LUCKAS VANDER TAELEN de mystiek van Bockwurst

Achter de camera is hij een zwijgzame getuige, maar in zijn onemanshow ?Uit de hemel gevallen? kiest hij voor Het Woord. En als Luckas Vander Taelen aan het woord is, is er geen houden meer aan.

Linda Asselbergs / foto’s Lieve Blancquaert

Toen ik Luckas Vander Taelen voor het eerst op een podium zag staan, had hij een dikke bos rood haar en katapulteerde hij zich met een bijna angstaanjagende roekeloosheid tegen vloeren en andere immobiele objecten aan. De punk vierde hoogtij en Vander Taelen was de energieke frontman van Lavvi ebbel. Zo’n kleine twintig jaar later is zijn rode haar gemillimeterd, maar zijn roekeloosheid werd er niet minder om. Als getalenteerd televisiemaker verzamelde hij een indrukwekkende reeks prijzen, maar hij haalde zich tegelijkertijd het ongenoegen van zijn werkgevers op de hals door via allerlei kanalen ongegeneerd hun beleid te bekritiseren. En laat Cas Zonder Vrees zijn zielenleven nu blootleggen in een experimentele onemanshow.

Waarom wilde je per se het podium op ? Had je behoefte aan direct contact met het publiek ?

Luckas Vander Taelen : Ik had al lang een nostalgie naar mijn rock-‘n-roll verleden. Met Lavvi ebbel en La cosanostra heb ik toch wel een keer of driehonderd opgetreden, en ik deed dat heel graag. Een deel van mijn persoonlijkheid heeft iets enorm exuberants, iets exhibitionistisch dat helemaal niet tot uiting komt in mijn reportagewerk. Een reportage gaat over iemand anders en dan vind ik het veel interessanter om alleen maar toe te kijken. Je hebt mensen die per se hun eigen kop in zo’n reportage willen steken of biografische elementen, maar dat vind ik zeer vervelend. Terwijl deze show nu net de ultieme zelfvertelling is : het gaat alleen maar over mijzelf en wat ik denk. Ik hou die dingen strikt gescheiden, dat is mijn manier van werken.

Wat heb je op je lever dat je per se met anderen wil delen ?

Een paar jaar geleden bracht ik in het kader van Saint Amour een smartlappenrecital, ook al met Kloot Per W. Tijdens een van die optredens ben ik gewoon tegen het publiek beginnen te vertellen in plaats van het repertoire te zingen, en dat is de verre basis van deze show. Alleen is Uit de hemel gevallen veel extremer omdat het alleen maar over mijn eigen herinneringen gaat. Het is ook pure improvisatie, ik heb geen flauw idee waar het naartoe gaat.

Een sprong in het diepe ja, dat lijkt me een geweldige ervaring. Ik hou ervan om op een podium te stappen, naar de microfoon toe te lopen, de mensen te zien zitten, het licht en de sfeer te voelen. Ik kan iets vertellen of ineens aan iets heel anders denken en daarover beginnen. Of ook helemaal niets zeggen en een stilte laten vallen.

Je kan ook ongelooflijk afgaan.

Natuurlijk, ik weet dat dat kan gebeuren. Maar vreemd genoeg ben ik daar niet bang voor. Trouwens, de show zal zo persoonlijk zijn dat ik er niet écht mee kan afgaan. Ik ben ervan overtuigd dat veel mensen het heel slecht zullen vinden, maar ook dat anderen heel ontroerd zullen zijn. Het is een kwetsbare show : ik ga het podium op om te vertellen over de pijn van het zijn, zoals Kamagurka het ooit uitdrukte. Maar zelfs in de meest tragische toestanden zit altijd wel iets grappigs. Ik probeer overal een soort humor in te zien, ook al is het soms een zeer cynische.

In reportages vind je het gênant om veel van jezelf bloot te geven, maar nu niet.

Ha nee, want dit is een show over mijn eigen leven. Ik kom gekke verhalen vertellen over hoe ik het leven ontdekt heb. En liefde en seks, want daar draait het voornamelijk om, natuurlijk. Maar het gaat ook over hoe het dagelijks leven in elkaar steekt. En de leidraad in dit alles is de GB.

