Gustav Klimt – landschapsschilderkunst

De landschappen die hij tijdens vele zomervakanties aan de Attersee gemaakt heeft, laten zien dat Gustav Klimt zowel meegaat in de stromingen van zijn tijd als diepgeworteld is in de traditionele Oostenrijkse landschapsschilderkunst.

Vanaf 1900 brengt Gustav Klimt vrijwel elke zomer door aan de Attersee in het Salzkammergut. Emilie Flöge heeft hem met dit landschap laten kennismaken. Klimt is ook hier een onvermoeibare werker, die vroeg opstaat en vroeg naar bed gaat. Maar al draagt hij meestal zijn lange blauwe schildersmantel, toch staat hij op foto’s vaak in een vrolijk gezelschap.

Hij roeit graag, ‘om de spieren een beetje wakker te schudden’, gaat ‘met de grootste terughoudendheid’ zwemmen en heeft tijdens wandelingen altijd een schetsblok bij zich. Klimt is toevallig zelfs één van de eerste modefotografen in de geschiedenis, wanneer hij Emilie Flöge afbeeldt in tien door haar gemaakte creaties.

Tijdens deze zomerperiodes ontstaan Klimts landschapsschilderijen, die een kwart van zijn geschilderde oeuvre vormen. Klimt kiest eenvoudige onderwerpen: tuinen, weilanden met fruitbomen, boerenwoningen tussen weelderige begroeiing en gezichten op het meer en de oeverlandschappen.

Klimt schildert bovendien altijd in de vrije natuur, maar maakt gebruik van een bijzondere techniek, die een aantal van de bijzonderheden in zijn landschappen verklaart. Ze vormen geen panorama’s, maar bijzondere uitsnedes, gezien vanuit een hoger gelegen standpunt of vanaf het water naar de oever.

Deze merkwaardige perspectieven zijn te danken aan de zogenaamde ‘zoeker’, oorspronkelijk een gewoon stuk karton waarin een gat gesneden is, later een plaatje ivoor of een toneelkijker.

In Klimts landschapsschilderijen spelen ook invloeden van het impressionisme en de schilderkunst van Van Gogh mee. Vaak zien we ook een pointillistisch effect. Dat is echter geen gevolg van het opbouwen van het beeld uit vlekjes kleur, maar het ontstaat doordat voorwerpen naast elkaar als kleine kleurvlakjes weergegeven zijn, waarbij grotendeels is afgezien van dieptewerking. Zo ontstaan schilderijen met een spanningsvrije, meditatieve stemming, een harmonisch evenwicht en een enorme rust, waarin de tijd lijkt stil te staan.

Mensen komen er niet in voor. Maar ook dieren ontbreken, met kippen als uitzondering. Met de keuze voor eenvoudige thema’s, waarbij de kwaliteit van het schilderwerk voorrang krijgt boven de uitgebeelde onderwerpen die met hun gebrek aan dramatiek tot nadenken stemmen, staat Klimt, ondanks de invloeden van zijn tijd, diep in de traditionele Oostenrijkse landschapsschilderkunst.

In het voetspoor van Klimt aan de Attersee – een niet alledaagse themaroute
Drie eenvoudige wandelingen waarbij steeds 1 tot 2 uur gelopen wordt.
Begin- en eindpunten: Seewalchen, Litzlberg, Weißenbach en Kammer-Schörfling aan de Attersee