Deze woning in een groene buitenwijk van Maleisiës broeierige hoofdstad Kuala Lumpur verenigt traditie en moderniteit. De intimiteit van binnentuinen en koertjes wordt gecombineerd met hedendaagse vormgeving. Een schaduwrijk schuiloord opgetrokken uit milieuvriendelijke, inheemse materialen.

De bouwdrift en de geldingsdrang van de jonge industriestaat Maleisië hebben weinig ruimte overgelaten voor zorgvuldige stadsplanning. Verkeerschaos en een permanente milieuramp zijn hier het gevolg van. Het stadsbeeld wordt bepaald door een wonderlijke combinatie van koloniale woningen in Britse empirestijl en wolkenkrabbers van spiegelend glas, zoals de bekende Petronas Twin Towers of de 412 meter hoge Menaratelevisietoren.

Een weldadig contrast met deze stads-jungle vormt de architectuur van de jonge ontwerper Kevin Low in de voorstedelijke villawijk Bangsar. Net als veel van zijn jonge landgenoten heeft Low in het buitenland gestudeerd vanwege het lage niveau van de universiteiten in Maleisië zelf. Na zijn studie in Oregon en een postdoctorale opleiding aan het MIT keerde Low in 1992 terug naar zijn vaderland. Hij werkte eerst een paar jaar als ontwerpdirecteur voor GDP Architects, een van de grootste bureaus van het land, om vervolgens in 2002 zijn eigen firma Small Projects op te richten. Die zelfbedachte naam slaat niet op de omvang van zijn projecten, maar op de interactie met de omgeving en het oog voor detail waar steeds naar gestreefd wordt.

Geïnspireerd door grootmeesters als Frank Lloyd Wright, Louis Barragan en Geoffrey Bawa vindt ook Low het essentieel om de natuur rond een huis bij het bouwproject te betrekken. “Goede architectuur begint bij mij altijd met de tuin. In een ontwerp moet de scheidslijn tussen binnen en buiten op een gegeven moment vervagen. Door alleen een gazon aan te leggen, een paar bomen te planten, een hek neer te zetten en wat bloemen te poten, breng je tuin en architectuur echter niet samen”, meent Low. Hij vindt dat moderne architectuur altijd iets weg moet laten en net als het landschap of een tuin het verstrijken van de tijd hoort te weerspiegelen. De tijd zal de architectuur dan vanzelf aanvullen. Doorslaggevend bij het kiezen van de verschillende materialen voor het huis is voor hem dan ook hoe ze verouderen.

Natuurlijke klimaatregeling

Het Safari Roof House in Kuala Lumpur dankt zijn naam aan de Landrover Safari. Die auto kreeg namelijk een extra dak om in een tropisch klimaat beter opgewassen te zijn tegen de hitte. Dat idee paste Kevin Low ook toe bij het ontwerpen van deze woning, door op enige hoogte drie bitumendaken aan te brengen die het dak eronder tegen de hitte beschutten en zo een natuurlijke luchtcirculatie mogelijk maken. Een tweede voordeel is van esthetische aard. De airconditioning en de waterzuiveringsinstallaties zitten nu verborgen onder de zwevende daken en hoeven dus niet de voorgevel te ontsieren.

Natuurlijke klimaatregeling is slechts een van de vele stokpaardjes van de architect. In zijn bouwprojecten probeert hij zoveel mogelijk inheemse materialen te verwerken. Goedkoop bouwen is daarbij zijn doel niet. Wel wil hij door alles zorgvuldig tot in detail te ontwerpen het gebruik mogelijk maken van betaalbare en milieuvriendelijke materialen die bovendien uitstekend geschikt zijn voor een tropische omgeving.

Vanaf de straat valt het huis op vanwege zijn muur van grijze geperforeerde cementbakstenen. Die beschermen het interieur tegen de sterke middagzon en zorgen tegelijkertijd voor een natuurlijke verluchting. Vanaf de carport leidt een pad naar de ingang. Aan het eind van dit L-vormige overdekte toegangspad prijkt een vijftig centimeter dikke bronszwarte deur van massief staal. De deur gaat open door middel van een zwaaimechanisme en glijdt hierbij over een rail die in de bodem is verankerd.

Buiten leven

Bij binnenkomst wordt de bezoeker vergast op een adembenemende blik op de tuin en de naastgelegen golfbaan. Links achter de toegangsdeur leidt een omgang rond de binnenplaats van de tuin langs de twee verdiepingen hoge woonkamer naar de logeerkamer. Overal in huis ligt een grijze vloer van gepolijst cement. “Aanvankelijk had ik zo mijn twijfels, maar de architect heeft me uiteindelijk overtuigd van het homogene kleurconcept en de functionaliteit van de vloer. Schoonmaken is echt kinderspel”, vertelt de opdrachtgever.

Rechts ligt de eetkamer als optisch verlengstuk van de rechthoekige tuin. Alle kamers komen via plafondhoge glazen schuifdeuren op deze tuin uit. Binnen gaat vloeiend over in buiten. Het hele huis is eigenlijk ontworpen als een aaneenschakeling van tuinkamers. De tuin vormt zo het hart van het gebouw en geeft het innerlijke rust. Op een ondergrond van rivierkiezelstenen zijn 39 verschillende soorten bomen met dunne, rijzige stammen geplant. Koompassia, Jelutong, Melaleuca, Jacaranda en Pelong werpen de nodige schaduw op het zwembad op de binnenplaats van de tuin. “Bij de bouw van toeristencomplexen in ons land vergeten de meeste Europese architecten om ervoor te zorgen dat ten minste een derde van het wateroppervlak in de schaduw komt te liggen”, weet Kevin Low. “Zonder die schaduw wordt het water meestal ondraaglijk warm.”

Bij de inrichting liet de opdrachtgever zich tot in de kleinste details adviseren door de architect. Naast modern Europees meubilair uit de jaren zestig, zoals de Ox-chair van Hans J. Wegner en de eetstoelen van dezelfde ontwerper, zijn er ook hedendaagse meubels in het huis te vinden, waaronder sofa’s en fauteuils van de Italiaanse fabrikant Living Divani naar een ontwerp van Piero Lissoni en tuinmeubilair van de Thaise firma Kenkoon.

Naar het voorbeeld van Geoffrey Bawa ontwierp de architect de badkamer deels in de openlucht. Dankzij een bubbelbad en douche midden op een klein binnenplaatsje naast de logeerkamer kun je je buiten opfrissen. De muren van geperforeerde cementbakstenen zorgen in het sanitairgedeelte voor een aangename natuurlijke luchtcirculatie. Aan de oostkant bevindt zich dan de keuken met daarvoor een binnenplaatsje waar desgewenst in de openlucht gekookt kan worden. Op de eerste verdieping liggen de slaapkamers en de kinderkamers. Dit is het enige deel waarvoor de onder het zwevende dak verstopte airconditioning echt wordt gebruikt.

Zelfs vandaag nog, drie jaar na oplevering, heeft de opdrachtgever het gevoel zijn huis elke dag opnieuw te ontdekken. Nu begrijpt hij eindelijk wat de architect bedoelde met zijn opmerking dat de tijd de architectuur vanzelf zal aanvullen.

Door Oliver Ike I Foto’s Grazia Branco