Pompeji en Paestum

Het ultieme godsbewijs vind je er niet, maar in Pompeji en Paestum kan je wel rond de tempels van Romeinse en Griekse opperwezens lopen of in hun voetsporen treden op de ‘Sentiero degli Dei’, het beroemdste Zuid-Italiaanse wandelpad.

De steile, grillige Amalfitaanse kust kan kiezen uit een waaier superlatieven: de mooiste kust van de Middellandse Zee, de godenkust, de sprookjeskust, de campagna felice. Met die laatste eretitel maakte Goethe heel Campanië in één pennentrek gelukkig. Ook Shelley, Byron en Wagner maakten tijdens hun grand tour tijd voor de historische plek.

Lang voor hun bezoek al was dit een druk bereisde bestemming. De oude Grieken hadden hier hun vooruitgeschoven steden, de Romeinen pikten die gretig in, met havens incluis, want wie de Middellandse Zee controleerde, was wereldheerser. Die regel bleef eeuwen gelden.

Ook prominent op de gastenlijst: de meerwaardezoekers van Unesco. In verscheidene stappen nam de organisatie almaar meer stukken kust en binnenland op als werelderfgoed. Net onder Napels begint het met Pompeji, Herculaneum en Torre Annunziata, het stadje Amalfi, maar ook de Amalfitaanse kustlijn zelf, en verder naar het zuiden de archeologische sites Velia en Paestum, en heel Cilento, met het Nationaal Park Vallo di Diano.

Pompeji

Pompeji is een tijdmachine die je naar het jaar 79 van onze tijdrekening brengt. Je betreedt een stad met meer comfort dan drie vierde van de huidige wereldbevolking ooit zal ervaren: een ingenieus waterleidingsysteem, badhuizen met vloerverwarming, theaters, tempels, een lange, brede winkelboulevard, sportvelden, openbare betaaltoiletten, bordelen, stenen huizen voor bescheiden lieden en ontzagwekkende villa’s voor exuberant rijke patriciërs met slaven, binnentuinenmet mozaïekkunst, en om nooit te vergeten: een prachtig uitzicht op de Vesuvius.

De stad met haar haventje aan de Sarno was al eeuwen bewoond voor ze in Romeinse handen viel (80 voor onze tijdrekening). In 62 schudde een aardbeving de hele Sarnovallei aan diggelen. De wederopbouw begon meteen, zeventien jaar later was die zo goed als klaar.

Het was dan ook een sterke en haast nieuwe stad die op 24 augustus 79 ten onder ging. Eerst maakten de twintigduizend Pompejanen zich weinig zorgen over het neerdwarrelde stof – die Vesuvius had in geen eeuwen van zich laten horen. Velen wisten niet eens dat die beboste berg een vulkaan was.

Ze dachten er niet aan te vluchten en raakten bedolven onder een laag gloeiende as van vier meter, want toen de directeur van de graafwerken Giuseppe Fiorelli in 1858 op het idee kwam om de holten in de lava vol te gieten met gips, kwamen er menselijke gedaanten tevoorschijn. Dit zijn ze, de eerste gipsafdrukken uit de geschiedenis: een boer die gehurkt zat naast zijn ezel, een paar liggende figuren, verlost van hun pijnkreten en miljoenen keren gefotografeerd, vips van gips.

De archeologen deden nog meer merkwaardige vondsten. Op muren kwamen verkiezingsslogans tevoorschijn, reclameteksten, maar ook allerlei graffiti. Meer nog dan het lange smalle Forum blijven de particuliere huizen je bij. Het Huis van de Kleine Fontein of het Huis van de Faun, bijvoorbeeld, of dat van de Jacht. Om de fresco’s en charmante mozaïeken. De erotische kunst, door de overheid eerst van gordijntjes voorzien, wekte terzelfder tijd ook interesse voor het antieke Pompeji.

Paestum

Paestum is een verademing voor wie in Pompeji is langs geweest: zalig rustig in een groene omgeving. De drie Griekse tempels vormen samen de mooiste vindplaats van het Middellandse Zeegebied. De tempel voor Apollo en het wat kleinere Basilica zijn dichte buren, Athena, de dochter van Zeus, heeft honderd meter verderop haar bouwwerk.

Het woud van Dorische zuilen, de middelste tempel, is recentelijk van naam veranderd. Jarenlang werd hij gelinkt aan Neptunus – of Poseidon zoals de zeegod bij de Grieken heette – maar nu zijn de historici het eens: dit is een Apollotempel.

Het archeologische museum van Paestum is vooral trots op zijn graftombes. Kleine huisjes lijken het, van zes beschilderde stenen. Paestum stelt er een twintigtal tentoon, maar de Tomba del Tuffatore (het graf van de duiker) is een wereldberoemd voorbeeld van Griekse schilderkunst.

Op de wanden staat een drinkgelag afgebeeld, op de sluitsteen duikt een jongeman van een toren in zee. Sober, maar gracieus geborsteld hangt de jonge duiker al 24 eeuwen bevroren boven de zee. Doder kan een duiker niet zijn.

Bron: Weekend Knack