Comédienne Soe Nsuki: ‘Vrouwen geen bewijsdrang? Alsof oestrogeen gewoon uit hormonale bloemetjes bestaat’
Eind dit jaar pakt ze uit met haar eerste zaalshow, in de tussentijd vult comédienne Soe Nsuki haar dagen met journalistiek, breakdance en croque monsieurs. Een gesprek over modern feminisme en de nood aan een diverser comedylandschap. ‘Moet je echt tegen alle grappen kunnen?’
‘Ik klink toch niet te zweverig, hé?’ Halverwege ons gesprek stopt Soe Nsuki (29) even met praten en lacht ze haar tanden bloot. Haar aangekondigde afschuw voor inspirational quotes zit dieper dan ik dacht. ‘Het gaat nog net.’ Gespeeld opgelucht zakt ze dieper in de zetel. ‘Oef!’
Deze zomer viert de Antwerpse haar dertigste verjaardag en zal het zes jaar geleden zijn dat ze op een last-minute en impulsief moment besloot deel te nemen aan een open mic-comedyavond. Geen beter moment voor haar eerste onewomanshow, dacht Nsuki. Soetopia gaat in december in première en belooft een ode aan de optimist te worden. ‘Ik stond altijd al graag op een podium’, vertelt Nsuki. ‘Cliché, hé?’
Met haar laatste geld – en dat mag u vrij letterlijk nemen – schreef de 24-jarige Soe Nsuki zich destijds in voor een comedycursus in het Antwerpse café The Joker. ‘Daar kreeg ik een spoedcursus in wat comedy is. Er zijn een aantal principes die je kunnen helpen. Niet dat het een comedyschool of zo was, dat zou niet goed zijn. Comedy is heel autodidactisch. Het is belangrijk dat je je eigen stem vindt.’
Comedy is heel autodidactisch. Het is belangrijk dat je je eigen stem vindt.
Soe Nsuki
Het duurde zes jaar, maar binnenkort sta je eindelijk met je eerste onewomanshow op de planken.
SOENSUKI: Dat is niet per se superlang, hoor. Je moet weten: eer je een comedyshow van een uur en twintig minuten hebt, zijn daar talloze uren aan vooraf gegaan. Je kan soms vier uur schrijven aan een stuk van vijf minuten om dan tot de conclusie te komen dat je er slechts een minuut van kunt gebruiken. Het is trial and error, op zoek naar wat werkt en wat niet. Eer je aan het juiste volume zit, ben je al snel zes jaar verder. (lacht)
In Soetopia neem je het publiek mee op reis door jouw wereld. Kan je dat misschien iets concreter toelichten?
NSUKI: Ik praat onder meer over arm opgroeien en arm zijn. Als dat het onderwerp uit de taboesfeer haalt, ben ik daar heel blij mee, maar dat is initieel niet het doel. Ik vertel gewoon over mijn leven. Over hoe ik tot dit punt ben gekomen, over mijn kindertijd, over hoe het is om als volwassene geen geld te hebben. Spoiler: vrij kut. In onze maatschappij gaan we er altijd vanuit dat die mensen wel iets fout gedaan moeten hebben. Wel, van kleins af aan heb ik jobkes gedaan om geld te verdienen, maar er is gewoon een bepaalde put die je moet dichten. Desondanks probeer ik altijd heel positief in het leven te staan. Zonder dat te forceren, hé! Je mag soms ook verdrietig zijn, natuurlijk.
Ik denk dat ik je inderdaad nog nooit niét heb zien lachen.
NSUKI: Dat zit enerzijds gewoon in mijn karakter, maar anderzijds is het ook mijn manier om met moeilijke zaken om te gaan. Mijn lach is altijd al mijn schild geweest.
Ik gebruik mijn lach of positiviteit als een soort schild: jullie kunnen mij niet raken!
Soe Nsuki
Wat moest dat schild beschermen?
NSUKI: Ik ben heel gevoelig aan mensen die mij kleineren of als ik vibes krijg dat ze mij niet zo tof vinden. Dat komt vrij hard aan en is heel vervelend. (lacht) Ik gebruik mijn lach of positiviteit dan als een soort schild: jullie kunnen mij niet raken! (fluistert) Enfin, jullie raken mij wel, maar ik ga dat niet laten zien. Ik wil die mensen niet het genoegen geven om kwaad of gekwetst op hen te reageren.
Is dat schild ontstaan tijdens een periode dat je gepest werd?
NSUKI: Het is niet zo dat mijn kaften werden afgepakt of dat mijn rok afgetrokken werd. Niemand heeft mij getreiterd. Er waren gewoon lange periodes waarop ik werd uitgesloten. Ik speelde heel vaak alleen. Ik heb mij daardoor heel lang niet goed genoeg gevoeld. Onzekere mensen zijn ook veel sneller beledigd en gevoeliger aan mopjes en beledigingen. (schraapt haar keel) Ik weet nog dat ik in het vierde middelbaar zat. Ik had maar één trui – omdat we niet veel geld hadden – en er was een gat ter hoogte van mijn oksel. Toen ik mijn hand opstak, werd ik daarmee uitgelachen. En ik voelde mij zo slecht daarover!
