‘Ik hou van jullie’

Simone van Saarloos © Roger Cremers

Simone van Saarloos (25) heeft meerdere geliefden tegelijk, maar noemt zichzelf ‘een single in verbinding’. In haar essay ‘Het monogame drama’ pleit ze voor een totaal andere kijk op liefde en intimiteit. “Het ideaal van een monogame relatie lijkt op veiligheid gericht. Juist daarom loopt ze gevaar.”

Niet zozeer koppels maar wel singles verbeteren de wereld. De monogame liefde is een industrie, een ingebakken relatievorm die we te weinig in vraag stellen. Intimiteit met verschillende mensen tegelijk is niet oppervlakkig of onoprecht. En voed je kinderen niet beter op met iemand met wie je geen seks meer hebt ?

Tot daar enkele zinsneden uit Het monogame drama, een essay van de jonge Nederlandse filosofe Simone van Saarloos. Interessante lectuur is dit voor al wie maar een beetje in de liefde is geïnteresseerd. En zijn we dat tot nader order niet allemaal ?

Zoals ze ergens schrijft dat seks te maken heeft met het binnenstebuiten keren van je huid, zo draait Van Saarloos ook onze gangbare kijk op liefde en relaties stevig om. Uit interesse, nieuwsgierigheid, speelsheid, én een vitale kijk op het leven en de mens.

UITDAGEND

Natuurlijk is polyamorie – zo heet het officieel als je ‘het’ met meerdere mensen tegelijk doet – niet haar uitvinding. Toch is het verfrissend dat iemand dit thema voor een nieuwe (jonge) generatie uitvouwt. Soms gaat ze wat kort door de bocht, maar even vaak verwoordt ze scherp, concreet en gooit ze ons haar issue uitdagend voor de voeten : “Doe hier nu eens iets mee, fervente aanhangers van de monogame liefde.”

En dat uitdagen mag. Want laten we eerlijk zijn : zo goed draait de winkel van de monogame relatie nu ook weer niet. De echtscheidingscijfers zijn alom bekend en relatietherapeuten hebben hun handen vol aan koppels die ‘het’ kwijt zijn.

Vergeet nu eens die vanzelfsprekende monogame relatie en probeer je anders te verbinden, daar lijkt Van Saarloos’ betoog simpelweg op neer te komen. Want volgens haar hangen we toch vooral de monogamie aan vanuit een extreme behoefte aan veiligheid. Liever kiest zij voor ‘antifragiliteit’ : als single in verbinding ben je er nooit zeker van dat er iemand voor je klaar zal staan als je bijvoorbeeld ziek bent. Maar je kunt dit positief bekijken en het risico omarmen. Zo ontwikkel je namelijk beter “het vermogen om te reageren op dat wat het leven wezenlijk kenmerkt : chaos, tegenslag en groei”.

Breekt de auteur de monogame relatie in één moeite af ? Nee, al van bij het begin maakt ze duidelijk : “Ik wil niet beweren dat monogamie per se dramatische gevolgen heeft. (…) Het ‘drama’ in de titel van dit pamflet verwijst vooral naar het herkennen en onderzoeken van nieuwe mogelijkheden.” En iets verder : “De vorm van het spel kan veranderen.”

Dat ‘spel’-element is een rode draad in haar betoog. Ze meent dat we de monogame relatie te serieus nemen, en dat die daardoor vaak gedoemd is om te mislukken. Anders gezegd : onze liefdesbanden en bijbehorende intimiteit zitten opgesloten in regels, rollen, vanzelfsprekendheden, standaardreclamebeelden, noem maar op. Daardoor zijn ze net kwetsbaar als een kaartenhuisje én tegelijk dodelijk vermoeiend. We kiezen volgens haar niet meer voor monogame relaties, we kiezen niet meer binnen onze monogame relaties : we doen veel, al van jongs af aan, omdat het al eeuwenlang zo hoort. Het huwelijk als eeuwenoude logische stap tussen geboorte en dood. Snel een partner vinden als voornaamste doel in het jonge leven. Seks en intimiteit zoals films en boeken het ons voorspiegelen.

