Biekes van A: ‘Er zijn wel bijen in de stad, maar ze hebben niet genoeg voedsel’

Drie studenten productontwikkeling namen de problemen rond bijen in de stad onder de loep. Ze kregen hulp van lokale imkers, Stad Antwerpen, designcollectief Hybrio en enthousiaste Antwerpenaren. Biekes van A is trouwens niet alleen goed nieuws voor de bijen in de stad, maar ook voor de stedelingen zelf, want hoe meer voedsel voor deze vliesvleugelige insecten, hoe groener de stad.

Biekes van A is het geesteskind van Julie Snykers, Sander Van Goethem en Sander Wouters, drie studenten productontwikkeling aan de Universiteit van Antwerpen. Het resultaat is een productdienstcombinatie om imkers en hun bijen in Antwerpen te helpen. Samen met het designcollectief Hybrio en de stad Antwerpen willen ze Antwerpenaren overtuigen om zoveel mogelijk bloemen de stad in te smokkelen. Het project wordt ontwikkeld op maat van de Scheldestad, maar is in principe ook toepasbaar in andere steden.

Bijensterfte

Steeds meer mensen zijn er zich bewust van dat het niet goed gaat met de bij en dat bijensterfte ook problematisch is voor de mens. Bijen maken niet alleen honing, ze spelen ook een belangrijke rol in ons ecosysteem. De honingbij zorgt immers voor de bestuiving van een derde van alles dat we eten. Bijensterfte heeft verschillende oorzaken, waaronder het gebruik van pesticiden, luchtverontreiniging en een tekort aan bijvriendelijke planten. De bezielers van Biekes van A pakken dit laatste probleem aan met een sensor en sensibilisatie.

Workshops

Het project werd geboren uit een schoolopdracht. ‘We zijn niet gestart vanuit het idee dat we iets met bijen wilden doen, maar omdat de opdracht luidde dat we iets rond Sharing and Local Production, de Stad Antwerpen en duurzaamheid moesten ontwikkelen, kwamen we terecht bij imkers, bijen en honing in de stad’, lichten de studenten toe. ‘We moesten op zoek naar een nood. Die bleek niet, zoals we initieel dachten, een tekort aan bijen in de stad, maar wel een tekort aan voedsel voor de bijen.’

Ze gingen ten rade bij imkers en bijenfanaten tijdens workshops. ‘Toen we aan imkers vroegen of het verstandig was om meer bijenkorven te plaatsen in de stad, zeiden ze dat we ons beter konden focussen op de bijen die er zijn in leven te houden door hen van voedsel te voorzien. We leerden dat bijen graag heel veel van dezelfde bloemen dicht bij elkaar vinden, zo geraken ze minder snel vermoeid en uitgehongerd.’

Bloemenwijken

Dat het in leven houden van bijen een hot topic is werd al snel duidelijk voor de drie studenten. ‘Wij zijn designers, geen imkers, en het is echt door de designinsteek dat we op dit onderwerp terecht zijn gekomen. We hebben ons afgevraagd waar er nood aan is. De inbreng van experts en de plaatselijke gemeenschap was dus van groot belang voor het uitwerken van Biekes van A.’

‘We zijn op het idee gekomen om de stad op te delen in bloemenwijken, bijensensors te ontwikkelen en daarrond een community uit te bouwen. We stelden ons idee voor bij de Winkelhaak en het designcollectief Hybrio vroeg om het concept verder uit te werken bij hen.’ Het idee van Biekes van A in een notendop klinkt als volgt: ‘We willen een sensor ontwikkelen die in een bloemenperk geplaatst wordt en een ‘Bieke’ dat in de woonkamer de gegevens ontvangt. De sensor in de bloemen meet de activiteit van bijen, die de bewoners dan binnenshuis kunnen volgen. Op een app kunnen de gebruikers volgen hoeveel en hoe vaak er bijen komen eten van hun bloemen, hoe bijvriendelijk de buurt is en wat ze kunnen doen om de bijen nog beter te helpen.’ Op die manier wordt het project een groepsactiviteit, waarbij bloemenwijken samenwerken om de bijen in de stad van voldoende eten te voorzien.

Toekomstmuziek

Dankzij de steun van Stadslab2050 en het Antwerpse Projectenfonds hebben de studenten alvast een prototype kunnen uitwerken. ‘Het technisch prototype kan bijen registreren tot vijf centimeter. We hebben dus nog werk voor de boeg om het nauwkeuriger te maken, de technologie staat nog niet op punt. We moeten technisch innoveren, aftoetsen of er genoeg interesse is voor de Biekes en als derde stap gaan we op zoek naar investeerders.’

Naast aftoetsen of mensen interesse hebben in het lot van de bijen, proberen de studenten ook proactief te werk te gaan. ‘Duidelijke communicatie is nodig. Sommige mensen kennen het verschil tussen een wesp en een bij niet. We proberen dus ook te sensibiliseren. Wanneer de mensen zich meer bewust zijn van de problematiek en beseffen dat bijen niet zomaar steken, zal de interesse om te helpen ook wel groeien. Een week geleden stond ik zonder imkerpak aan tussen honderdduizend bijen. Ik ben niet gestoken. Zolang je rustig blijft, doen ze je niets’, vertelt Sander Wouters.