Naast de armoede voelde je je soms ook minderwaardig door een gebrek aan herkenbare rolmodellen, las ik in een interview.
NSUKI: In de omgeving waarin ik opgroeide, was mijn haar abnormaal. (gaat met haar handen door haar afro) In tienerbladen las ik over ‘vijf ideale zomerkapsels’, maar daar zat er nooit een bij voor mij. Op televisie zijn je helden en heldinnen nooit als jij. Ik had enkel vier broers en een blanke mama, dus niemand waaraan ik mij kon spiegelen. Mijn mama heeft altijd haar best gedaan om mij zelfverzekerd te doen voelen, maar als ouder kan je je kind nu eenmaal moeilijk voorbereiden op die storm van beelden die van buitenaf komen.
Wil je nu zelf een rolmodel zijn dan?
NSUKI: Ik denk van wel. Ik heb dat eerst lang niet gewild, omdat ik dacht dat het arrogant of pretentieus was om dat te willen. Maar ik denk dat een rolmodel juist iets veel alledaagser is dan we denken. Rolmodellen zijn leerkrachten, ouders, oudere zussen of broers. Elke keer als ik een workshop geef, optreedt of een filmpje post op Instagram, probeer ik een rolmodel te zijn. Omdat ik geloof dat je zo uiteindelijk meer impact hebt dan pakweg Oprah. Of klink ik nù te hoogdravend? (lacht)
In april mocht je naast Paula Semer in De Zevende Dag komen praten over feminisme. Hoe kwam de VRT juist bij jou terecht?
NSUKI: Ik werk nu al een tijdje bij Charlie, een magazine dat vaak met een feministische insteek werkt. Ten tweede heb ik heel lang een dansles in Berchem gehad waar ik vrouwen en meisjes breakdance leerde. In het dossier om subsidies aan te vragen heb ik ook veel gesproken over emancipatie en empowerment bij vrouwen. Het is nu eenmaal altijd al een thema geweest in mijn leven omdat ik – weliswaar onbewust – voor omgevingen kies waarin traditioneel gezien nu eenmaal meer mannen zitten dan vrouwen. Het is niet dat ik aan comedy en breakdance begonnen ben ‘om de mannen eens een poepje te laten ruiken.’
Ik heb lang geen rolmodel willen zijn, omdat ik dacht dat het arrogant of pretentieus was om dat te willen. Maar ik denk dat een rolmodel juist iets veel alledaagser is dan we denken.
Soe Nsuki
Zoals het clichébeeld van feministen nog vaak wilt.
NSUKI: Inderdaad. ‘Geef alle mannen een koekje van eigen deeg!’ (lacht) Nee, ik doe die dingen gewoon omdat ik daar goesting in heb. Ik ben daardoor wel ervaringsdeskundige en heb dan ook meteen toegezegd op De Zevende Dag. Ik merkte dat er een heel fijn team achter het programma zat. Een goed voorgesprek zegt heel wat.
Oei, en bij ons ging het over onze gedeelde liefde voor croque monsieurs…
NSUKI: (lacht) Iedereen die croque monsieurs goed vindt, is een vriend van mij!
Oef. Heb je Paula Semer moeten googelen?
NSUKI: Ik kende haar wel, maar heb een beetje opgezocht wat ze juist allemaal verwezenlijkt heeft. Paula Semer is gewoon een supercoole vrouw! Ik was heel blij dat ik naast haar mocht zitten en dat het eens over feminisme kon gaan op nationale televisie in een positieve en moderne zin van het woord.
In de uitzending legde je uit dat het begrip ‘feminisme’ vaak nog voor gênante stiltes zorgt, terwijl ik zelf de indruk had dat steeds meer mensen er openlijk voor uitkomen dat ze feminist zijn.
NSUKI: Ik heb ook die indruk hoor, maar ik denk tegelijkertijd dat we in een soort bubbel leven waarin iedereen hetzelfde denkt. In de ‘heavy’ milieus met veel mannen zijn er vooral veel vragen. Die gaan bij sommige mensen wel nog steeds over in negativisme en schertsende opmerkingen. Kijk, comedy moet niks, vind ik, maar het is gewoon jammer als het vertrekt vanuit een verkeerd beeld. Sommige mensen weten niet waarover ze babbelen en beseffen niet dat ze een bepaalde schade kunnen berokkenen.
Als je al de hele tijd uitgesloten of erop gewezen wordt dat je anders bent, moet je dan ook nog eens tegen alle grappen kunnen? Dat is gewoon teveel.
Soe Nsuki
Omdat ze zelf niet weten wat het is om die minderheid te zijn?
NSUKI: Exact. Ik ga bijvoorbeeld niet snel moppen maken over moslim zijn. Ik ben geen moslim en weet niet hoe het is om er een te zijn. Ik zou er moppen over kunnen maken – en vind ook dat dat moet kunnen – maar waarom zou je dat doen? Je mag de impact van je jokes niet onderschatten.