“De status van ‘in een relatie zijn’ is belangrijker dan de werkelijke persoon met wie die relatie is aangegaan. Het vinden staat voorop”, aldus Van Saarloos. “De monogame relatie is het doel geworden en de persoon met wie je een relatie hebt een middel om tot dat doel te komen.”

Conclusie : “Het lijkt me daarom on-ethisch om de monogame relatie als pijler van maatschappelijk succes te hanteren.” Haar ambitie ? Niet de klok terugdraaien, maar wel de liefde hervormen.

IN DE PRAKTIJK

Van Saarloos schrijft niet vanuit het luchtledige. In Parijs ontmoette ze samen met haar geliefden enkele ‘polyamoristen’. Ze bezocht parenclubs, én heeft meerdere intieme relaties, met mannen én vrouwen. Voor haar is een traditionele relatie als een roltrap. “Er bestaat een lineair beeld van hoe een romantische relatie moet verlopen, in beheerst tempo naar boven, een beetje gelijkvloers rondscharrelen is uit den boze.” En op die roltrap “kom je langs allerlei toetsen die het genoeg liefde moeten bevestigen”. Maar wat is dit genoeg ? Is het samen je verjaardag vieren, samen op vakantie gaan, je tandenborstel naar het adres van de partner verschepen ? Of is dat genoeg vooral maatschappelijk bepaald ?

Interessanter vindt ze het om te kijken wat er gebeurt als je niet in een vanzelfsprekende één-op-éénrelatie stapt : “Dan moet je je eigen criteria voor ‘genoeg’ verzinnen en vertrouwen.” Algemeen stelt ze dat “elke sociale interactie voortvloeit uit een mix van geschiedenis, culturele normen en wetgeving. En daar kun je mee spelen”. Niet op negatieve wijze, door iemand aan het lijntje te houden, wel als oefening. “Meerdere geliefden levert altijd de frictie op die de interactie speels en levendig houdt.”

Kortom : we hoéven helemaal niet al onze eieren in één mand te leggen, niet alles van één partner te verwachten, en die partner ook niet noodzakelijk helemaal te doorgronden. Een van de inspirerende paragrafen uit haar tekst : “Ik ken jou, is geen compliment, omdat het de ander in vaste vorm beziet. Kennen betekent stilstand. ‘Ik denk jou’ is reëler en daarmee vrijer omdat denken altijd een proces van beweging is.”

Natuurlijk doet Van Saarloos met haar betoog ook wenkbrauwen fronsen. Het is intellectualistisch en vertrekt ronduit vanuit een persoon die zelfontplooiing en onafhankelijkheid op het hoogste schap zet. En dan is er nog haar relatiemodel an sich. Seriële monogamie, daarover waren we het ondertussen wel eens geraakt, maar meerdere geliefden tegelijk ? Voor veel mensen is dit een brug te ver. Want hoe zit het dan met jaloezie, met tijdsbesteding, met seks en emoties, met kinderen ? De filosofe anticipeert op al deze hangijzers en gaat ze één voor één ‘omdenken’. Daarvoor gaat ze te rade bij filosofen, sociologen en romanschrijvers. Enkele adviezen : zie verschillende mensen, aanvaard dat je niet alles hoeft te delen, verwar echt contact niet met consumptie, vrij veilig.

Van Saarloos stelt dus best pertinente vragen, formuleert rake alternatieven, en heeft hier en daar zeker een punt wat ons beeld, de invulling en beleving van monogamie betreft. Al is die monogame relatie anno 2016 zeker ook even divers als er mensen en geliefden zijn. Veel hangt af van je opvoeding, persoonlijkheid, geschiedenis, levensfase, eerdere keuzes. Veel koppels zullen zich niet meteen herkennen in haar roltrapmetafoor.

Met haar pleidooi is het haar er allerminst om te doen iedereen tot de polyamorie te bekeren. Ze zou al blij zijn als mensen haar boek lezen, het au sérieux nemen, en er bepaalde elementen uithalen. Om zichzelf in vraag te stellen, hun relatie in vraag te stellen, en, last but not least, beter in verbinding te treden met een of meer geliefden.

Haar eindnoot : “Niet het temmen, maar het trotseren van de chaos is de levenskunst die liefde nodig heeft.”

Door Annelies De Waele & Portret Roger Cremers

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content