Als een vis in de woestijn

In de Atacama-woestijn bouwden twee Chilenen een hotel dat op de wereld uitkijkt en de gasten met zichzelf confronteert. Een spirituele ervaring, omringd door de leegte.

Twaalf jaar geleden staken twee Chilenen de koppen bij elkaar: zakenman Pedro Ibanez en architect German del Sol. Ibanez had een fortuin vergaard in de landbouw, de druiventeelt en de koffie, en was de grootste aandeelhouder van de multinational Corpora. Kenners omschrijven Ibanez als een geboren ondernemer en een sportieve levensgenieter. Zijn kameraad German del Sol is een estheet en een filosoof, die tien jaar geleden in Patagonië “de perfecte plek” ontdekte. In zijn enthousiasme wist hij Ibanez te overtuigen daar een hotel te bouwen, al zag de ondernemer daar niet meteen een business in maar eerder een hobby.

German del Sol had meer dan alleen een hotel in het achterhoofd. Hij had jaren nagedacht over een soort reisfilosofie, the art of travel zoals hij het zelf noemt, en waarvan hij de essentie later in een brochure samenvatte. Het hotel zag in 1992 het licht in het hart van Patagonië met de naam Explora, en is de veruitwendiging van Del Sols ideeën: een thuis in de natuur, een schuilplaats en tegelijkertijd een uitvalsbasis voor tochten door de natuur en naar zichzelf.

De passie van de architect voor afgelegen plekken staat centraal in Del Sols filosofie. “The remote is a universal passion. It reminds us of all that is important and unkown to us in the world and in ourselves”, schrijft hij in zijn filosofisch manifest dat elke gast op de kamer vindt. “Maar omdat we opgegroeid zijn in een cultuur van steden, willen we onze gasten niet onbeschermd in de wilde natuur loslaten.” De architectuur wilde de vrijheid te midden van de elementen garanderen en tegelijkertijd gelegenheid bieden tot contemplatie.

Acht jaar na de realisatie van Explora Patagonië en het groeiende succes ervan kwam Del Sol met een nieuwe “perfecte plek” op de proppen: de oase van San Pedro in de Atacama-woestijn, in het noorden van Chili. In deze onherbergzame streek zag hij in gedachten een geraffineerd oord voor de echte reiziger die onder luxe niet zozeer gouden badkranen of dure snuisterijen verstaat, maar het genot van een zekere authenticiteit, van materialen, en bovenal het beleven van een gevoel van vrijheid.

“Del Sol koos in gedachten twaalf jaar geleden al voor die tweede plek, maar deed tien jaar over de uitwerking van zijn plannen. Centraal staat het gevoel van ruimte. In tegenstelling tot de Explora in Patagonië, waar het weer vaak erg guur is en het hotel eerder als een kleine en intieme schuilplaats fungeert, is alles hier op een uitnodigende manier naar buiten gericht. En het centrale gebouw is drie keer zo groot.”

De bezoeker die voor het eerst oog in oog staat met de Explora in San Pedro, heeft een lange reis achter de rug door de Atacama-woestijn, die tussen de kust van de Stille Oceaan en de Andes gevat zit en meer dan duizend kilometer lang is. Na een rit door de stoffige straten van de oase duikt een brede streep wit op, met smalle in de breedte uitlopende vensters. Voor het gebouw liggen de stallen van tientallen paarden en enkele lama’s.

Bovenaan de trap die naar het centrale gedeelte leidt, zijn er verschillende aaneensluitende ruimtes, allemaal wit en met fauteuils in zachte tinten, open haarden, en poncho’s en dekens met sobere kleuren als zwart donkerbruin of oranje die tegen de muren hangen. De living is opvallend hoog, waardoor het gevoel van ruimte nog wordt versterkt.

Voor de centrale receptie staat een tafel met enkele fauteuils, rechts daarvan staat de lang doorlopende bar met de hoge barkrukjes met rugleuning, met uitzicht over de omgeving.

Meer dan een home wil Explora een experience zijn, een belevenis van de afzondering te midden van de natuur, als balkon gericht naar de schoonheid van de oase errond en de vulkanen op de achtergrond.

De kamers bevinden zich achter het hoofdgebouw, in drie lange, bijna aaneensluitende gebouwen zonder verdieping, maar met een uitspringend houten dak dat voor een schaduwrijke promenade zorgt. Op het binnenplein dat door de gebouwen wordt begrensd, groeien enkele bomen.

De kamers zijn niet bijzonder groot, maar hebben allemaal een zithoek en een badkamer met toilet, die zich in als een soort afgesloten cocon in de kamer bevinden.De vloeren van de kamer en de muren van de badkamer bestaan uit gekleurde tegels.

Ondanks de verfijnde inrichting van de kamers is het spectaculairste aspect van Explora het achteropliggende landschap van groen waaruit vier gesloten, witte, groene of gele kubussen oprijzen, op hun beurt beschermd door een iets grotere, witte kubus waarvan de zijvlakken werden weggelaten. Vanaf elk element, met daarin telkens een kleine sauna, loopt een lange laan van water, vier meter breed, die dienstdoet als waterreservoir, tot de rand gevuld en te gebruiken als zwembad. In een oase in de woestijn vormen ze een adembenemend rustpunt. Zwemmen in de woestijn onder de mooiste sterrenhemel van het zuidelijk halfrond. Wie er niet geweest is, zou van decadentie kunnen spreken. Wie er wel was, is met een gevoel van ontroering door de eenvoud teruggekeerd.