Komt deze terughoudendheid doordat je zelf veel schertsende grappen hebt moeten doorstaan?
NSUKI: Ik denk dat dat ermee te maken heeft, ja. Als je al de hele tijd uitgesloten of erop gewezen wordt dat je anders bent, moet je dan ook nog eens tegen alle grappen kunnen? Dat is gewoon teveel. Komaan jongens, die moppen hebben we ondertussen wel gehad.
Tijd voor een comedyrevolutie?
NSUKI: Dat klinkt wel goed. (lacht) Al zou ik het niet per se een revolutie noemen, maar een diversifiëring. We hebben meer comedians nodig met een ander perspectief. Nu is het landschap heel traditioneel. Niet dat traditioneel slecht is, maar er zijn er gewoon teveel van, waardoor het beeld niet helemaal klopt. (roept in recorder) Mensen, begin met comedy! Dat is al wat ik wil zeggen. Vooral vrouwen! (lacht)
In De Zevende Dag haalde je aan dat er veel vooroordelen zijn tegenover vrouwelijke comedians. Welke zijn er dan, naast de platitude dat vrouwen niet grappig zouden zijn?
NSUKI: Ik heb al een paar keer opmerkingen gekregen op mijn kledij. Op wat ik aanheb op het podium.
Wat zeggen ze dan? Te bloot? Niet bloot genoeg?
NSUKI: Te bloot. (rolt met haar ogen) ‘Volgende keer wel een beha aandoen!’, komen mensen uit het publiek dan achteraf zeggen. Wel, als zij de hele tijd naar mijn borsten zitten te staren, lijkt me dat hun probleem, niet dat van mij. Alsof het primaten zijn die daardoor niet meer kunnen opletten. Komaan! Ik draag graag rokjes en kleedjes. Ik ben een vrouw.
‘Volgende keer wel een beha aandoen!’, komen mensen uit het publiek soms achteraf zeggen. Alsof het primaten zijn die daardoor niet meer kunnen opletten.
Soe Nsuki
Zijn er zo nog?
NSUKI: Ook het vooroordeel dat er meer mannelijke comedians zijn omdat vrouwen geen bewijsdrang zouden hebben, heb ik al vaak gehoord. ‘Dat is door de testosteron, hé.’ Alsof oestrogeen gewoon uit hormonale bloemetjes bestaat! Deze commentaren komen meestal wel van mensen buiten de cultuur. Bij mannen binnen de scene krijg ik gelukkig wel heel veel steun en liefde.
Wanneer besefte je dat je feministe was?
NSUKI: Goede vraag. (denkt na) Ik droeg al heel lang feministische idealen uit, maar beschouwde mezelf niet als een feminist. Ik denk dat dat bij Charlie Magazine is beginnen komen, omdat ik daar het zusterschap en de verbondenheid van feminisme voor het eerst voelde. Dat is ook waar het voor mij om draait: verbondenheid en elkaar kracht geven. Ik ben niet tegen mannen, absoluut niet. Mannen kunnen ook feministen zijn.
Hoe blijft dat clichébeeld van feminisme toch overeind?
NSUKI: Veel mensen spreken over feminisme alsof het iets duivels is. Als dat alles is dat je hoort in je bubbel, denk je na verloop van tijd dat het zo wel zal zijn. Ik vond het feminisme nooit belachelijk, maar ik begreep het gewoon niet. ‘Wij zijn toch gelijk?’ Voor het ongetrainde oog en de onbewuste persoon is dat namelijk zo. Wij kunnen toch studeren? Wij kunnen toch gaan werken? Wij kunnen toch vanalles? Sommige mensen zien hun eigen gevangenis niet. Dat vind ik een van de meest beangstigende ideeën die er zijn. Je beseft niet dat er meer is.
Ik denk dat mijn comedytaal nog niet gevorderd genoeg is om filosofischer te gaan dan verhalen uit mijn eigen leven.
Soe Nsuki
Is het een van de onderwerpen die je in Soetopia zal aanhalen?
NSUKI: Ik denk dat mijn comedytaal nog niet gevorderd genoeg is om filosofischer te gaan dan verhalen uit mijn eigen leven. Als je dergelijke grote onderwerpen wilt tackelen, moet je comedytaal navenant zijn. Als je een nieuwe taal leert, kan je ook niet meteen debatten voeren.
Paula Semer gaf in de uitzending tot slot als tip dat vrouwen moeten blijven vechten. Hoe ga jij dat inlossen?
NSUKI: Het beste dat je kan doen voor vooruitgang in hoofd en hart, bij jezelf en de maatschappij, is je eigen ding blijven doen. Doen wat je wilt doen. Laat je niet tegenhouden door ideeën van anderen. Zo probeer ik mijn leven te leven. En pas op: dat is soms ontzettend moeilijk en iets waar ik zelf elke dag mee worstel. Want ik vind het wel degelijk belangrijk wat mensen zeggen. Woorden kùnnen kwetsen.
Maar desondanks blijf je lachen.
NSUKI: Maar ik blijf lachen. (lacht)
Very inspirational.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier