Rum & rumba: de Cubaanse hoofdstad Havana bestaat 500 jaar

500 jaar wordt de Cubaanse hoofdstad en daarom trokken we in het zog van de Brusselse Magalie Raman, auteur van The 500 Hidden Secrets of Havana, door de stad. ‘Havana staat niet stil. Ik zou hier wel duizend geheime plekken kunnen selecteren.’

Magalie Raman kent de Cubaanse samenleving door en door. ‘Mijn passie voor muziek en de kennismaking met de familie van mijn Cubaanse stiefvader (muzikant Rey Cabrera, red.) hebben me in 2005 een eerste keer naar Havana gebracht’, vertelt ze. ‘Ik was op slag verliefd op de stad. De kleuren, de lekkere keuken en vooral de open mentaliteit van de inwoners gaven me een goed gevoel. Eerst was Havana Vieja mijn favoriete buurt, maar mijn voorkeur verschoof naar Vedado, waar ’s avonds en ’s nachts meer te beleven valt. Ook het wat ruwere Havana Centro heeft veel karakter.’

Tijdens een van haar volgende bezoeken aan Cuba leerde Raman haar echtgenoot kennen: muzikant Nelson Garzón, die haar twee jaar later in Brussel kwam vergezellen. Toch raakte ze almaar meer gehecht aan Havana, want elke vakantie of ieder belangrijk familiemoment bleek een aanleiding om naar Cuba te reizen. Voor uitgeverij Luster was zij dan ook de geknipte persoon om in 2016 een stadsgids over Havana te schrijven voor de reeks The 500 Hidden Secrets of. ‘Het boek verscheen op het juiste moment’, beseft Raman. ‘Obama had nog maar net Havana bezocht en de Amerikanen stonden te trappelen om Havana en de rest van het eiland te verkennen. Op amazon.com stond mijn boek zelfs een tijdje tussen de toeristische bestsellers.’

Boeken toe

Raman en haar man beslisten om op zoek te gaan naar een eigen huis in Havana. ‘Mijn baan als gerante van de Standaard Boekhandel in Brussel zegde ik op. Geïnspireerd door de populariteit van de jaarlijkse Feria Internacional del Libro en een gebrek aan goede boekhandels en lekkere koffie in Havana zou ik in ons huis met een boekencafé starten.’ Maar nog voor ze een huis konden kopen en een permanente verblijfsvergunning aanvragen, besliste de Cubaanse overheid om voor onbepaalde tijd geen licenties meer toe te kennen. Dus zette Raman de droom van een boekencafé en pausa. Sinds enkele maanden is de licentiestop opgeheven, wat een verhuizing naar Havana weer concreet maakt. Maar eerst staat Magalie voor een update van haar The 500 Hidden Secrets of Havana, toepasselijk op het moment dat de stad haar vijfhonderdste verjaardag viert.’

DOEN

Havana is een van de muzikaalste steden ter wereld. Het eerste concert waar Magalie Raman me naartoe neemt, kan al tellen. In het legendarische Hotel Nacionál aan de Malecón staat Grupo Compay Segundo op de affiche. Leuk om te weten: de zanger van de band is Hugo Garzón, Ramans schoonvader. De bandleider is de zoon van de wereldberoemde Compay Segundo, de componist van de song Chan Chan en een van de bandleden van de Buena Vista Social Club. De setting van dit tweewekelijkse concert is misschien een tikkeltje te klassiek, maar de kwaliteit van de artiesten is top. En met hun inzet en passie zorgen ze voor flink wat ambiance in de club van Hotel Nacionál.

Rumba behoort tot het vaste repertoire in Havana. Op de meeste reisblogs en in reisgidsen worden de zondagse sessies in het streetart-straatje Callejón de Hamel aangeraden. Raman tipt de authentiekere zaterdagen van El Conjunto Folklórico. Op de koer van het cultureel centrum El Gran Palenque in Vedado zorgen drummers drie uur voor opzwepende AfroCubaanse ritmes, waar dansers met intense en acrobatische moves op inspelen. Omstanders mogen meedoen en heel spontaan mengen de weinige buitenlandse bezoekers zich hier met de locals.

Sabado de la Rumba, elke zaterdag van 15 tot 18 uur.

Om je helemaal op het sensuele ritme van Havana voort te bewegen, kun je op tal van plaatsen salsalessen volgen. In Estudio San Miguel oefen je in het gezelschap van Omaida Pereira en Juliet Chaveco Fonseca, die je dansvaardigheden geduldig naar een hoger niveau te tillen.

Calle San Miguel 569

ZIEN

Ondanks de nadruk op minder bekende plekken, werd in The 500 Hidden Secrets of Havana toch een rubriek opgenomen met klassieke bezienswaardigheden. Tot die toeristische big five behoren het onlangs gerestaureerde Capitolio, de Catedral San Cristóbal, Plaza Vieja, het Museo de la Ciudad de la Habana en het Museo de Bellas Artes. Dat laatste is de absolute nummer 1 van Raman: ‘Dit museum is van het niveau van het MoMA. De collectie is over twee gebouwen verspreid en biedt een overzicht van de Cubaanse kunstgeschiedenis met als meest iconische werk La Gitana Tropical, de Mona Lisa van Cuba.’ En wie de tijd neemt om door de galerij met landschapsschilderijen te lopen, ontdekt er werk van de 19e-eeuwse Belgische kunstschilder Henri Cleenewerck. Bij ons is Cleenewerck een vergeten schilder, terwijl hij op Cuba een plaats heeft gekregen in dit topmuseum.

