De andere maker van Barbie: wie is Jack Ryan, de playboy die Barbie haar vormen geeft?
Hoe is Barbie uitgegroeid tot het icoon dat het vandaag is? En hoeveel weten we eigenlijk over dit figuur dat ons al zo lang in het roze kleurt? Ter ere van Barbie’s 65e verjaardag schreef filmjournalist Robin Broos het boek ‘Do You Speak Barbie?‘. Knack Weekend brengt in voorpublicatie enkele fragmenten uit het boek.
In de openingshoofdstukken werpt Robin Broos een onthullende blik op de spraakmakende feiten en verhalen rond de creatie van Barbie. Eén van de ontwerpers van de pop was Jack Ryan, die volgens zijn dochter nooit de erkenning kreeg die hij echt verdiende. Maar wat blijkt? Wat er zich achter de schermen afspeelde, was veel minder rooskleurig dan je zou verwachten van de makers van Barbie.
Ruth Handler, bezieler van Barbie, noemt hem ‘de grootste swinger ter wereld’ en kan hem niet uitstaan. Toch heeft ze de excentrieke ontwerper Jack Ryan (1926-1991) nodig om haar pop leven in te blazen. Dit is het portret van een man met een leven vol vrouwen, cocaïne en een gegijzelde dochter.
‘Hij valt voor vrouwen met blonde haren, een smalle taille, lange benen en vooral… grote borsten. Hebben ze die niet, dan stuurt hij ze op zijn kosten naar de plastisch chirurg.’
Op zich heeft Jack Ryan niets met speelgoed. Als pas afgestudeerde ingenieur aan de universiteit van Yale in Connecticut gaat hij aan de slag bij het ruimtevaartbedrijf Raytheon, waar hij werkt aan de AIM-7 Sparrow- en MIM- 23 Hawk-raketten. Mattel plukt hem daar in 1956 weg omdat ze dringend nood hebben aan iemand met grote kennis van materialen. En zo krijgt Ryan een jaar later de opdracht om de productie van een meisjespop op te starten.
‘Wanneer je Jack hoorde praten over de rondingen van een Barbiepop, klonk het alsof hij het over een sekspartner had.’
Zowel Ryan als Handler zullen later beweren dat zij verantwoordelijk zijn voor Barbie. Intussen is Ryan ook verantwoordelijk voor andere Mattelsuccessen als Hot Wheels en Chatty Cathy. Als hoofd van de onderzoeks- en ontwikkelingsafdeling krijgt hij in 1962 een budget van 1,5 miljoen dollar ter beschikking. Maar zijn relatie met de speelgoedfabrikant verslechtert. In 1980 klaagt hij zijn voormalige werkgever aan voor het niet uitbetalen van royalty’s. Na lang juridisch getouwtrek schikt het bedrijf.
Op privévlak gedraagt Ryan zich als een ware playboy. Hij trouwt vijf keer, onder meer met de Hongaars-Amerikaanse actrice Zsa Zsa Gábor. Zijn type? Levensechte Barbies. Hij valt voor vrouwen met blonde haren, een smalle taille, lange benen en vooral… grote borsten. Hebben ze die niet, dan stuurt hij ze op zijn kosten naar de plastisch chirurg. Ryans boezemvriend Stephen Gnass getuigt over die periode in het boek Toy Monster: The Big, Bad World of Mattel van Jerry Oppenheimer. ‘Wanneer je Jack hoorde praten over de rondingen van een Barbiepop, klonk het alsof hij het over een sekspartner had in plaats van over speelgoed. Je werd er nerveus van. Het was alsof je naar een pervert zat te luisteren.’ Ook volgens het boek is zijn bureau bij Mattel een permanente tentoonstelling van Barbiepoppen in erotische poses. ‘Elke keer je langs zo’n figuur liep, draaide je hoofd om.’
Thuis is het niet veel anders. In 1965 koopt Ryan een vijf hectare groot landgoed met achttien badkamers en zeven keukens. Het ziet eruit als een sprookjeskasteel met torens, een ophaal- brug en een gracht, pal op een heuveltop in het chique Bel Air. Via bepaalde combinaties van nummers op de 150 telefoontoestellen in het huis kan de eigenaar een waterval activeren ,de tennisbaan verlichten, de poort sluiten of de stereo-installatie aanzetten.
