De Franse antiekwereld zit middenin een storm. Topantiquairs en experten worden aangehouden omdat ze namaak antieke meubels zouden hebben verkocht aan het kasteel van Versailles. Is dit slechts het topje van de ijsberg?
Precies een jaar geleden kwam de Parijse antiquair Jean Lupu in opspraak omdat hij uitstekend afgewerkte vervalsingen had laten maken van achttiende-eeuwse meubels en die als antiek had verkocht. Hij was een tophandelaar waarvan je dit soort praktijken niet verwacht. Maar de nieuwe storm die momenteel door de Franse antiekscène raast lijkt van een ander niveau. Het is niet ondenkbaar dat er gevolgen zullen zijn voor de mondiale handel. Want nu blijkt er ook een link met het beroemde kasteelmuseum van Versailles dat een van de mooiste meubelcollecties van de wereld bezit.
Madame du Barry
Tussen 2008 en 2015 zou het museum voor 2.7 miljoen euro enkele zogenaamd achttiende-eeuwse stoelen hebben aangekocht die naar alle waarschijnlijkheid nabootsingen zijn. Het gaat onder meer om kopieën van stoelen die in 1769 werden vervaardigd voor Madame du Barry, destijds vervaardigd door menuisier Louis Delanois.
Van de stoelen van Madame du Barry zouden tal van nabootsingen in omloop zijn, die -ook via veilinghuizen- voor forse bedragen werden verkocht aan musea en collectioneurs. De Franse krant Le Figaro die de zaak vorige week bekent maakte, meldt dat de betrokkenen onder meer worden beticht van oplichterij en witwaspraktijken. Vermoedelijk zou het om een circuit gaan waar meerdere mensen bij zijn betrokken. De namen die circuleren behoren sowieso tot de internationale top.
Estampilles
De Franse ‘Office Central de Lutte Contre le Trafic de Biens Culturels’, de OCBC, begon een onderzoek naar twee bekende dealers die ondertussen werden aangehouden. Bill Pallot, die actief is voor de Galerie Aaron, en Laurent Kraemer, van het wereldberoemde antiekhuis Galerie Kraemer. Dit laatste bedrijf werd in 1875 opgestart en wordt nog steeds gerund door de familie Kraemer. Het huis werkt onder meer voor het Louvre, en de Frick Collection en het Metropolitan in New York. Karl Lagerfeld is er een vaste klant.
Tot tien à vijftien jaar geleden behoorde de handel in Franse meubels van topkwaliteit tot het summum van de antiekmarkt. Frankrijk was immers in de achttiende eeuw het kloppende hart van de ebenisterie. Er werden prachtige meubels vervaardigd, die voorzien werden van een estampille. Dit zijn de merktekens die op verschillende plaatsen in het meubel werden geslagen als kwaliteitslabel. Deze kostbare meubels worden eigenlijk al eeuwenlang verzameld, en na de Franse Revolutie kwamen er ook heel wat terecht in Britse collecties. Toen legden de Britten er al fortuinen voor neer. Deze meubels waren hét symbool van ongeëvenaarde luxe, en zijn het zelfs nu nog, ondanks het feit dat de algemene belangstelling voor antiek meubilair gedaald is.
Vervalsen is een kunst op zich
Antiek meubilair vervalsen doe je niet zomaar. Het is een “kunst” waar ontzettend veel vakmanschap bij komt kijken. Het is bijvoorbeeld veel makkelijker om bijvoorbeeld 20ste-eeuws meubilair na te bootsen dan meubels uit de 18de eeuw. Bovendien zijn 20ste eeuwse meubels vlotter te slijten. Maar de vervalsers bleken bijzonder gewiekst en gebruiken niet alleen de technieken van vroeger, maar knoeiden ook met het hout en de stoffen die ze recupereren uit oude kerkgebouwen. Het is haast ondenkbaar dat het hen gelukt is, wat met de topexperts van het Parijse antiekcircuit die je niet zomaar even bij de neus neemt, maar toch was het mogelijk.
Het was overigens een antiquair, Charles Hooreman, die de bal in 2012 aan het rollen bracht via een brief die hij richtte tot het museum van Versailles. Hooreman vond het bizar dat er opeens zoveel van die bijzondere en uiterst zeldzame stoelen van Madame du Barry op de markt kwamen.
Hele Parijse antiekhandel in diskrediet
Deze hele affaire heeft niet alleen gevolgen voor de betrokkenen, maar brengt ook de hele Parijse antiekhandel en de experts die de vervalsingen niet hadden gezien in diskrediet. Ook museumconservators krijgen het wellicht moeilijk en sommige voormalige ministers zullen van deze affaire wellicht minder goed slapen. De vraag rijst uiteraard of dit schandaal niet slechts het topje van de ijsberg is. Want als het moeilijk beet te nemen museum van Versailles om de tuin wordt geleid, dan is de kans groot dat er ook andere verzamelaars slachtoffer zijn.
Het is echter belangrijk om te beseffen dat de antiekmarkt niet overspoeld wordt door vervalsingen. Doorgaans gaat het om oudere vervalsingen, die pas opduiken wanneer de markt voor de wind gaat en de prijzen hoog zijn. Als de vraag groot is, beslissen de kopers erg snel en kopen zonder na te denken. Vandaag mag je je dus meer vervalsingen verwachten in de hedendaagse kunst en vintage design dan in het antiek. Al is de markt van de Franse geëstampilleerde meubels natuurlijk altijd een buitenbeentje. Wordt ongetwijfeld vervolgd.
Piet Swimberghe