Calle Trocadero (Palacio de Bellas Artes) en Calle San Rafael (Palacio del Centro Asturiano)

Verrassend bij een verkenning van Havana zijn de talrijke kleinere musea over de meest uiteenlopende onderwerpen, gaande van alfabetisering tot Napoleon. Of waarom niet eens binnenwippen in het Museo de la Barbería? In dit originele kappersmuseum kun je op sommige dagen ook je haar laten knippen door stichter Papito, die met zijn enthousiasme en andere projecten – waaronder een kappersschool en een speeltuin – een volledige straat deed heropleven.

Een andere originele locatie is Fusterlandia. Geïnspireerd door het werk van Gaudí begon kunstenaar José Fuster in de jaren negentig zijn huis en atelier te decoreren met mozaïeksteentjes. Toen alles tot in het kleinste hoekje was versierd, inclusief zijn zwembad, mocht Fuster bij zijn buren beginnen. Intussen fleurde hij al een hele wijk op met hartjes, sterren en sprookjesachtige figuren. Zelfs de bushaltes zijn versierd met zijn mozaïeken.

In stadsdeel Jaimanitas

Een gemakkelijke en goedkope excursie vanuit Havana Vieja is de overzet naarCasablanca. Heen en terug, geprangd tussen de locals, kost dat je amper 1 Cubaanse Peso (CUC), ongeveer 1 euro. Aan de overkant van de baai geniet je na een korte klimpartij naar een reusachtig Christusbeeld van een mooi uitzicht op de haven en de stad. Vlakbij bevinden zich de voormalige woning van Che Guevara, het indrukwekkende Fortaleza de San Carlos de la Cabaña (Unesco-werelderfgoed) en het Castillo del Morro.

ETEN EN DRINKEN

Mijd El Floridita en La Bodeguita del Medio, twee bars waar Hemingway zich volgens de overlevering te pletter heeft gedronken. Overdag staat hier een massa toeristen in de rij voor een veel te dure mojito of daiquiri. Stort je liever in de cocktails op het rustige dakterras van El del Frente, waar je ook een lunch of diner kunt krijgen.

Calle O’Reilly 303

Aan het gemoedelijke Plaza del Cristo komen we bij El Dandy. ‘A personal favourite’, benadrukt Raman in haar gids. En ondanks de almaar stijgende populariteit van de bar blijft het er bijzonder gezellig.

Nog een absolute aanrader in het oude stadscentrum van Havana is El Café. Zowat iedereen is het erover eens dat je hier moet zijn voor de beste koffie van Havana. El Café is bovendien een goed voorbeeld van hoe een jong Cubaans koppel vanuit het niets een mooie zaak uit de grond heeft gestampt. Tegelijkertijd ervaren we bij een eerste bezoek helaas ook de bevoorradingsmoeilijkheden waarmee de inwoners van Cuba nog altijd worden geconfronteerd. ‘Hoy no tenemos pan!’ (Geen brood vandaag). Pas enkele dagen later kunnen we er genieten van een sandwich met varkensgebraad en yucca.

Een nieuwkomer in Ramans top 5 van paladares, restaurants in privébeheer, is Grados in de wijk Vedado. De talentvolle en excentrieke chef Raulito Bazuk, die een tijdje in Spanje werkte, geeft een moderne touch aan Cubaanse klassiekers.

Calle E 562 in Vedado

El Cocinero is een aanrader voor wie een lekker diner in de openlucht wil combineren met een avondje stappen in het kunstencentrum Fábrica de Arte Cubano.

Calle 26 in Vedado

SHOPPING

Sigaren, rum en T-shirts met de afbeelding van Che Guevara zijn de meest verkochte souvenirs op Cuba, maar het kan veel origineler. Doe zoals de Obama’s en spring binnen in Cuba’s eerste designshop: Clandestina, 99% Diseño Cubano. Voor jonge Cubaanse designers is deze shop een platform waar ze sinds 2015 hun ideeën mogen uitwerken.

In het historische centrum van de stad bevindt zich de parfumshop Havana 1791. Op basis van jasmijn, sandelhout, oranjebloesem en andere basisnoten die hier al in het koloniale tijdperk werden gebruikt, kun je een eigen parfum samenstellen.

Calle Mercaderes 156

SLAPEN

In Havana is een hotelrevolutie aan de gang. Vorig jaar werden in het stadscentrum twee luxehotels ingehuldigd: Gran Hotel Manzana Kempinski en Hotel Grand Packard. Andere nieuwe upscale hotels openen in de loop van dit jubileumjaar de deuren. Intussen staan legendarische hotels als Habana Riviera aan de Malecón voor een grondige opknapbeurt. Die extra hotelkamers zijn nodig om het toenemend aantal toeristen een hoogwaardig logement aan te bieden, al swingen de prijzen intussen de pan uit. Een nacht in de kleinste kamer van Kempinski kost je in het laagseizoen 400 euro.

Raman raadt aan om te overnachten bij de Cubanen zelf: ‘Een verblijf in een casa particular is de beste manier om de Cubaanse cultuur te leren kennen. Vaak bevinden die casa’s zich in mooie koloniale huizen. Het ontbijt is niet verplicht, maar de uitbaters rekenen er wel op.’ De gemiddelde prijs bedraagt 30 CUC (+/- 30 euro) per persoon voor een kamer met ontbijt. Een aanrader en populair bij Belgische rugzaktoeristen: Casa Barcelona, vlak bij het Capitolio en Havana Vieja.

In diezelfde buurt bevindt zich nog een adres dat geregeld Belgische reizigers over de vloer krijgt: Casa Arte Habana, een appartement met vier kamers.

Of kies voor een verblijf in stadswijk Vedado. Twee tips uit het boek van Raman: Havana Radio Residence en het boetiekhotel Paseo 206.