Ryan leidt er een wild leven. Regelmatig organiseert hij exclusieve privéfeestjes. Gasten wordt gevraagd om in middeleeuwse kostuums op te dagen, zelf kleedt Ryan zich als koning. In zijn gigantische balzaal staat een troon die ooit nog van een 17de-eeuwse prins is geweest. Er zijn ook narren en veel eten. Al is het Ryan vooral te doen om het vrouwelijk schoon. Gwen Florea, die de stem verzorgt van de pratende Barbies, getuigt hierover: ‘Hij zei me ooit dat hij ervan hield dat ik zo lang was, zodat hij zijn neus in mijn borsten kon steken als hij me omhelsde.’ De beruchte after party’s gaan door in de kelder, die Zsa Zsa Gábor omschrijft als een sekskelder. ‘De muren waren zwart en bezet met vossenvacht. Niet echt iets dat je verwacht in een chique villa in Bel Air.’
Slechts een kleine kring van vertrouwelingen weet dat Ryan een hoop emotionele problemen en verslavingen heeft. Hij leidt aan hyperseksualiteit, een manische behoefte aan seksuele bevrediging, wat een van de symptomen van zijn bipolaire stoornis is. Miskend door het leven wordt hij paranoïde en zoekt hij zijn heil in drank en drugs, zegt zijn dochter Ann Ryan in haar memoires Dream House – The Real Story of Jack Ryan.
‘Mijn vader was briljant, maar hij was ook enorm gestoord. Hij gebruikte drugs, voornamelijk cocaïne, en dat maakte hem nog meer achterdochtig. Hij zag dingen die er niet waren, was ervan overtuigd dat er mensen achter hem aan zaten, dat hij gestalkt werd. Bovendien geloofde hij dat al onze telefoons afgeluisterd werden. Hij dacht dat “ze” – wie dat ook waren – alles konden horen wat hij zei. Op een bijzonder dieptepunt was hij er zelfs van overtuigd dat ze de muren van ons huis aan het verschuiven waren. Nee, hij was niet in orde.’
Ryans andere dochter Diana gaat zelfs een tijdje inwonen bij haar vader, in de hoop hem weer op het rechte pad te krijgen. Het loopt helemaal uit de hand wanneer zij ontdekt dat er in een keukentje naast de slaapkamer van haar vader een brander is aangezet, met daarop een pan waarop jachtgeweergranaten liggen. Een dodelijke combinatie.
‘Mijn zus dacht dat vader het kasteel wilde opblazen en heeft de politie verwittigd. Toen ik zelf ter plekke aankwam, was er zelfs een SWAT-team. En dan bleek dat hij Diana gegijzeld hield in de kelder. Ik heb geprobeerd op hem in te praten, maar plots hield papa een pistool tegen Diana’s hoofd. Ik zei: “Papa, papa, het is oké. Alles komt goed. Maar laat Diana gaan.” Ik herinner me niets meer van wat er daarna gebeurde, behalve dat hij op een gegeven moment het pistool liet zakken.’
Ryan wordt opgenomen in het Olive View-UCLA Medical Center voor psychiatrische behandeling, en daarna volgt hij een detoxprogramma in een privé-ziekenhuis in Santa Monica. Gebukt onder zijn depressies en verslechterende gezondheid stapt Ryan in 1991 uit het leven. Hij is dan 64 jaar.
‘Mijn vader heeft zijn hart en ziel gestoken in alles wat hij deed voor Mattel, dat tot op de dag van vandaag profiteert van zijn bijdragen. Alleen heeft hij nooit de eer gekregen die hij verdient. Ze hebben zijn hart gebroken, en daarom heb ik mijn memoires geschreven. Ik wil het genie en de creativiteit van mijn vader kunnen vieren, iets wat ik bij leven niet heb kunnen doen.’
‘Do you speak Barbie?’, door Robin Broos, uitgeverij Lannoo, € 24,99
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier