Rafaël-herdenking valt in het water door coronacrisis

Op 6 april is het 500 jaar geleden dat Raffaello Sanzio op 37-jarige leeftijd in Rome overleed. Dit zou met verschillende expo’s herdacht worden, maar dat gaat allemaal niet door.

Op 6 april is het 500 jaar geleden dat Raffaello Sanzio op 37-jarige leeftijd in Rome overleed. Hij was een van de belangrijkste en invloedrijkste kunstschilders uit de Renaissance. Rafaël was – toen hij stierf – op het hoogtepunt van zijn artistieke carrière. Hij stierf ook op een ander ‘hoogtepunt’, want volgens Giorgio Vasari in zijn ‘Levens van de meest prominente kunstenaars’ stierf de schilder aan een overdaad aan seks.

In tegenstelling tot Leonardo en Michelangelo – de andere leden van het grote trio Renaissancekunstenaars – die een hoge ouderdom bereikten, stierf Rafael dus al op zijn 37e, op 6 april 1520. De herdenking van zijn overlijden had aanleiding moeten zijn voor verschillende herdenkingstentoonstellingen, maar die zijn omwille van de coronacrisis allemaal in het water gevallen, zowel die in de Scuderie del Quirinale in Rome, als in de Pinacoteca Ambrosiana in Milaan en in de National Gallery en het Victoria & Albert Museum in Londen.

Raffaello Sanzio werd in 1483 geboren in Urbino, in de regio Le Marche. Zijn vader, die kunstenaar was aan het hof van Federico da Montefeltre, hertog van Urbino, gaf hem al vroeg les in het schilderen. Hij overleed echter toen Rafaël nog maar 9 jaar oud was. Toen hij rond 1504 naar Florence ging, liet Rafaël zich daar beïnvloeden door kunstenaars als Michelangelo en Leonardo da Vinci.

In 1508 trok Rafaël naar Rome. Binnen een jaar kreeg hij de opdracht de Stanza della Segnatura te decoreren, een zaal in het pauselijk paleis van paus Julius II. Een beroemd fresco dat hij hiervoor maakt, is ‘De School van Athene’, waarop de filosofen uit de klassieke oudheid gezamenlijk afgebeeld worden in één ruimte. In het midden staan Plato en Aristoteles, Plato naar boven wijzend, naar de wereld van de ideeën, Aristoteles naar beneden, naar de materiële werkelijkheid. Hiermee wordt ook de opvatting van het humanisme gesymboliseerd, dat het christendom en de wereld van de klassieke oudheid, hemel en aarde, naast elkaar kunnen bestaan.

Paus Julius II benoemde Rafaël in 1509 tot hofschilder. De paus was een belangrijk opdrachtgever, maar Rafaël kreeg ook van rijke particulieren zoals bankiers opdrachten, onder meer voor het maken van portretten.

Vanaf 1514 werd Rafaël ook architect van de Sint-Pieter. Hij was de opvolger van de architect Bramante die in hetzelfde jaar was overleden. Hij decoreerde in deze periode de Stanza dell’Incendio di Borgo. Paus Leo X, die Paus Julius II opvolgde bracht wijzigingen aan in het originele ontwerp. Hij wilde dat de grootheid van de paus meer centraal kwam te staan in de voorstelling. Van deze paus maakte Rafaël in 1517-18 ook een portret.

Rafaëls composities waren geliefd studiemateriaal voor belangrijke kunstenaars als Lucas van Leyden, Paolo Veronese, Charles Le Brun en ook voor een latere moderne kunstenaar als de beeldhouwer Auguste Rodin. Een groot bewonderaar van Rafaël was Édouard Manet. Hij verwijst in zijn meesterwerk ‘Déjeuner sur l’Herbe’ zelfs expliciet naar zijn inspirerende voorbeeld, het ‘Oordeel van Paris’ van Rafaël.