden, dan plant je je boom in afwachting van een volgende kerst in je tuin. Verbrand hem zeker niet in de tuin of tijdens een kerstboomverbranding, dat leidt tot een hoge productie van fijnstof. Zet je boom buiten voor ophaling zodat hij verwerkt kan worden voor compostering of houtversnippering, of breng hem naar het recyclagepark.

Toch vinden de deskundigen ‘kerstboomschaamte’, of het nu gaat om een echte of om een kunstboom, nergens voor nodig: “Als je kijkt naar het totaalplaatje van de impact van kerst, is die boom peanuts. Beter kun je je feestgedrag onder de loep nemen en kijken op welk domein jij het verschil kunt maken: beter één welkom cadeau dan veel nutteloze gadgets, een feestoutfit hoeft niet nieuw te zijn. Hergebruik kerstdecoratie en hang ledverlichting in de boom, het verbruik is slechts een tiende van dat van oudere kerstlichtjes. Kijk ook eens naar de feestmaaltijd: eet zo weinig mogelijk rood vlees en serveer geen exotisch fruit, dat heeft een gigantische milieu-impact. Maak keuzes. Ga voor de dingen die jij echt belangrijk vindt en compenseer op andere domeinen.”

Conclusie?

Het verschil in milieu-impact tussen een echte en een kunstboom is verwaarloosbaar. Je hoeft je dus niet schuldig te voelen wanneer je een van beide in huis haalt. Wil je wél een verschil maken? Neem dit jaar, als cadeau voor je nageslacht, dan eens je feestgedrag onder de loep en kijk hoe jij je steentje kunt bijdragen.