Traditie, stijl & controverse: hoe het bedekken van je lichaam een modetrend werd

De modest fashion industrie wordt geschat op een waarde van vierenveertig miljard dollar. De tijd is rijp voor een conferentie over de modetrend, maar wat houdt die nu eigenlijk in?

Hooggesloten hemden, rokken tot op de grond en een bedekt hoofd. Neen, we spreken hier niet over een reis terug in de tijd naar de Victoriaanse periode, maar over de mode in het straatbeeld anno 2018. Modest fashion is een miljardenindustrie, maar het begrip uitleggen, is niet eenvoudig.

Modest kan onder meer vertaald worden als bescheiden, zedig, eerbaar, ingetogen, nederig en discreet. Een eenduidige vertaling dekt echter de lading niet. Bovendien is het tweede deel van de term, ‘fashion’, essentieel. Het is immers bewust bedoeld als modieus, stijlvol.

Modest Fashion slaat op het bedekken van het lichaam omwille van persoonlijke en/of religieuze redenen.

Op de webshop The Modist, in feite de Net-a-Porter van modest fashion, klinkt het als volgt: ‘We omarmen een manier van kleden die een bepaalde vorm van fijngevoeligheid in rekening brengt. Wat ‘modesty’ wil zeggen, definiëren we niet. We laten onze klanten zelf bepalen wat het voor hen betekent.’

Richa Shah, head of strategy bij Mvslim, beaamt dat de vinger leggen op wat modest fashion precies betekent moeilijk is. ‘Er zijn zoveel verschillende interpretaties, maar de basis ervan slaat op het bedekken van het lichaam omwille van persoonlijke en/of religieuze redenen. Bij moslimvrouwen gaat het meestal over een iets hogere graad van bedekking, maar ook christelijke en joodse vrouwen bedekken zich tot een bepaald niveau. Het is een erg breed begrip.’

De motivatie om modest fashion te dragen, is dus in heel wat gevallen van religieuze aard, maar dat hoeft niet per se. ‘Eigenlijk is er geen leeftijd of achtergrond verbonden aan modest fashion: het spreekt verschillende soorten vrouwen aan,’ aldus Shah.

Toch moet de term ergens vandaan komen. Dat we modest fashion in eerste instantie linken aan moslima’s, is niet geheel onterecht. ‘Moslimvrouwen die in een Europese context zijn opgegroeid, willen vaak zowel hun traditionele waarden uitdrukken als modieuze kledij dragen. Ze kiezen dus voor een hoofddoek én de mode die ze rond zich zien. De religieuze waarden worden gecombineerd met Europese modetrends. Dit is een zeer duidelijke vorm van modest fashion, die we hier in België ook in het straatbeeld zien’, licht Shah toe.

Sociale media hebben een grote rol gespeeld in de groei van de trend. ‘Via sociale mediaplatformen delen – vaak jonge – vrouwen zoals Dina Torkia, Sagal Shire en Sarah Dimani outfitfoto’s waaruit duidelijk wordt dat ze zowel zedig gekleed gaan als geïnteresseerd zijn in modetrends en persoonlijke stijl. E-commerce speelt daar dan weer handig op in.’

Moslimvrouwen die in een Europese context zijn opgegroeid, willen vaak zowel hun traditionele waarden uitdrukken als modieuze kledij dragen.

Sinds 2015 is modest fashion in opmars. Reina Lewis, professor culturele studies aan het London College of Fashion, schreef in 2015 het boek Muslim Fashion: Contemporary Style Cultures , waarin ze dit fenomeen belicht. Recent werd ze gevraagd als raadgevend curator van de tentoonstelling ‘Contemporary Muslim Fashions’ in het Fine Arts Museum van San Francisco, en schreef ze een essay voor het boek dat de expo begeleidt, getiteld ‘Muslims and Fashion Now, and Then’. In haar werk lezen we hoe de emotie van de mode-industrie tegenover modest fashion een shift doormaakte.

‘Gedurende een lange tijd, en zeker na de aanslagen op elf september 2001 in New York, was de mode-industrie erg afkerig tegenover geassocieerd worden met moslims – zowel met ontwerpers en modellen als consumenten en influencers uit moslimlanden. Dat klanten uit de rijke golfstaten een essentiële steun waren voor Europese couturehuizen vanaf het midden van de vorige eeuw, was toen enkel bekend bij insiders.’

Ondertussen is dat volledig anders. Modemerken lijken wakker geschud en hebben die negatieve bijklank uit 2001 achter zich gelaten. De islamitische kalender oefent de laatste jaren invloed uit op de mode en marketing errond. Zo zijn er Ramadancollecties en kortingen te vinden bij verschillende ketens tijdens Islamitische feestdagen. Op verschillende plaatsen in de wereld zijn er inmiddels ook modest fashion weeks, waar zowel niche-ontwerpers als grote merken hun modest fashion collecties kunnen tonen. En ook de e-commerce kon niet achter blijven. Via webshops zoals The Modist en ModLi shoppen vrouwen die graag bedekt gekleed gaan de mooiste looks van (luxe)merken.

