Antieke Gietijzeren Haardplaat

Geachte ,

Ik wou graag een idee over de waarde .

Haardplaat in gietijzer . Barokstijl . Ouderdom niet vastgesteld .

Afmetingen +- 70 x 70 x 3à4 cm. In relief . +- 80 kg.

Voor zover bekend afkomstig in +- 1950 uit een niet meer bestaand kloosterpand

uit de streek van Beauplateau ( Bastogne – Ardennen)

Tot +- 2003 ingebed geweest in een sierschouw omringd door ” Delft ” stenen.

Voorstellend een Madonna in vol ornaat met het Kind ;

Zij is de gekroonde koningin met een kanten sluier en septer in de rechter hand .

daarover ziet men de sleutel van het hemelrijk aan een ketting .

In de linkerarm draagt zij het gekroonde kind dat de wereldbol vasthoudt

en met de rechtervinger zijn moeder aanduidt als koningin van de hemel .

Deze wordt voorgesteld door twee barokke gevleugelde engelen die

de kroon van het heelal boven haar hoofd houden .

De onvolkomenheden en fouten in de gietmal zijn duidelijk zichtbaar .

Is in perfecte staat zonder enige fout of barst .

De gaafheid van de details tonen aan dat ze weinig te verduren

gehad heeft van de hitte in een open haard .

De Antieke Haardplaat.

De gietijzeren haardplaat geraakt een beetje in de vergetelheid doordat veel openhaarden vervangen worden door kachels. Misschien wel wat jammer, want een mooie haard met tegen de achterwand, op de vuurplaats, een haardplaat is mooi. Gietijzeren haardplaten zijn bovendien basreliëfs, hun versiering wordt extra mooi door het vlammenspel.

Geschiedenis.

De oudste haardplaten stammen uit de vijftiende eeuw. In die tijd bestonden er al tegelkachels, van keramische tegels, en zelfs gietijzeren kachels! Deze gietijzeren kachels bestonden uit versierde platen. Niet zelden werden die platen later afzonderlijk als haardplaat gebruikt. De gietijzeren haardplaat heeft natuurlijk een dubbele functie, het beschermen van de stenen tegen de hitte van het vuur en zorgt ook voor de betere verspreiding van de warmte. Want een goed opgewarmde plaat straalt flink wat warmte uit. Het verklaart waarom men soms in de 18de en 19de eeuw de haarden aan de binnenzijde volledig met gietijzeren platen heeft bekleed, waardoor er een soort kacheleffect optreedt.

Lotharingen

De haardplaten waren overal populair. Maar veel exemplaren komen uit streken waar de metaalbijverheid en vooral het gieten van metaal, bekend was. We denken dat aan het oude Lotharingen, met uitbreiding van de Ardennen, Zuid-Nederland, het Eiffelgebied, het Rijnland…. Wie in al deze streken rondreist krijgt in heel wat oude panden haardplaten te zien.

De haardplaat werd dus intensief gebruikt van de zestiende tot de twintigste eeuw. Maar is ook nu nog populair. Nog steeds worden er haardplaten gegoten, meestal naar antiek model. Voor het gieten werd origineel een houten mal afgedrukt in gietzand. Maar soms worden oude platen gekopieerd. Daarvoor wordt geen houten mal gebruikt, maar wordt gewoon een oude plaat afgedrukt.

Haardplaten, we zouden het bijna vergeten, zijn er ook voor de sier, de schoonheid. Want de platen werden niet zelden mooi versierd met wapenschailden, Bijbelse voorstellingen of gewoon elegante ornamenten. Op deze plaat staan Maria en Jezus. Het kan best dat de plaat uit een klooster of abdij komt. Nu is de vraag of het een originele, antieke plaat is. De stijl verwijst nog naar de zeventiende eeuw. Maar misschien is het een latere geut. Omdat we de indruk hebben dat de slijtage ook werd afgedrukt. Normaliter wordt het houten model afgedrukt in het gietzand, dat uiteraard perfect is en op zich geen slijtage vertoont. Hier hebben we de indruk dat een oude plaat werd afgegoten. De afbeelding lijkt ook onvolledig en was oorspronkelijk misschien wat groter.

Betaalbaar.

Gietijzeren haardplaten zijn best betaalbaar. Ook de antieke exemplaren! Soms zijn ze zelfs verbazen goedkoop, soms amper een paar honderd euro. Waarom? Een van de redenen is wellicht het feit dat ze ‘loodzwaar’ zijn. Antiquairs houden er niet van om daarmee rond te zeulen…. Deze plaat is vermoedelijk niet echt waardevol, maar, zelfs mocht het een nageut zijn, best decoratief!

Musea

Wie tuk is op haardplaten raden we zeker aan om een bezoek te brengen aan het Haardplatenmuseum in Klarenbeek in Gelderland (Nederland), www.brascamp.com. Maar je krijgt ook mooie haardplaten te zien in het Brugse Gruuthusemuseum, de abdij van ’t Park in Leuven, het Musée de la vie Walonne te Luik, het prachtige hotel de Groesbeeck-De Croix te Namen en het Musée du Fer in Saint-Hubert.