Verklaar je nader.

Kijk, vroeger moest de vader op jacht gaan, nu gaat hij naar de GB. In mijn geval bijna dagelijks. Als je een hectisch familieleven met andere dingen probeert te combineren, wordt zo’n warenhuis een referentiepunt in je bestaan. Daarom ga ik ook altijd naar dezelfde GB. Als ze de artikelen in braille zouden prijzen, zou ik blindelings mijn inkopen kunnen doen, want ik weet alles staan. Helaas vinden ze het nodig om geregeld de rekken te verplaatsen. Nu ook weer : ik ben een maand in Afrika geweest en moest vaststellen dat ze van mijn afwezigheid geprofiteerd hebben om de hele inrichting te veranderen. Een catastrofe, want ik vind niets meer terug. Maar bon, de GB is in mijn show het symbool voor het dagelijkse leven en ik denk dat veel mensen zich daarin zullen herkennen.

Delhaize zal het niet graag lezen.

Dat kan. Ik weet niet hoe dat in Vlaanderen zit, maar hier in Brussel heb je een soort snobisme waarbij Delhaize volkomen onterecht aan een hogere inkomensklasse appelleert. GB is volkser en daar doe ik mijn inkopen, ook al omdat er meer ruimte tussen de rekken is, wat de kans kleiner maakt dat je met je winkelwagentje iemand levenslang beschadigt. Maar een Maxi GB is dan weer niets voor mij, wegens te groot en onoverzichtelijk. Och, ik zou er uren over kunnen doorbomen, ik ben een groot specialist in warenhuisketens.

Mag ik hieruit afleiden dat je show door GB gesponsord wordt ?

Nee. Dat zou natuurlijk wel grappig zijn, maar het is een nogal fysieke show en ik kan mij voorstellen dat GB niet gelukkig is met de manier waarop ik bepaalde producten gebruik. Maar ik zal je tonen hoe het allemaal begonnen is. (Schuift een stapel boeken opzij en haalt een hoge glazen bokaal tevoorschijn waarin bleke knakworsten dobberen, impressionant van formaat, maar met een hoge onappetijtelijkheidsfactor.) Kijk, Böklunder Bockwurst, saucisses authentiques allemandes. Ongelooflijk toch : acht vleesachtige voorwerpen die in een formolachtige vloeistof zwemmen en die houdbaar zijn tot een onwaarschijnlijk ver moment in de toekomst. Tot in 2002, zeg ik in mijn show, wat allerlei leuke referenties naar Vlaanderen 2002 mogelijk maakt. Ik zag die bokaal in een rek van de GB staan en ik wist meteen : ik ga een onemanshow in elkaar steken. Want over dit ding alleen al kan ik een kwartier volpraten. Die kleur en dat formaat. Das Würstchen vom Lande… Ja zeg, hoe moeten de stedelijke worstjes er dan uitzien ? Moleculen die in deze bokaal zweven, zijn ooit een beest geweest, kun je je dat voorstellen ? Maar die dieren zijn zo ver verwijderd van dit ding hier. En dat staat daar in de GB geduldig te wachten tot iemand het koopt… Pure mystiek toch ! Dat was dus het begin van mijn onemanshow. En zo zijn er nog wel een paar verhalen die ik graag vertel. Eén ervan stamt uit een interview met een moordenaar dat ik een paar jaar geleden deed voor Striptease. De man had de nieuwe vriend van zijn voormalig lief doodgeschoten. Een hallucinant verhaal, hoor : hoe maak je iemand dood en wat vang je aan met het lijk ? Dat vertel ik uitvoerig in mijn show en ik demonstreer dat met GB-producten. Wat het resultaat is als je iemand met een riotgun van op 20 cm neerschiet, bijvoorbeeld.

Daar gebruik je de Böklunder Bockwurst toch niet voor, mag ik hopen ?

