Hoewel hij in zijn tijd zowel omstreden als succesvol was, is Gustav Klimt één van de centrale figuren van het Weense fin de siècle, het tijdperk dat het begin van de moderne kunst inluidt.
De beginjaren
Gustav Klimt wordt 150 jaar geleden, op 14 juli 1862, als tweede van zeven kinderen in een kleinburgerlijk gezin geboren in Baumgarten, in die tijd een landelijke voorstad van Wenen, zodat hij zijn jeugd beleeft tijdens de grote bloeiperiode van de Gründerzeit, de tijd van de grote economische opleving. De schitterende grote gebouwen aan de Ringstraße worden in die tijd gebouwd.
Ondanks moeilijke economische omstandigheden is het gezinsleven harmonisch. De broers en zussen houden ook later nauw contact met elkaar. Met behulp van grote opofferingen is het mogelijk de begaafde jonge Gustav Klimt naar de Kunstgewerbeschule te laten gaan, de latere hogeschool voor toegepaste kunst.
Al snel bevindt hij zich in het gezelschap van een grote groep kunstenaars die meewerken aan de decoratie van de zojuist neergezette gebouwen aan de Ringstraße. Samen met zijn broer Ernst en met Franz Matsch richt hij de ‘Künstler-Compagnie’ op, die tien jaar lang in Wenen en in de hele Donaumonarchie meewerkt aan de decoratie van paleizen, villa’s, theaters en musea.
Na de dood van zijn broer Ernst begint de werkgroep uit elkaar te vallen. Maar Gustav Klimt is de historisch-decoratieve decoratie van gebouwen artistiek intussen al lang ontgroeid. In het Wenen van rond de eeuwwisseling, waarin Sigmund Freud zijn boeken publiceert, zoekt ook de kunst naar nieuwe wegen.
Onder invloed van het symbolisme streeft Klimt naar een eigen vormentaal, die het hem mogelijk maakt de zielenlandschappen te vervaardigen die ontstaan uit donkere gevoelens en hoopvolle droombeelden.
De Wiener Secession
In 1897 staat Klimt in één klap in het voetlicht van de publiciteit. Als voorzitter van de Oostenrijkse vereniging voor beeldend kunstenaars is hij de toonaangevende leider van de zogeheten Secessionisten, die streven naar een vernieuwing van de kunst.
De Secession, het secessiegebouw op de Weense Karlsplatz, wordt het expositiegebouw van de nieuwe beweging. Het is de periode van de grootste kunstschandalen tot dan toe, die in 1900 hun hoogtepunt bereiken met Klimts voor de Weense Universiteit gemaakte faculteitsschilderijen.
Met de Beethovenfries, die ontstaat voor de XIVe expositie van de Secessie in 1902, begint een nieuwe scheppingsfase, waarin de dominantie van de ornamentiek en het overvloedig gebruik van goud, de periode in het werk van Gustav Klimt aankondigt, waarvan het in 1907/1908 ontstane schilderij ‘De kus’ het toppunt zal vormen.
Voorloper van moderne kunst
Over zichzelf wilde Gustav Klimt nooit wat vertellen, hij verwees altijd naar zijn werk. Ondanks zijn succes bleef hij zijn leven lang onzeker in gezelschap. Hij verscheen het liefst in een blauwe schilderscape, met verward haar, en sprak het dialect van zijn geboortestreek.
Ondanks eerbewijzen door de keizerlijke familie werd hij genegeerd door de adel. Hij was de schilder van de opkomende burgerij, die hij vooral portretteerde in zijn afbeeldingen van vrouwen, en vond veel joodse mecenassen, die openstonden voor de nieuwe tendensen in de kunst.
In Emilie Flöge, die een modesalon heeft, vindt Klimt, die zijn hele leven ongetrouwd blijft en bij meerdere vrouwen kinderen heeft, zijn levensvriendin. Zij is ook degene die hem kennis laat maken met het gebied rond de Attersee, waar hij op enkele uitzonderingen na zijn zomers doorbrengt en indrukwekkende landschapsschilderijen maakt.
Na drie decennia van intensief werken, met talrijke overwinningen en vijandelijkheden, wordt Gustav Klimt getroffen door een beroerte. Aan de gevolgen hiervan sterft hij op 6 februari 1918, slecht 56 jaar oud. Zijn graf bevindt zich op het kerkhof van Hietzing. In datzelfde jaar sterven vele geestverwante pioniers, zoals Otto Wagner, Kolo Moser en Egon Schiele, en het is tegelijkertijd het jaar dat de ondergang van de Donaumonarchie inluidt.
