In beeld: zo zag shoppen in de bekendste winkelbuurt van Antwerpen er vroeger uit

In zijn nieuwste worp ‘Winkelen in ’t stad van vroeger’ vertelt BeroepsAntwerpenaar Tanguy Ottomer over de geschiedenis van de Antwerpse shoppingstraten. Zijn verhalen worden geïllustreerd door foto’s uit de archieven. Wij mogen alvast een tipje van de sluier lichten.

Jong of oud, wie aan Antwerpen denkt, denkt aan shoppen. Toch weten we niet altijd welke geschiedenis er schuilt achter de vele winkelpanden die de stad rijk is. BeroepsAntwerpenaar Tanguy Ottomer, de befaamde stadsgids en auteur van een reeks interessante boeken over hoe onze steden er vroeger uitzagen, dook met veel enthousiasme in de geschiedenis van de shoppingstraten van Antwerpen in de twintigste eeuw. Aan de hand van verhalen van nabestaanden en documenten uit de stadsarchieven pende hij een kroniek van Antwerpen als winkelstad.

Na het lezen van ‘Winkelen in ’t stad van vroeger’ kijk je met veel meer interesse en bewondering naar de vele fraaie gevels, steek je de kleine zelfstandigen die nog overschieten met plezier een hart onder de riem en treur je om de verloren gegane grandeur van de prachtige shoppingparadijzen die de stad rijk was. Het boek leest niet alleen als een geschiedenis van de lokale handelaars van de Scheldestad, maar ook als een socioculturele geschiedenis, waarbij je als lezer de veranderende tijdsgeest weerspiegeld ziet in de etalages.

Wij mogen een voorproefje geven van het boeiende boek en duiken aan de hand van de archiefbeelden in het verleden van de bekendste winkelstraat van het land: de Meir. Zet je nostalgische bril op en reis mee langs enkele highlights uit het verleden van deze shoppingbuurt.

De Antwerp Tower

Wie met de trein aankomt in Antwerpen Centraal herkent het gebouw meteen: de Antwerp Tower op de Keyserlei. Het bouwwerk werd opgeleverd in 1974 en werd recent volledig verbouwd. De Antwerp Tower heeft altijd al voor- en tegenstanders gehad, lezen we in ‘Winkelen in ’t stad van vroeger’. Misschien heeft dat wel iets te maken met de mooie belle époqueparel, het Grand Hotel Weber, die gesloopt werd voor de bouw van de mastodont? In de jaren zeventig en tachtig was de toren een populaire plek voor winkels uit het luxesegment, zoals APPS, een boetiek gespecialiseerd in Italiaanse herenmode. Ze verkochten er kleding van de op dat moment nog jonge en niet zo bekende Gianni Versace.

De Meir, de slagader van de shoppingstad

Wist je dat de Meir ooit een moerasgebied was? In de late middeleeuwen werd het gebied gedempt en werden er kloosters en woningen gebouwd. Het werd een geliefde woonbuurt voor de rijken. Van de gebouwen van de zeventiende en achttiende eeuw is er bijna niets overgebleven. In het begin van de twintigste eeuw zetelden er voornamelijk banken en verzekeringsmaatschappijen en werd de Meir onze Wall Street.

In 1901 kreeg de Meir haar eerste belle-epoquewarenhuis, opgericht door de Duitser Leonhard Tietz: Grands Magasins Leonhard Tietz. Het warenhuis telde 45 afdelingen voor de verkoop van de meest uiteenlopende koopwaren.

De Stadsfeestzaal: een opvallend bouwproject dat gebouwd werd in het kader van de ontwikkeling van de Meir als winkel- en paradestraat.

Tussen 1922 en 1972 kon je gaan winkelen bij het warenhuis Les Grands Magasins La Bourse in een art-nouveaupand ontworpen door Victor Horta. Het is verschillende keren verbouwd geweest, onder andere na een hevige brand, tot er uiteindelijk niks overbleef van de creatie van Horta.

Het pand van schoenenwinkel Cecil staat er nog, maar het winkelinterieur werd helaas in 2001 gesloopt.

In 1934 verhuisde Tilquin, een speciaalzaak voor bestek, zilverwaar en serviesgoed, naar een art-deco creatie van architect Joseph Selis. Momenteel zit er een Massimo Dutti in dit winkelpand.

Voormalig burgemeester Bob Cools heeft met veel bloed, zweet en tranen de Meir autovrij gekregen. Aanvankelijk waren de handelaars tegen dit plan, omdat ze vreesden niet meer genoeg cliënteel over de vloer te krijgen. In 1992 werd het startschot gegeven voor de heraanleg van de Meir. Vanaf dat jaar mogen er overdag geen auto’s meer rijden op de befaamde shoppingstraat.

De gevestigde modeboetiek Princess had van de jaren vijftig tot 2019 haar winkel op de Meir. Intussen is de shop verhuisd naar de Lange Gasthuisstraat, waar de geschiedenis van de iconische winkel in 1953 begon.

Na de Tweede Wereldoorlog beginnen de warenhuizen op de Meir te democratiseren. Ze zijn niet meer louter voor de elite, maar bieden goederen aan lagere prijzen aan. Rond het midden van de 20^ste eeuw is de Meir dus al geen luxewinkelstraat meer, maar vind je er kleding voor een breed publiek. De komst van C&A in 1963 wordt vaak genoemd als kantelpunt. De keten wordt ondergebracht in een brutalistisch nieuwbouwpand, ontworpen door de bekende architecten Léon Stynen en Paul de Meyer. In het boek ‘Winkelen in ’t stad van vroeger’ ontdek je ook welke parel ze hebben gesloopt om dit moderne pand neer te kunnen zetten. Er waren in deze periode wel nog enkele speciaalzaken te vinden op de Meir, zoals Tilquin, Van der Veken en Le Manteau.

Last one standing: schoenenwinkel West-End

Vanaf de jaren 2000 nemen de internationale spelers het over in de shoppingstraat. Er rest nog één kleinschalige, zelfstandige retailer die geen deel is van een keten: schoenenwinkel West-End.

Van warenhuis naar hotel

Wist je dat het Hilton-hotel op de Groenplaats vroeger een warenhuis was met de klinkende naam Grand Bazar? Het warenhuis heeft het uitgezongen tot 1988. De naam van de Grand Bazar leeft voort in het huidige shoppingcenter op de hoek van de Groenplaats en de Schoenmarkt. Waar nu het shoppingcenter staat, was vroeger een zes verdiepingen tellende autoparking.