Nee, zelfrijzende bloem en passata, van die heerlijke tomatenpulp die je op pizza’s wrijft. Dingen die ik vaak in de keuken gebruik, want ik maak heel graag pizza. Maar in mijn show worden ze het symbool van iets heel wreeds : de passata wordt bloed en de bloem de sneeuw die er lag toen de moordenaar het lijk probeerde te begraven.

Dat verhaal is een van de aanknopingspunten in de show, maar eigenlijk vind ik dat ik zover zou moeten komen dat ik op het podium stap en iets begin te vertellen zonder van tevoren te weten waar ik zal uitkomen.

Uit de hemel gevallen, wordt aangekondigd als een onemanshow met twee.

Ik denk dat ik ook alleen op een podium zou durven staan. Maar Kloot Per W is een zeer creatieve muzikant. Ik bespeel geen instrumenten en ik ben een zeer middelmatig zanger, maar samen hebben we een soort soundtrack uitgewerkt, met zelfgemaakte liedjes en allerlei andere soorten muziek waar ik van hou. Een pianosolo van Bach waarop ik een soort dansje pleeg, bijvoorbeeld. Maar ik hou net zo goed van The Prodigy en van smartlappen van Paul Severs.

Een eclectische smaak heet zoiets.

Ik hou niet van de symfonieën van Beethoven, maar wel van zijn strijkkwartetten. En van Mozart heb ik liever de opera’s dan de concerten. Maar ook lelijkheid kan mij zeer ontroeren. De abominabele songs van Paul Severs hebben iets primairs dat ze zeer mooi maakt. Je kunt mij niet verwijten dat ik geen uitgesproken mening over muziek heb.

Volgens mij heb je over alles een uitgesproken mening.

Daar lijk ik toe gedoemd, ja.

Ik herinner mij optredens van Lavvi ebbel waarbij je als een waanzinnige over het podium stuiterde. Ben je intussen een beetje bezadigder geworden ?

Maar nee. Volgens mij zijn er twee soorten mensen : zij die graag op een podium staan en zij die dat niet graag doen. Van die mensen die een beetje sterven als ze achter een micro moeten aankondigen dat de bestuurder van de grijze Renault met nummerplaat EEZ228 zijn voertuig moet verplaatsen. Of muzikanten die hun hele leven onbeweeglijk over hun gitaar gebogen staan. Daartegenover staan de performers : Jagger, Arno, mensen die geboren zijn om voor een publiek te staan. Ik heb al vaak meegemaakt dat ik op een podium stond en dacht : dit is het hoogste, het schoonste dat er is. Een magisch moment. En dan doe ik heel exuberante dingen : volledig uit de bol gaan, met water smijten, mezelf op de grond werpen. Dat maakt deel uit van de performance. Heel exhibitionistisch, het heeft met ijdelheid te maken. Nee, ijdelheid is het juiste woord niet… Wat bij mij vooral meespeelt, is dat ik optreden aanvoel als een enorme mogelijkheid tot communicatie. Neem nu gevoelens. In het dagelijkse leven praat ik daar niet zo graag over, ik doe dat niet gemakkelijk. Mijn eerste liefdesverdriet, bijvoorbeeld. Die historie dateert van vijfentwintig jaar geleden en ik heb daar nog met niemand over gesproken. Maar in de show doe ik het wel. Want dan kan je ermee spelen, dat omvormen tot een verhaal zoals een schilder zijn gevoelens kan omvormen tot een schilderij. Maar daarvoor moet ik wel op een podium staan. Je hebt zo van die mensen die alles aan iedereen vertellen. Ik kan dat niet en ik wil dat niet.

Wat ik nooit goed begrepen heb, is wat mensen bezielt om in allerlei biechtshows publiekelijk hun ziel binnenstebuiten te keren. Als je iets ingrijpends meegemaakt hebt, komt er een moment in je leven dat je daarover móet praten. Neem nu het feit dat ik nooit een vader heb gehad. Mijn vader is voor mijn geboorte gestorven. Wel, ik ben nu 39 en het is pas de laatste jaren dat ik besef dat dat een grote invloed op mijn persoonlijkheid gehad heeft. Ik heb daar nooit over gepraat, en nu is dat het onderliggende thema van mijn show.

