De wetenschapper die voor het eerst microplastics aantrof in mensen: ‘Niemand ontkomt eraan’

Philipp Schwabl is gastro-enteroloog aan de medische universiteit van Wenen. Hij leidde er dit jaar een studie die voor het eerst plastic in onze ontlasting terugvond.

Plastic brengt mettertijd microplastics voort: stukjes plastic die kleiner zijn dan vijf millimeter. Ze worden toegevoegd aan cosmetica, verzorgingsproducten en kauwgom, maar ontstaan ook door de slijtage van grotere stukken plastic door zonlicht, water, wind en vorst. Zo komen ze voor in de door plastic vervuilde oceanen, in de vissen en schaaldieren die erin leven en in zeevogels.

Twintig stukjes per tien gram ontlasting

‘Wetenschappers vermoeden al langer dat ze ook in de menselijke stoelgang belanden’, zegt Schwabl. Samen met andere onderzoekers van de medische universiteit in Wenen en het Oostenrijkse milieuagentschap analyseerde hij de ontlasting van inwoners van acht verschillende landen: Nederland, het Verenigd Koninkrijk, Oostenrijk, Italië, Finland, Polen, Rusland en Japan. In een dagboek hielden de deelnemers ook bij wat ze de week daarvoor gegeten en gedronken hadden.

Het resultaat: bij alle deelnemers werden microplastics tussen 0,05 en 0,5 millimeter in hun stoelgang gevonden, gemiddeld twintig stukjes per tien gram ontlasting, van in totaal negen verschillende soorten plastic. De meest voorkomende waren polypropeen (PP) en polyethyleentereftalaat (PET). ‘Het gaat om een kleinschalige, maar belangrijke pilotstudie. Niet alleen hebben we een methode gevonden om microplastics in de stoelgang te isoleren, voor het eerst is hun aanwezigheid daar nu ook aangetoond. Verder onderzoek is zo goed als zeker.’

Verschillende pistes

Hij onderzocht niet hóé die microplastics in onze ontlasting belanden, benadrukt Schwabl. ‘Maar er zijn wel enkele pistes, zoals de aanwezigheid van microplastics in schaaldieren en vissen. Die laatste worden trouwens niet alleen door de mens gegeten, maar dienen ook om andere dieren te voeden.’ Toch zijn ook andere verklaringen nodig. Twee deelnemers hadden de week voor het onderzoek immer géén vis of zeevruchten gegeten. ‘Mogelijk komen microplastics vrij bij de voedselverwerking, waarbij het langs buisjes en andere plastic elementen passeert. Of het gaat om de verpakking. Zo is het bij petflessen niet ondenkbaar dat kleine stukjes plastic afbreken bij het openen en sluiten van de dop. Maar onze studie suggereert toch dat niemand ontkomt aan microplastics.’

Over gezondheidsrisico’s is vooralsnog weinig geweten. In dieren is vastgesteld dat microplastics de bloedbaan en ingewanden als de lever kunnen bereiken. ‘Maar wat de mens betreft hebben we voorlopig meer vragen dan antwoorden’, zegt Schwabl. ‘Reizen microplastics door het lichaam zonder meer, belanden ze in de bloedbaan en in cellen, leiden ze tot ontstekingen en immuunreacties, lopen mensen met darmaandoeningen een verhoogd risico – daarvoor is meer onderzoek nodig. Eén ding is zeker: plastic hoort niet thuis in onze stoelgang.’