Het geheel wint nog aan waarde door de houding van de bezoekers”, zegt Del Sol. “Daarom proberen we mensen aan te spreken die gevoelig zijn voor bijzondere vormen van schoonheid. Op afgelegen plaatsen als deze is ruimte een grotere vorm van raffinement dan traditionelere uitingen van luxe.”

De omkadering in Explora getuigt van discretie. ’s Avonds schuiven de begeleiders aan in de bar, brengen ze een bezoek aan elk van de gastentafels en overleggen ze over de plannen voor de volgende dag: uitstappen in de woestijn, een dagbezoek aan de geisers, een rit naar de zoutmeren, een verkenning te paard van de naaste omgeving. Of gewoon een bezoek aan het museum in de oase. Geen dwang, geen rush. De gerechten zijn nagenoeg vegetarisch en eenvoudig, zonder dat dat opvalt, omdat er nooit sprake is van een tekort. Ze worden geruisloos neergezet, water of wijn discreet bijgevuld. Eén keer per week is er een barbecue op een kleine hoeve op het domein, met wat lokale muziek en grote stukken vlees.

“De meeste van onze gasten vatten meteen de essentie die we hen willen meegeven, maar vooral Chilenen hebben een andere vorm van luxe in het hoofd”, zegt Michael Purcell, die Explora runt. Omdat een verblijf niet goedkoop is, verwachten ze overvloed, duur uitziende spullen, vergulde badkranen. Terwijl de luxe juist ligt in het beleven van zo’n oneindige ruimte en het gevoel van vrijheid dat daarin vervat zit. De rust die wacht bij de terugkeer na elke mooie trip.”

Omdat we nu eenmaal in de woestijn zitten, wordt spaarzaam met grondstoffen omgesprongen. Ondanks de hitte werd geen airconditioning voorzien. Met de bouwwijze, die gebruikmaakt van de isolatie van een dubbel dak, volstaat een ventilator. En de vensters werden klein gehouden, al geven ze die indruk niet. Doordat ze als smalle strepen in de breedte werden uitgewerkt, gunnen ze de gast een panoramische blik op het omliggende landschap. “We voelen ons nauw betrokken bij het behoud van de ongeschondenheid van de omgeving. Omdat we weten dat de natuur ons leert hoe alles in evenwicht is, hoe we een onderdeel van haar zijn en hoe ze onze blik verruimt”, schrijft Del Sol.

De link tussen cultuur en natuur is nog inniger in de Puritama-bronnen, veertig minuten rijden van het hotel. Op een plek waar een bron ontspringt en de planten in omgeving om die reden altijd platgetrapt werden door het dorstige bezoek, heeft Del Sol een allereenvoudigste ingreep gedaan. Het pad langs de rivier is vervangen door een lint van honderden planken, die als het ware boven de grond zweven. Bij elke waterplek werd een houten platform gebouwd waar de gasten kunnen baden. In de natuur staan drie of vier witte kubussen waar ze zich kunnen omkleden. En om het geheel niet verder te verstoren, werd er ook geen slaapruimte voorzien: dit is wat het vroeger was, een rustplaats in de woestijn met wat opborrelend water.

Het laatste wat we van Ibanez en Del Sol hebben gehoord, is dat ze enkele maanden geleden richting Bolivia trokken om met een klein gezelschap halt te houden bij een van de mooiste en puurste zoutmeren. En er te kamperen. Omdat grond kopen in Bolivia een ingewikkelde zaak is, overwegen ze om er een gesofisticeerd tentenkamp op te zetten, en op die manier het contact met de natuur te ondergaan.

Verblijven in Explora worden in ons land verkocht bij de reisagent en door Cosmic Travel, Houtmarktstraat 245, 1770 Liedekerke, Tel. 053-645 333. Met dank aan Iberia.

Foto’s Explora

1: Spirituele ervaring : zwembad met sauna in de woestijn.(Guy Wenborne)

2: Spirituele ervaring : zwembad met sauna in de woestijn. (Op De Beeck)

3/4/5: De vlakke structuur sluit naadloos aan met het landschap. (Op De Beeck).

6: del Sols minimalistische ingreep bij de Puritama-bronnen.(Darge)

7: Sober en toch huiselijk : de Explora living.(Darge)

8: Wie dat wil kan de omgeving te paard verkennen. (Darge)

9: Afspraakplek : lunch op het overdekt terras.(Darge)

10: Lichtplek in de woestijn : Explora onder de sterren. (Op De Beeck).

p. 4: De vlakke, horizontale architectuur van het geheel is in perfecte harmonie met de omliggende natuur.

p. 5: De luxe van het hotel is vooral te vinden in het gevoel van ruimte en vrijheid dat het uitstraalt.

Tekst Pierre Darge