Antwerps stadsgids Tanguy Ottomer: ‘Als je bang bent om jezelf te zijn, ben je bang van het leven zelf’

Antwerpens bekendste stadsgids en opiniemaker inzake erfgoedkwesties Tanguy Ottomer (41) organiseert met zijn bureau BeroepsBelg originele stadswandelingen in verschillende steden en schreef ruim een dozijn boeken. Zijn nieuwste, Elixir d’Anvers, gaat over de gelijknamige kruidenlikeur van stokerij FX de Beukelaer, die zijn honderdzestigste verjaardag viert.

Ik wil mijn hele leven enthousiast blijven over wat ik doe. Ik raakte op mijn zestiende gepassioneerd door de geschiedenis van Antwerpen en in de jaren daarna werd dat nog aangewakkerd door mijn bomma, mijn beste vriendin die me voortdurend bestookte met verhalen en foto’s van vroeger. Na mijn opleiding tot stadsgids in 2005 ging ik vanuit mijn enthousiasme zelf wandelingen bedenken en werd ik opgepikt door The New York Times en CNN, maar dat nam het wereldje me niet in dank af. Dan ga ik beter solo, dacht ik. Jezelf omringen met negativiteit en mensen die elke vernieuwing afwijzen, dat vreet aan je creativiteit.

Volwassenheid is een fabeltje. Veel mensen nemen zichzelf enorm serieus, alsof zij weten waarover het gaat in het leven, maar daar geloof ik niet in. Iedereen klungelt maar wat aan. Als ik als tiener één idool had, was het Homer Simpson: het schoolvoorbeeld van een eeuwig kind. Door hem voelde ik me aangemoedigd om zelf ook mijn speelsheid te koesteren. Wat je leeftijd ook is, je moet in alles de humor kunnen zien, te beginnen met jezelf.

Een bevlogen stadsgids heeft een hart voor de plekken waarover hij spreekt en maakt zich kwaad als hij ziet dat de fouten uit het verleden zich herhalen.

Hoe je het overbrengt is in mijn vak net zo belangrijk als wat je weet. Veel mensen denken bij een stadsgids nog altijd aan iemand die een voorgekauwde geschiedenisles afsteekt maar dan haakt je publiek af. Een goede stadsgids is een performer die je meeneemt in zijn verhaal en enthousiasme, maar vooral iemand die mensen aanvoelt en contact kan maken. Voor mij is elke rondleiding dan ook anders, afhankelijk van wat mensen aanspreekt en de vragen die ze stellen. Tijd is belangrijk: heb je je groep niet binnen het kwartier voor je gewonnen, dan vragen mensen zich af hoe ze in godsnaam de volgende twee uur gaan overleven. (lacht)

Bruine kroegen zijn de rimpels van de stad. Antwerpen heeft met de Quinten Matsijs, Den Engel en de Pelikaan nog enkele cafés die doordrongen zijn van geschiedenis, maar er zijn er ook al veel verdwenen omdat een of andere ondernemer er een hippe koffiebar naar buitenlands voorbeeld van maakte. Dan vind ik het mijn plicht om aan de alarmbel te trekken en er mee voor te zorgen dat de interieurs van die zaken als cultureel erfgoed beschermd worden. Laten begaan kan ik niet: een bevlogen stadsgids heeft een hart voor de plekken waarover hij spreekt en maakt zich kwaad als hij ziet dat de fouten uit het verleden zich herhalen.

Zolang je maar met jezelf overeenkomt. Ook dat was een levensles van mijn bomma. Ze verloor haar moeder toen ze twaalf was en was na de vroege dood van mijn grootvader ruim vijftig jaar alleen, maar ze was zo zelfstandig ingesteld dat ze nooit haar levenslust verloor. Ik heb als vijfde van zeven kinderen lang geprobeerd om altijd mensen om me heen te hebben, maar ik ben blij dat ze me dat voorbeeld gaf. Ik was op een bepaald moment tien jaar single en toch gelukkig – goed alleen kunnen zijn is een enorme kracht in het leven.

Zonder verdraagzaamheid kan een stad niet bruisen. Jammer genoeg ligt dat steeds moeilijker. Omdat mensen mondiger geworden zijn en sneller juridische procedures opstarten als ze zich benadeeld voelen, maar ook door de instroom van babyboomers uit de randgemeenten die nauwelijks verweven zijn met de stad. Daardoor krijg je toestanden zoals met de Handelsbeurs, een evenementenlocatie die na jaren verkommering eindelijk weer bloeit, maar door bewonersprotest vorig jaar even haar uitbatingsvergunning verloor. Dat is voor mij de wereld op zijn kop. Iedereen heeft recht op een goede nachtrust, maar dat mag geen excuus zijn voor intolerantie. Als je anderen niets gunt, maak je alle leven in de stad onmogelijk.

Als je bang bent om jezelf te zijn, ben je ook bang van het leven zelf. Als homoman heb ik er jaren over gedaan om van die angst af te komen. Zo heb ik bijvoorbeeld nooit een jeugdliefde gehad – als tiener wist ik niet beter dan dat gays in elkaar geslagen werden en een vreselijk leven hadden. Vandaag voel ik me vrijer dan ik me toen ooit kon voorstellen. Uitkomen voor mijn geaardheid heeft me geleerd wie mijn echte vrienden zijn, maar niets of niemand houdt me nog tegen om de liefde voor mijn vriend te uiten.