Ik kan er wel inkomen, in dat ?biechten?. Je kunt het vergelijken met therapie : waarom vertel je tegen een therapeut wat je niet tegen je partner vertelt ? Omdat je van een therapeut deskundige hulp kan verwachten ? Neenee, het is veel simpeler dan dat. Je doet dat omdat het een andere vorm van communicatie is, omdat je je bevrijd voelt van je normale context. Een vrouw die met een verpletterend geheim zit, zal effectief een geweldige opluchting voelen als ze haar verhaal tegen Paul Jambers vertelt, ook al staat hij daar met een camera en weet ze dat heel Vlaanderen haar zal zien. Voor haar is dat dé gelegenheid. Ze gaat niet thuis op een avond voor de televisie tegen haar man zeggen : ?Jef, ik moet u iets vertellen : twintig jaar geleden heb ik een abortus gehad.? De relaties tussen mensen liggen zo vast, voor dat soort bekentenissen is er geen gelegenheid. Dat verklaart bijvoorbeeld ook waarom je soms intimiteiten uitwisselt met iemand die je toevallig ontmoet op reis in een ver land. Goedele en Jambers hebben precies dezelfde functie. En voor mij is die andere context mijn show. Ik maak bewust gebruik van het podium om te spreken over dingen waarover ik het normaal nooit zou hebben.

Nu we het toch over de televisie hebben : heb je op dat gebied nog nieuwe projecten ?

(nadrukkelijk) Neen. Ik maak een aantal programma’s voor caritatieve instellingen, maar die zijn niet voor de televisie bedoeld.

Je hebt voor zowat elke televisiezender in België gewerkt, en geen enkele werkgever was veilig voor je kritiek. Is dat geen gevaarlijke houding voor een freelancer ?

Ja kijk, dat is mijn aard. En ja, dat is zeker gevaarlijk. Wegens bepaalde uitlatingen ben ik momenteel persona non grata bij de BRTN. Mijn mening daarover is : ik ben wie ik ben en ik ben onafhankelijk. Dat kun je een freelancer moeilijk kwalijk nemen. Ik weet welk risico ik neem als ik zeg wat ik denk over de hervormingen bij de BRTN. Want het eerste slachtoffer van die uitspraken ben ik zelf. Ik zie dat als een bewijs van mijn goede trouw. Ik ben nooit hypocriet geweest, ik heb mij nooit verstopt achter vaagheid. Ik heb destijds ook gezegd wat ik van VTM dacht. Maar mijn fundamenteel probleem is, en dat wil ik de BRTN nu duidelijk maken, dat ik twee functies heb. Enerzijds ben ik programmamaker en als dusdanig onderhevig aan de vraag van televisiezenders, en anderzijds ben ik criticus…

Een mediafilosoof.

Die term komt van Bruno Wyndaele en ik vond dat heel grappig. Als ik naar de Veiligheidsraad van het Vrije Westen ging, was dat om mijn mening te zeggen. Over Moeder Teresa, Luc Van den Brande of de BRTN. Ik vind, en dat meen ik nu eens echt, dat de openbare omroep daartegen bestand moet zijn. Mij in quarantaine plaatsen omdat ik een paar dingen gezegd heb over de manier waarop de BRTN gerund wordt… De BRTN is een instelling waarvan de beslissers benoemd zijn door de Vlaamse regering, door het parlement dus. Die mensen zitten daar door de wil van het volk. Maar iemand van het volk die zijn gedacht over die instelling zegt, wordt meteen gestraft ! Dat kan toch niet. Dat is hetzelfde als Dehaene die Guy Verhofstadt verbiedt om nog voor de Staat te werken omdat hij de regering bekritiseerd heeft. En hoe dan ook : ik werk zeer graag voor de BRTN, al is dat door mijn manier van doen misschien niet meteen duidelijk.

Het is nog altijd je thuis.

