Black Friday in Vlaanderen: “Hopelijk zien we over enkele jaren zelfde taferelen als in VS”

Op de laatste vrijdag van november, de dag na Thanksgiving, vieren Amerikanen traditiegetrouw Black Friday, dat de start van de kerstinkopen markeert. Verschillende winkelketens bieden dan enorme kortingen aan en veel consumenten proberen wanhopig om iets op de kop te tikken. En dat mag je letterlijk nemen, want het gaat er vaak hardhandig aan toe, wat steevast voor behoorlijk wat chaotische – en ook wel een beetje hilarische – taferelen zorgt. Daar spelen verschillende Amerikaanse winkels zoals Walmart maar al te graag op in door hun deuren in de vroege uurtjes te openen om de eerste kooplustigen te verwelkomen.

Black Friday is een volledig nieuw fenomeen in Vlaanderen

Het fenomeen verovert stilaan ook de rest van de wereld, zoals China en Groot-Brittannië. Zo gaven de voorbije jaren de winkels van Dixons en Asda, dochteronderneming van de Amerikaanse gigant Walmart, fikse kortingen. Ook het Britse onderdeel van Amazon.com had al speciale aanbiedingen die alleen op de laatste vrijdag van november geldig waren. “In West-Europa – ook in Vlaanderen – is het een volledig nieuw fenomeen”, vertelt trendwatcher Herman Konings. “Maar Black Friday krijgt steeds meer aandacht in de media door filmpjes van hysterische klanten in Amerika, waardoor het ook hier bekender wordt.”

Extraatjes

In Vlaanderen waren er tot nu toe enkel kleinschalige – een meestal online – acties. Verschillende winkels, zoals FNAC, boden al kortingen aan op de website. Maar vrijdag 27 november wordt een speciale editie, want dan wordt het fenomeen voor het eerst ook uitgebreid ‘gevierd’ in een fysieke winkel, in Maasmechelen Village. “Op enkele online platformen werd al rekening gehouden met Black Friday, maar wij zijn toch wel een echte trendsetter”, zegt David Winkels, woordvoerder van Maasmechelen Village.

Bezoekers kunnen er zichzelf 5 uur lang, van 16 tot 21 uur ’s avonds ‘uitleven’ en naar hartenlust grote merken aan zogenaamd kleine prijsjes shoppen. “We willen het fenomeen claimen en de eerste zijn om daar iets mee te doen”, zegt Winkels.

Winkels organiseert regelmatig nieuwe acties, en wil nu ook op de kar van Black Friday springen. Volgens hem is dat een heel bewuste keuze die een organisatie kan maken. “We willen het hele jaar door uitpakken met unieke shoppingevents en zoeken daarom constant naar nieuwe dingen om de klanten te kunnen blijven verrassen.”

Extra security

Volgens Winkels zullen we wel geen chaotische scenario’s zoals in Amerika te zien krijgen. “Ik zou eigenlijk willen dat we extra beveiliging en security nodig hebben! Maar ik denk dat we realistisch moeten blijven”, zegt hij. “Het is nog maar de eerste keer dat onze consumenten effectief worden geconfronteerd met het fenomeen. Ik hoop wel dat dit verhaal binnen een paar jaar zijn vaste waarde zal bewezen hebben en dat we dan inderdaad dezelfde taferelen zullen zien zoals in Amerika.” Ook volgens Konings moeten we voorlopig nog geen gevechten verwachten. “In Amerika kun je bijna spreken over een massahysterie. Ik zie dat bij ons niet snel gebeuren.”

In Amerika is er echt sprake van massahysterie

Maar de term Black Friday dateert al van in 1966, dus hoe komt het dan dat deze hype nu pas ingang vindt in Vlaanderen? Konings ziet een verklaring in het feit dat er tot nu toe enkel online kortingen werden aangeboden. “En daar lopen wij toch een beetje achter. Online shoppen is vooral in onze buurlanden al populair omdat zij langere afstanden moeten afleggen tot de winkel”, zegt hij. “In Vlaanderen kun je binnen een straal van een beperkt aantal kilometers alle winkels vinden die je nodig hebt.”