Tijdsgeest

Volgens Lewis is zichtbare religieuze diversiteit niet iets dat in een vacuüm plaatsvindt. ‘Het is deel van de – nogal late – wake-up call van de industrie tegenover het gebrek aan etnische en raciale diversiteit, net zoals lichaamsvormen, gender en seksuele oriëntatie. Religie wordt nu in die mix gegooid’, aldus de professor culturele studies. Modest fashion is met andere woorden het antwoord op de mode-industrie die een afspiegeling is of wil zijn van de maatschappelijke realiteit.

Zichtbare religieuze diversiteit zien we onder andere door de aanwezigheid van hijabs op de catwalk en in modecampagnes. In 2015 vonden we het nog speciaal dat H&M Mariah Idrissi, een model met hoofddoek, opnam in hun Close the Loop campagne. Nike bracht in 2017 dan weer de pro hijab uit, een hoofddoek voor atleten die niet gehinderd willen worden tijdens het sporten. Ook in 2017 zocht Kanye West – Ye voor de vrienden – een diverse cast modellen bijeen, waaronder het nieuwe it-model met hoofddoek Halima Aden. Het in een Keniaans vluchtelingenkamp geboren model was ook de voorbije modeweken niet weg te denken van de catwalk en events.

De Brits-Japanse moslima en ontwerpster Hana Tajima sloeg sinds 2015 al verschillende keren de handen in elkaar met retailer Uniqlo voor een modest fashion-collectie, al noemt zij haar ontwerpen liever ‘understated’. De collecties zijn niet enkel populair bij vrouwen uit islamitische landen, maar vooral in Japan gingen de stuks als zoete broodjes over de toonbank.

Niet dat modest fashion zonder slag of stoot een plaats verovert in het modelandschap. Begin 2018 introduceerde de Britse retailer Marks & Spencer de zoekoptie ‘modest’ op hun webshop en genereerde zo heel wat controverse. Niet de outfits zelf werden negatief onthaald, maar de term. Heel wat vrouwen vinden de looks met lange mouwen en hoge neklijnen mooi en comfortabel, maar enkele klanten gaven aan niet gediend te zijn van het onderscheid tussen ‘modest’ en andere stijlen: betekende het dan dat alles wat niet in de categorie ‘modest’ valt onzedig is?

Controverse en wrijvingen

Marks & Spencer gaf aan dat ze de zoekterm hadden ingevoerd omdat er nu eenmaal veel vrouwen via online zoekmachines op zoek gingen naar ‘modest fashion’. Het was dus een marketingzet, die niet door iedereen even enthousiast onthaald werd. Richa Shah legt uit dat de term nochtans niet de intentie heeft om mensen uit te sluiten. ‘Je zal altijd negatieve en politiek incorrecte commentaren krijgen over termen die gelinkt worden aan religie, maar dat is geen reden om ze niet te gebruiken. Het gaat niet om een trend die vraagt dat alle vrouwen zich meer bedekken, maar een optie voor vrouwen die dat wel willen om stijlvolle looks te shoppen.’

Shah vergelijkt het met de reacties die plussize mode vaak opwekt: ‘Je hoort weleens dat mensen vinden dat plussize modellen obesitas promoten. Dat is onzin natuurlijk. Eigenlijk gaat het erom dat de mens vaak kritischer is over zaken die hij niet kent. Hoe meer mensen van verschillende maten, stijlen en achtergronden we zien in de media en in het straatbeeld, hoe meer we er gewoon aan worden. Het draait niet om uitsluiting, maar om inclusie. Als je modest fashion wil dragen, is dat een persoonlijke keuze, geen voorschrift voor anderen.’

Ook vanuit religieuze hoek heb je verschillende meningen over modest fashion. ‘Zo zijn er gelovige vrouwen die vinden dat je de traditionele waarden verloochent door modieus te willen zijn en dat modest en fashion dus niet samen kunnen gaan. En dan zijn er ook vrouwen die net af willen van de hijab, omdat ze zich onderdrukt voelen. Voor de vrouwen die modest fashion wel omarmen, is het een manier om zichzelf uit te drukken binnen een waardenkader. We hopen dat ons forum kan helpen om elkaar beter te leren kennen en beter te verstaan. Hoe meer we luisteren naar elkaar, hoe minder onbegrip er is.’

Als je modest fashion wil dragen, is dat een persoonlijke keuze, geen voorschrift voor anderen.

Het Modest Fashion Forum komt dus op het juiste moment. Het is een kans om het fenomeen van verschillende kanten te bekijken. ‘In eerste instantie dachten we aan een Business to Business conferentie, met een focus op retailers en ontwerpers’, vertelt Shah. ‘Het is immers erg belangrijk om te weten hoe je nu precies de doelgroep moet aanspreken. Gaandeweg wilden we de conferentie breder openstellen. Het is namelijk ook heel interessant voor studenten, influencers en mensen die graag mee zijn met de laatste modetrends. Niet alleen om jezelf te informeren, maar ook om te netwerken met mensen uit de sector waar je normaal niet zo gemakkelijk toegang tot krijgt.’

Het Modest Fashion Forum wil een breed overzicht brengen, met verschillende insteken. ‘België is nog een beetje onontgonnen terrein voor modest fashion retailers, maar we zijn er zeker van dat Antwerpen de perfecte locatie is voor ons eerste forum: het is onze modehoofdstad én heel multicultureel’, aldus de organisatie.