Auteur Sophie Van Reeth: ‘Vrouwelijkheid wordt nog altijd gezien als inferieur’

‘We hebben onze meisjes geleerd dat ze zich moeten distantiëren van stereotype vrouwelijke eigenschappen’, argumenteert Sophie Van Reeth, auteur van ‘Genoeg Gezwegen’, een boek over seksueel misbruik. Ze is een van de 110 stemmen die een antwoord geeft op de vraag waarom een Internationale Vrouwendag ook na 110 edities nog altijd relevant blijft.

Op 8 maart vieren we Internationale Vrouwendag. Voor sommigen is het fijn om daar even bij stil te staan, voor anderen is het een gigantische bron van ergernis. Het zou oneerlijk zijn om niet te vermelden dat vrouwen niet allemaal even gediscrimineerd zijn. Zo heb ik het geluk dat er vanuit mijn thuissituatie altijd voor mij is gezorgd, dat ik wit ben in een samenleving waar dat ook in grote mate bepalend is voor je kansen en mogelijkheden. Nu die nuance achter de rug is, richt ik me liever tot de mensen die denken dat België anno 2021 volledig gendergelijk is. Het spijt me zeer het te moeten schrijven, maar dat is nog niet het geval. Daar ligt in mijn ogen dan ook het belang van vrouwendag.

Ik droom van een wereld waar het effectief ridicuul is om stil te staan bij gendergelijkheid, gewoon omdat het zo evident is. Als je niet liegt tegen jezelf of geprivilegieerd genoeg bent om nooit te maken te krijgen met discriminatie, heb je er misschien geen last van, maar we zijn er nog niet. Ik kan nu een hele resem aan voorbeelden van seksisme geven, beginnend bij het feit dat ik me onveilig voel op straat en het me bijna kwalijk genomen wordt als ik dat niet doe. Het zou per slot van rekening altijd terugkomen op mijn keuze als vrouw om alleen ’s avonds op straat te lopen als er mij iets overkomt. In het beste geval word ik dan achtervolgd en nageroepen, in het ergste geval verkracht en vermoord. Slechts een wereldvreemde enkeling zou het niet eens zijn met het feit dat dit een reëel probleem is. Aangezien dit zaken zijn die al zo vaak aangehaald worden, kan het echter interessant zijn om het te hebben over een meer impliciete vorm van hedendaagse vrouwenhaat: het ‘not like other girls’-fenomeen.

‘Je bent niet zoals andere meisjes’, vond ik als verkeerd begrepen tiener misschien charmant om te horen wanneer een jongen me probeerde te versieren. Nu krijg ik er eerder braakneigingen van

Gedurende een duistere periode van mijn tienerjaren, was ik één van de meisjes die zich ook liet meeslepen in het ‘not like other girls’-narratief. Hiermee verwijs ik naar de tendens die je zowel in het echt als in popcultuur en op sociale media tegenkomt, waarbij jonge meisjes zich openlijk definiëren als ‘niet zoals andere meisjes’. Vaak worden er dan karaktereigenschappen of interesses aangehaald die inderdaad sterk afwijken van de traditionele vrouwelijke norm, uit de jaren ’50. Ze onderscheiden zich door uitspraken als: ‘Ik draag geen make-up, lees graag boeken en luister naar old school rock’. ‘Ik draag sneakers en hou van Harry Potter’ is een ander standpunt dat door menig jonge vrouw wordt ingenomen alsof het iets unieks is. Laten we even eerlijk zijn: het is in 2021 hoegenaamd niet origineel om een van deze dingen te doen of interessant te vinden.

Liever dan de jonge meisjes die deze uitspraken doen en denkpistes volgen te viseren, kunnen we de vraag stellen hoe het komt dat er nog altijd zo veel meisjes zijn die dit standpunt innemen. Ons begrip van ‘vrouw zijn’ is gelukkig al veel breder geworden dat het ooit was. Genderexpressie is veel minder binair dan doorheen de recente geschiedenis. Zo worden huishoudelijke taken bijvoorbeeld niet altijd meer gezien als een deel van een belachelijke genderrol, maar als basisvaardigheden voor elk functionerend volwassen individu. Eigenlijk kunnen we ‘I’m not like other girls’ dan alleen nog maar omschrijven voor wat het werkelijk is, zijnde geïnternaliseerde vrouwenhaat.

Het patriarchaat is geen clubje vieze, machtige mannen rond een tafel die schurkachtig lachen over hun nieuwste instrumenten om vrouwen te terroriseren

‘Je bent niet zoals andere meisjes’, vond ik als verkeerd begrepen tiener misschien charmant om te horen wanneer een jongen me probeerde te versieren. Nu krijg ik er eerder braakneigingen van, want wat is er dan zo verkeerd aan de andere meisjes? Waarom word ik pas gewaardeerd als de persoon tegenover mij denkt dat ik geen ‘volwaardig’ deel uitmaak van de vrouwelijke bevolking? We hebben onze meisjes geleerd dat ze zich moeten distantiëren van eerder stereotype vrouwelijke elementen, om een soort moreel superioriteitscomplex te halen uit het neerkijken op andere vrouwen. Vrouwelijkheid wordt maatschappelijk nog altijd gezien als iets inferieur, een zwakte waar je je van moet ontdoen om waardevol en merkwaardig te geacht te worden als persoon. Hoewel ik op sommige vlakken dus misschien een rare snuiter was, vind ik het nog altijd zonde dat ik ooit het gevoel had dat dit een reden was om afstandelijk te zijn tegenover andere vrouwen.

Het patriarchaat is dus geen clubje vieze, machtige mannen rond een tafel die schurkachtig lachen over hun nieuwste instrumenten om vrouwen te terroriseren. Het is eerder een verzameling van opvattingen en constructies die voor structurele ongelijkheid zorgen, vaak in het nadeel van de vrouw. Het zijn zaken die jammer genoeg ook voortleven en gereproduceerd worden door vrouwen zelf.

Door tendensen zoals ‘not like other girls’, denk ik dat het ontzettend waardevol kan zijn om stil te staan bij vrouwen, die ook eens gevierd mogen worden. Het lijkt misschien een zekere scheeftrekking om vrouwendag veel uitdrukkelijker te vieren dan mannendag, maar als dat de enige scheeftrekking is waar je aanstoot aan neemt – en niet aan zaken zoals discriminatie op alle andere vlakken in de samenleving – moet je in mijn ogen je prioriteiten herevalueren. Dat gezegd zijnde begin ik graag met mezelf, want ik ben in grote mate zoals andere jonge vrouwen. Dat is iets waar ik me niet meer voor wil schamen, maar iets om trots op te zijn.

Laten we samen streven naar een moment waarop het niet meer nodig is, tot die tijd: Fijne Internationale Vrouwendag.