Daarnaast is Konings van mening dat de wet hier ook een rol in speelt. “Wij kennen andere wetten inzake de koopjesperiode, er zijn wel degelijk beperkingen met betrekking tot het afprijzen van bepaalde producten voor de kerstperiode. In Amerika is dat niet het geval.”

Winkels denkt dat er maar één verklaring mogelijk is voor het feit dat Black Friday nu pas voor de eerste keer ook in een fysieke winkel wordt georganiseerd. “We hebben in Europa niet zoiets als Thanksgiving en die twee hangen samen. Het is niet meer en niet minder dan dat. Het is voor veel Amerikaanse gezinnen zelfs belangrijker dan Kerstmis, dus ik kan mij voorstellen dat die socio-economische impact heel groot is.”

Toekomst

De toekomst van het fenomeen is evenwel niet zeker. Meer en meer klanten in Amerika bestellen hun aankopen immers online, want waarom zou je er nog voor ‘vechten’ als je het vanuit je luie zetel kan bestellen? Daarnaast beginnen heel wat winkelketens al op Thanksgiving zelf met het aanbieden van fikse kortingen, wat de mening van Black ‘Friday’ toch wat verloren doet gaan. Toch is Winkels ervan overtuigd dat Black Friday net zoals Halloween een vaste waarde kan worden in Vlaanderen. “Wat niet is kan natuurlijk nog komen. Net zoals bij Halloween, denk ik dat er een markt voor is. En laten we even duidelijk zijn: de consument mag wel eens verwend worden.”

Vlamingen zijn helemaal anders dan de soms koopzieke Amerikanen

Konings twijfelt of er wel toekomst is in Vlaanderen. “Ik heb er een dubbel gevoel over. De laatste jaren is er al enorm veel bijgekomen zoals koopzondagen die talrijker worden. Black Friday zou er dan wel eens te veel aan kunnen zijn”, zegt hij. “Aan de andere kant zie je toch dat meer en meer mensen bereid zijn om mee te doen aan de zogenaamde ‘rijenvorming’. Dan heb ik het over het aantal mensen die massaal aanschuiven bij Primark, dus waarom zou dat niet kunnen bij Black Friday?”

Een ander struikelpunt dat Konings ziet, is de Vlaamse ‘nuchterheid’, die het shoppingevent wel eens in de weg zou kunnen staan. “Vlamingen zijn helemaal anders dan die soms koopzieke Amerikanen. Die hebben als het ware dollartekens in hun ogen. Daar is consumptie bijna een verplichting, dat is veel minder het geval in Vlaanderen.” Dat Black Friday binnen tien jaar even populair zal zijn als Halloween, is volgens Konings evenwel niet mogelijk.

Kritiek

Ook zijn er heel wat Amerikanen die kritiek hebben op de spectaculaire acties. Volgens die tegenbeweging is Black Friday helemaal niet voordelig voor de consument, maar enkel voor de producent. Na die bewuste vrijdag in november zakken de prijzen namelijk nog meer in de aanloop van Kerstmis en nieuwjaar. Konings: “De financiële crisis in 2008 heeft voor een tegenbeweging gezorgd die protesteert tegen de graaicultuur van multinationals. En laat Black Friday nu net een ware hoogdag zijn van die graaicultuur.” In Amerika kwamen ze zelf met de ‘Buy Nothing Day’ op de proppen, dat alle landgenoten oproept om niets te kopen en de consumptiedrang op Black Friday dus te boycotten.

De verkoper kan op die manier zijn collectie extra in the picture zetten

Winkels zegt dat er inderdaad heel wat voordelen aan vasthangen voor de producent, maar dat ook de consument een goede deal kan doen. Volgens hem zijn er alleen maar voordelen. “De verkoper kan zijn collectie al iets eerder in the picture zetten op een originele manier en de klanten kunnen al een maand voor de officiële kerstperiode extra koopjes doen.” (MVM)