Fotografe Frieke Janssens lanceert “Your Last Shot”

Fotografe Frieke Janssens verzorgt met haar kunstproject Your Last Shot serene portretfoto’s die mensen kunnen gebruiken voor hun doodsprentje of grafzerk.

Vandaag de dag trekken we overal foto’s van; van onze lunch, onze nieuwe schoenen, onze blik uit het vliegtuigraampje. Alles brengen we nauwkeurig gekadreerd en voorzien van de juiste filters in beeld behalve dan onszelf, zo blijkt. Nabestaanden hebben vaak een hele karwei aan het uitzoeken van een geschikte foto voor op de grafzerk en het doodsprentje. Soms kiezen ze een foto die uw tante “wel schattig” vindt maar die u zelf onmiddellijk untagd zou hebben vanwege een vleugje dubbele kin. De horror.

Nochtans is het iets dat we zelf in de hand hebben. Steeds meer mensen laten registreren of ze organen willen afstaan aan de wetenschap, of ze begraven of gecremeerd willen worden en of ze een kerkelijke dienst willen of niet. Slechts weinigen staan stil bij hun doodsprentje en dat vindt fotografe Frieke Janssens net zo gek. “Is het wel zo normaal dat we tijdens ons leven niet stilstaan bij de foto die ons zal vereeuwigen? Is het niet beter om zélf te bepalen hoe je herinnerd wil worden?”, vraagt ze zich af?

Ze riep het kunstproject Your Last Shot in leven. Zij die dat willen kunnen bij Frieke een mooie, serene portretfoto laten maken die ze dan ook op porselein mee naar huis krijgen. Perfect voor op een grafzerk of een doodsprentje. Want je laatste indruk is minstens zo belangrijk als je eerste.

Hoe is het idee tot stand gekomen? Toen ik deze zomer een begrafenis bijwoonde, merkte ik hoeveel mensen naar voren gingen om het doodsprentje te halen en daarna de kerk verlieten. Ze verzamelden die dingen echt! Toen pas is het beginnen dagen hoe belangrijk zo’n prentje eigenlijk wel niet is. Het is tenslotte de laatste indruk die je nalaat.

Wat voor mensen laten zich dan door jou fotograferen voor dit project? Zijn dat mensen die oud zijn, of ziek? Nee hoor, ik ben begonnen met vier vrijwilligers, allen kerngezond waaronder zelfs een meisje van 25, en nu het project gelanceerd is mag iedereen die dat wil een portretaanvraag doen.

Is dat als 25-jarige wel relevant, een foto voor op je doodsprentje in je bezit hebben? In het beste geval sterf je pas 50 jaar later en is die foto niet meer representatief. Ghoh waarom niet? Zo’n foto is enkel een manier om herinnerd te worden, dat hoeft niet per sé een momentopname vanuit de maand waarin je gestorven bent te zijn. Als je als grootmoeder liever herinnerd wordt als frisse twintiger moet dat toch kunnen?

Wordt er op voorhand afgesproken hoe de foto eruit zal zien? Nemen je klanten bijvoorbeeld hun lievelingstrui mee? Dat mag altijd, maar ik vraag ze wel om het in de lichtblauwe tinten te houden, dat oogt nu eenmaal mooier voor deze reeks. Bovendien is er tijdens de shoot ook een styliste met kleding aanwezig. We zorgen ervoor dat de gefotografeerden er op hun best uitzien door hun haar en make-up te verzorgen. Je kan het echt vergelijken met een portretfoto zoals dat vroeger gebeurde; mensen doften zich ervoor op, het was een hele plechtige gebeurtenis, zo’n ‘Portret Laten Maken’.

Komt zo’n foto dan nog “echt” over? Toch wel. Kijk, ik wilde heel graag bij de traditie blijven van het officiële statische portret; dus met een lichte glimlach en een fiere blik, maar het blijven wel dezelfde personen, ze blijven herkenbaar, je ziet misschien gewoon een andere blik in hun ogen. Iemand zei me eens dat ze er allemaal “angstloos” opstaan, en dat vond ik wel mooi. Bovendien vraag ik ook altijd aan de gefotografeerden of ze zélf tevreden zijn van het portret.

Your Last Shot is een tijdelijk kunstproject, wat hoop je ermee te bereiken? Ik denk dat het noodzakelijk is dat mensen openlijk durven denken en spreken over het thema “de dood”, want dat maakt deel uit van het leven. Ik merk wel dat er tegenwoordig meer en meer mensen stilstaan bij de dood en hun begrafenis, en dat is goed. Ze nemen het heft meer in handen. Zo las ik onlangs nog dat Jan Hoet bijvoorbeeld zelf een tekening gemaakt heeft voor op zijn doodsprentje. Door je eigen stempel te drukken op de dood maak je die ook persoonlijker, bespreekbaarder. Nu goed, moest Jan zich bedenken en liever een foto willen mag hij me altijd contacteren! (lacht)