‘Pleasers hebben veel te bieden, maar ze zijn een magneet voor emotionele spookrijders’

Ik zit in een koffiehuis naast drie jonge vrouwen, van wie er zo te horen een is gevallen op een foute man. Haar vriendinnen luisteren meelevend terwijl zij beschrijft hoe hij haar bedroog en publiekelijk vernederde. “Dan kwam hij terug en bakte zoete broodjes. Hoe kon ik zo dom zijn om in die lovebombing te trappen?”

Ik nip van mijn flat white en denk aan mijn eigen domheid van vroeger. Hoe komt het dat ik vrouwen ontmoette die door het leven kliefden als zeilschepen vol wapperende rode vlaggen – en mij daar dan toch toe aangetrokken voelde? De oorzaak ligt volgens kenners in dynamieken en patronen, weeffouten waarvan je je zelf niet bewust bent.

Vroeger wisten we van toeten noch blazen als het aankomt op de grillen van de menselijke psyche. Op school leerden we alles over zinsontleding en kruistochten, maar niet hoe je kunt vermijden om telkens weer in de val te trappen die al in je prille jeugd is gespannen. Dat is nu gelukkig veranderd. Psychologie is booming business; aan de universiteit schijnt het zelfs de meest succesvolle opleiding te zijn. Je wordt om de oren geslagen met podcasts en zelfhulpboeken, zoals Destructieve relaties op de schop van de venerabele Jan Storms. Ze leren je toxische relaties te herkennen en komaf te maken met demonen die je anders een leven lang achtervolgen.
Volgens de gespecialiseerde literatuur vertoon ik trekken van de pleaser. Dat kan handig zijn voor anderen, maar voor jezelf is het niet de meest comfortabele bestaansvorm. Pleasers zijn betrouwbaar en plichtsbewust. Ze vermijden conflicten en herkennen zich in omschrijvingen als deze: ‘Je zegt ja op dingen terwijl je ze liever niet zou doen.’ ‘Je zoekt voortdurend harmonie en je wringt je daardoor in allerlei bochten.’ ‘Je bent aardig en dienstbaar, maar het gaat ten koste van jezelf.’ Pleasers hebben veel te bieden, maar ze zijn een magneet voor emotionele spookrijders. Was pleasen een pakje sigaretten, dan moest er een waarschuwing op afgedrukt worden: ‘Kan de gezondheid ernstig schaden’, vergezeld van afschrikwekkende foto’s van redders die zelf zijn verdronken.

‘Ik ben niet vriendelijk meer, ik bijt’, las ik ergens bij Jeroen Brouwers. Hij schreef het toen hij met zichzelf en de wereld worstelde. De nood aan een ruwe bolster begrijp ik beter dan vroeger. Je hoeft geen pitbull te worden, maar het helpt om bij gevaar te blaffen en je niet te laten aaien door elke voorbijganger.
De vrouwen in het koffiehuis, intussen, vragen zich af of de foute man van hun vriendin ‘een gewone border­liner’ dan wel een echte psychopaat was. Ze jongleren met woorden als triangulating, hoovering en ander fruit dat van over de oceaan is aangevlogen. “De beste tactiek,” weet die met de felle blauwe ogen, “is de grey rock-methode.”

“Naar alle waarschijnlijkheid,” zeg ik met uitgestreken gezicht, “zijn er ook flying monkeys in het spel.” De vrouwen kijken op, verbaasd dat ik hen kon horen.

De pleaser in mij snelt alweer toe om zich te verontschuldigen. Maar ik snoer hem de mond en neem een hap van mijn pannenkoek.

Wat zegt basterdsuiker over je persoonlijkheid?