Maar ja. De laatste getuigen heb ik voor VTM mogen maken, maar ik vrees dat dat een uitzondering was. De overige interessante dingen die ik gemaakt heb, waren allemaal voor de BRTN. Niet dat het er nu zoveel waren, maar toch… Voilà, ik hoop dat ik hiermee niet eens te meer mijn eigen ruiten ingooi. Het is toch wel het toppunt dat ik nu ook al niet meer aan Jan Publiek mag meewerken. De Bekende Vlamingen in het panel zitten daar precies omdat het mensen zijn die voor hun mening durven uitkomen. Als ik daar nu ook al uit geweerd word, dan is het hek van de dam, dan betekent dat dat je alleen maar op de BRTN mag komen als je een gestroomlijnde BRTN-figuur bent. Dat lijkt verdacht veel op de vroegere VTM-mentaliteit. Maar ik blijf erbij, als je denkt dat je gelijk hebt, moet je voet bij stuk houden, ook als je daarmee in je eigen vlees snijdt. Doe je dat niet, dan ben je bezig met het graf van de democratie te graven. Eén ding kunnen ze mij niet verwijten, en dat is dat ik inconsequent zou zijn. Ik mag het dan al niet eens zijn met het huidige regime van de BRTN, ik had evenzeer kritiek op het oude. Ik heb destijds Ceuleers ervan langs gegeven, een man die ik nochtans hoog in mijn hart draag. Dankzij hem heb ik Het menselijk belang kunnen maken. Zelfs toen ik in 1990 mijn allereerste persprijs kreeg, in tempore non suspecto dus, heb ik het hele beleid afgekraakt. Sommigen noemen dat nestbevuiling, ik zie dat als een noodzakelijke discussie. En wat ik altijd geapprecieerd heb, is dat ze mij lieten doen. Nu word ik enerzijds opgevoerd als een kwaliteitslabel, zoals Herman Pauwels het uitdrukte, maar als puntje bij paaltje komt, voeren ze Het menselijk belang wel onmiddellijk af, zonder er rekening mee te houden dat er nog iets anders is dan het pure marketingdenken.

Je loopt dus niet hoog op met het inmiddels beroemde Censydiam-onderzoek ?

Wacht, ik zal je iets laten zien. (Diept een exemplaar van het weekblad Trends op.) Eén van de vijf tijdschriften waarop ik geabonneerd ben. En wat lees ik hier ? Dat het Belgisch water een imagoprobleem heeft. En dus gebeurt er een marktonderzoek naar het profiel van de Belgische waterdrinker. Door, je raadt het nooit, Censydiam. Wat blijkt ? Als je Vittel drinkt, ben je een mysteriezoeker ! En Spa-drinkers zijn open en spontane authenticiteitszoekers, terwijl Chaudfontaine-drinkers gezondheidsfreaks en zeer punctueel zijn. Pas op, dat zijn geen analyses van Freud, maar van Censydiam. Dat is toch ongelooflijke waanzin, dat zegt toch alles over de waarde van zo’n onderzoek ! Helemaal mooi wordt het natuurlijk als je de resultaten van het wateronderzoek naast die van het televisie-onderzoek legt. Stel je voor : iemand die naar VTM kijkt en Vittel drinkt is dan een genotzuchtige mysteriezoeker. Ja hallo ! Volgens mij drink je Vittel omdat je maag overhoop ligt of omdat je een gewichtsprobleem hebt. Als je daarenboven een trouwe TV2-kijker bent, ben je pas echt een zwaar geval, natuurlijk.

?Uit de hemel gevallen?, onemanshow-met-twee van Luckas Vander Taelen en Kloot Per W : 19 oktober, 20 u. in Ontmoetingscentrum De Vonke, Heule (tel. 056/35.99.02), 24 oktober, 20 u. in ’t Getouw, Mol (tel. 014/33.08.93), 7 november, 20.15 u. in CC Het Poorthuis, Peer (tel. 011/63.19.30), 23 januari, 20 u. in CC De Moelie, Linkebeek (tel. 02/380.77.51), en 29 maart in De Spil, Roeselare (tel. 051/26.57.00). Info over bijkomende voorstellingen : Kultuurburo Link, tel. (015) 24.27.25.