Wat maakt In de Ban van de Ring zo bijzonder dat duizenden mensen dit lijvige werk van JRR Tolkien kozen als ‘boek van de eeuw’ ? Wat maakt de saga van Midden-Aarde zo speciaal dat massa’s mensen de films gingen bekijken ? Onlangs sleepte The Two Towers, het tweede deel van de trilogie, maar liefst zes oscarnominaties in de wacht, waaronder die voor beste film (de uitreiking vindt plaats op 23 maart). Met verwondering kijkt Michael White naar het fenomeen. In Tolkien – Een biografie ( Tirion, 27,50 euro) tracht hij een tip van de sluier op te lichten. Hij zoekt antwoorden in het leven van de schrijver : zijn jeugd, het verlies op jonge leeftijd van zijn vader, het overlijden van zijn moeder, zijn studie, zijn grote liefde Edith, de oorlogen enzovoorts. Maar toch is het vooral de manier waarop de boeken – De Hobbit, In de Ban van de Ring, De Silmarillion – tot stand kwamen, die blijft fascineren. Want Tolkien, professor Engelse taal in Oxford, schreef niet zomaar een fantastisch verhaal. Nee, hij creëerde een complete wereld met een uitgedachte mythologische achtergrond en een eigen taal. Hij beschrijft hoe die wereld geschapen werd en vertelt de geschiedenis van de verschillende era’s – waarvan slechts een fractie verhaald wordt in In de Ban van de Ring. White schetst dit levenswerk van Tolkien op meeslepende wijze. En hoewel hij evenveel vragen oproept als beantwoordt, gaat het boek niet vervelen. Schoonheidsfoutje is de vertaling, die hier en daar mank loopt. Schitterend pluspunt is de uitgebreide bibliografie achterin, met onder andere een lijst van werken die in het Nederlands zijn vertaald.

Onlangs verscheen ook Tolkien – De geïllustreerde encyclopedie ( Fontaine Uitgevers, 32,50 euro). Na een inleiding over leven en werk van de auteur catalogiseert David Day de wereld van Midden-Aarde. In vijf hoofdstukken – geschiedenis, geografie, sociologie, natuurlijke historie, biografie – worden alle bijzonderheden systematisch en veelal alfabetisch uit de doeken gedaan. De Dode Moerassen, Gondor, Gouw, de Haladin, de Laiquendi, de Stoerders, de Noldor, de Valar, balrogs, enten, Nazgûl, Eomer, Gothmog, enzovoorts. Het boek laat zich gemakkelijk gebruiken als naslagwerk en gids. Het is bovendien rijkelijk geïllustreerd met werk van verscheidene kunstenaars die zich door deze fascinerende geschiedenis lieten inspireren. Jammer dat Tolkiens eigen illustraties er geen plaats vonden. (HV)

REDACTIE JAN HAEVERANS