De naam Chantal Akerman behoort tot het kleine kransje van Belgische kultuurnamen waarmee je in het buitenland kan uitpakken. Akerman werd bekend om haar minimalistische filmstijl, haar jongste ?Un divan à New York” gaat deze maand in première op het Filmfestival van Brussel. Honderd meter verder, in het Paleis voor Schone Kunsten, is momenteel een fascinerend uitstapje van Akerman naar de beeldende kunsten te zien : haar eerste multimediale installatie heet ?D’Est, Au bord de la fiction”. Kern van de installatie is de 16mm-film ?D’Est” die Akerman en haar filmploeg in 1993 draaiden in de ex-DDR, Polen en Rusland : een 90 minuten durende registratie in beeld en geluid, maar zonder dialogen, van straatleven, gezichten en landschappen, van de Baltische kust tot Siberië. Een film met sterk dokumentair karakter dus, maar ook met enige (auto)biografische trekjes : Akermans roots liggen in het Oostblok, met name in Polen.

De vertoning van de film ?D’Est” in één van de Antichambres-zalen van het PvSK vormt het eerste luik van de installatie. In de middenzaal vormen 24 videomonitoren de kern van het tweede luik : elke monitor toont in een drie-minuten-lus gemonteerde beelden uit de film. En ten slotte is er nog een 25ste monitor met een nachtelijk beeld, waarbij Akerman uittreksels uit het filmscenario en uit de Hebreeuwse tekst van de Exodus voorleest. Tekst en beeld in symbiose : ?Om een film te maken, moet je altijd schrijven”, zegt Akerman.

De multimedia-installatie komt niet helemaal tot zijn recht in de Antichambres van het Paleis, ook al omdat de projektievoorwaarden voor de film niet perfekt zijn. Maar tegelijk versterkt dat wat slordige en onpersoonlijke kader de Oostblok-sfeer van de hele installatie. Want in se draait alles om de filmbeelden : de lange camerastandpunten, de trage bewegingen registreren de anonieme burgers die als hoofdbezigheid de kunst van het wachten beoefenen, de kleurloze straten en gebouwen waar de winter eeuwig duurt, de landschappen die alleen maar mooi zijn als de mens er met zijn poten afblijft. ?D’Est” is in deze razendsnelle MTV-tijden een hoogst ongewoon portret : door het trage tempo word je gedwongen om haast bij elk beeld na te denken en zo je eigen fiktie te creëren. De grootst mogelijke objektiviteit van de kineaste veroorzaakt op die manier de grootst mogelijke subjektiviteit van de kijker.

?D’Est” van Chantal Akerman in het PvSK, ingang Koningstraat 10 Brussel, tot 21 januari. Info : tel. (02) 507.84.69.

Frank F. Castelyns : kreatie met gevonden lucifers.