Documentairemaker Volkan Üce: ‘Ik had het belang van zelfliefde wel eerder willen ontdekken’
Volkan Üce (40) woont in Antwerpen en scoorde vorig jaar een internationale festivalhit met All-In. De documentaire over twee jonge werknemers van een Turks vakantieresort is vanaf deze week op televisie te zien.
Ik heb lang gedacht dat ik het goed genoeg moest doen in het leven. Mijn Turkse ouders droomden ervan om in Istanboel te wonen, maar omdat ze hun kinderen alle kansen wilden geven, werd het België. Ondanks zijn universitair diploma kon mijn vader hier enkel aan de slag in een asbestfabriek, waarna mijn zus en ik vaak te horen kregen dat het “voor ons” was dat mijn ouders hier waren. Zoiets creëert een zware verantwoordelijkheid. Ook vandaag kan ik pas na enige tijd volkomen tevreden zijn over mijn werk en leg ik mezelf veel druk op bij de opnames. Ik zie de kleinste tekortkomingen en dingen die nóg beter kunnen.
Zonder herkenbare voorbeelden zijn de drempels dubbel zo hoog. Ik zag geen Turkse regisseurs in Vlaanderen, dus dacht ik dat film studeren niets voor mij was. Ik kende wel journalist Faroek Özgünes en politicus Veli Yüksel en dus koos ik voor politieke en sociale wetenschappen, tot filmmaker Zeki Demirkubuz, zelf een autodidact, me tijdens mijn doctoraat aanmoedigde om eerlijk te zijn: was ik een wetenschapper, of wilde ik iets doen met mijn verontwaardiging?
Ik maak films vanuit een noodzaak. Iets in de samenleving zit me dwars, en dan móét ik dat verhaal vertellen. Dat herken ik in Tayfun Pirselimoğlu, een Turkse regisseur die zegt dat hij issues verzamelt omdat die nu eenmaal de grondstof zijn van zijn werk. Het belangrijkste is toch dat je iets te vertellen hebt, dat je dingen wilt veranderen. Dat is waar de emotie vandaan komt. Als je films maakt zonder die urgentie, ben je volgens Michel Houellebecq geen revolutionair, maar een decorateur.
Ik durf nu te zeggen dat ik iets in mijn mars heb.
Je eigenwaarde mag niet van anderen afhangen. Een mens leeft voor een groot deel bij de gratie van de buitenwereld, dat heb ook ik in het verleden te veel gedaan. Succes in de liefde of in je werk? Dan denk je dat je het niet waard bent en door de mand zult vallen. Ik durf nu te zeggen dat ik iets in mijn mars heb, maar ik had het belang van zelfliefde wel eerder willen ontdekken.
Reizen is je referentiekader verlaten. Ontdekken dat er een wereld buiten Vlaanderen is, dat er andere levens- en zienswijzen zijn. Vandaag zie ik mijn dubbele roots als een verrijking, maar dat was niet altijd zo. Mijn eerste documentaire Displaced ging daarover. Niet thuis zijn in Vlaanderen, maar ook niet in Turkije, nergens helemaal aanvaard worden: mijn onbehagen vroeger is het verhaal van duizenden Turken van de derde generatie.
All-inresorts zijn een afspiegeling van de samenleving. Mij interesseren niet de resorts zelf of hun klanten, maar de fenomenen die er tot uiting komen. Jongeren die hun hoop en onschuld verliezen naarmate ze de wereld ontdekken, het consumentisme, de meritocratie ook. Mensen denken hier dat ze hun verwennerij verdienen: work hard, play hard. Alsof hun succes alleen op hard werken steunt, en niet op factoren als je geboorteplaats en je familiale achtergrond. De jongens in mijn film werken veel harder, maar zij zullen nooit in zo’n resort verblijven.
De leukste feestjes ontstaan spontaan. Afspreken om kort op café te gaan omdat je al keimoe bent en doorgaan tot ’s ochtends vroeg omdat het zo leuk is: dat zijn de beste. Ook op vakantie zijn het de onverwachte momenten die me bijblijven: die keer in Montevideo dat buurtbewoners me uitnodigden voor een straatbarbecue, of mijn ontmoetingen met kleurrijke lokale figuren op de nachttrein van Bangkok naar Maleisië. De volgende dag zat ik meteen in mijn ergste reisnachtmerrie: tussen westerlingen die elkaar proberen te overtroeven met alle verre bestemmingen die ze hebben bezocht. Reizen gaat voor mij om het creëren van uitwisselingen, niet om het afvinken van lijstjes.
Ik wil niet focussen op wat er niet is. Zowel in mijn werk als privé kijk ik liever naar wat er wél is, en dan gebruik ik mijn energie liever om die dingen nog beter te maken. Hier word ik meer op mijn afkomst aangesproken dan op mijn docu’s, maar dan denk ik: fuck it, ik laat mijn enthousiasme niet kelderen, er zijn genoeg landen waar ik geen Turk ben, maar een filmmaker.
All-In, op 12 juni op Canvas.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier