Natuurfotograaf Michael Poliza: ‘Ik wil Afrika tonen zoals niemand ooit eerder heeft gedaan’

Voormalig IT-ondernemer Michael Poliza (60) vormde zich in 2006 om tot natuurfotograaf en reisorganisator. Hij staat vooral bekend om zijn spectaculaire luchtfoto’s van Afrika. Zijn nieuwste boek Namibia verscheen zopas bij teNeues.

Ik ben geen avonturier. Wel verhuisden mijn ouders de eerste achttien jaar van mijn leven negentien keer. Een nieuwe job, mijn moeder die niet van de buren hield of net te veel (lacht) – het was altijd iets. Een hectische tijd, maar ik leerde al gauw om me overal thuis te voelen en mijn eigen boontjes te doppen. De eerste keer dat ik eropuit trok was op mijn zesde, om de metro van Hamburg te verkennen. Tot wanhoop van mijn ouders, die urenlang niet wisten waar ik uithing.

Met reizen is het zoals met lezen: hoe minder je het doet, hoe minder je weet. Ik heb mijn middelbaar afgemaakt in Texas en studeerde nadien computerwetenschappen in Oklahoma – conservatieve plekken waar ik als Europeaan een buitenbeentje was. Zo ontdekte ik hoe geïsoleerd veel Amerikanen leven. De grote meerderheid van hen heeft geen paspoort, en dat voel je wanneer je met hen in gesprek gaat. Mensen die reizen stellen zich bloot aan de rest van de wereld, waardoor die een stuk begrijpelijker wordt.

Ik heb nooit een masterplan gehad. Als jonge twintiger leerde ik al doende een bedrijf met meer dan honderd werknemers te leiden, maar eind jaren negentig begon het gewicht van de verantwoordelijkheid te wegen. Ik vertrok samen met journalisten en fotografen op een ecologische bootexpeditie en vestigde me achteraf enkele jaren in Zuid-Afrika, waar ik geregeld in natuurreservaten verbleef. Zo raakte ik mettertijd opnieuw verslingerd aan de fotografie, een passie uit mijn tienerjaren die ik uit het oog verloren was. Alles wat ik sindsdien doe, mijn boeken en travel business, dient slechts één doel: ervoor zorgen dat ik kan blijven reizen en Afrika fotograferen zoals niemand ooit eerder heeft gedaan. Het liefst vanuit de lucht, wat best veel geld kost. (lacht)

‘Met reizen is het zoals met lezen: hoe minder je het doet, hoe minder je weet’

Op digitale technologie alleen kunnen we niet rekenen. Wil je andere plekken en culturen echt doorgronden, dan moet je ter plaatse zijn, zodat je ze zelf kunt zien, voelen, ruiken en proeven. Als WWF-ambassadeur deel ik de bezorgdheid omtrent de ecologische impact van toerisme, maar laat ons niet vergeten dat reizen de communicatie ten goede komt en dat wederzijds begrip de kans op conflicten beperkt.

De natuur laat zich niet regisseren. Zeker niet wanneer je zoals ik dieren in hun eigen omgeving fotografeert. Een modefotograaf heeft veel factoren zelf in de hand en kan dingen eindeloos herhalen, ik daarentegen ben noodgedwongen een opportunist: ik moet het doen met wat de omstandigheden me bieden. Dat is voor mij nog altijd een geweldige les in nederigheid. In het dagelijkse leven kan ik mensen weleens pushen om dingen sneller of beter te doen of me druk maken wanneer een vlucht vertraging oploopt, maar in de wildernis heb ik daar niets aan. Daar is de natuur de baas.

Mensen moeten dieren met hun eigen ogen kunnen zien. Niets kan hen namelijk meer motiveren om dieren te beschermen dan dat. Ik kan er hun wel beelden van tonen, maar dat is niet hetzelfde als de ervaring van dieren in hun eigen habitat te zien of, zoals de meeste mensen, in een zoo. Ik ben geen fan van dieren in kooien, maar onderschat het belang van dierentuinen niet: die dragen er enorm toe bij dat kinderen een emotionele band met dieren ontwikkelen en zich mee verantwoordelijk gaan voelen voor wat er met hen gebeurt.

Ik krijg vaak de vraag waarom ik de mooie kant van Afrika toon. Zou ik niet beter focussen op de armoede, de corruptie of de vervuiling op het continent? Maar we hebben allemaal onze eigen aanpak, en de ene is volgens mij niet beter dan de andere. Je hebt mensen nodig die verslag uitbrengen over de problemen van Afrika én mensen die er de schoonheid van tonen. Verhalen en foto’s die hoop geven en een emotionele band met Afrika creëren, kunnen volgens mij net zozeer betrokkenheid en inzet voortbrengen. Hoe dan ook volstaat het niet om enkel in te zetten op het negatieve. ‘Het is toch te laat’, zeggen mensen dan, en uiteindelijk verliezen ze hun interesse.