Een rondleiding in het huis van antiquair Daniël Schaffeneers is een kleine wereldreis. Wat er staat, komt uit alle hoeken van de wereld.

PIET SWIMBERGHE FOTO’S : JAN VERLINDE

Wanneer antiquair Daniël Schaffeneers je zijn huis laat zien, neem je best een atlas onder de arm. De huisraad waarmee het aangekleed is, komt uit alle windstreken. Tikt hij in eigen land iets op de kop, dan is het welhaast zeker van vreemde origine. Zelfs aan de constructie en de inrichting van zijn woning merk je dat hij graag reist. Het huis doet denken aan een oude karveel die, moe en versleten van het vele varen, een rustplaats vond in de haven van Brussel. Dat effect wordt nog versterkt doordat de woning ?voor anker ligt” in de voormalige havenwijk, nabij de gedempte dokken aan de Sint-Catherinekerk. Een pittoreske buurt achter de Dansaertstraat, waar tal van kunstenaars en modeontwerpers resideren.

De gelijkenis met een oud schip valt op van zodra de voordeur opengaat. Wanneer je in de nauwe gang met het karige licht stapt, heb je het gevoel ergens tussen twee dekken te staan. Een kleine spiltrap leidt naar het bovendek. Op twee hoog stap je in de romp van de schuit : daar doet de slaapkamer met het knoestige dakgebinte toch aan denken. Bovendien is het huis helemaal schots en scheef gezakt, als in een interieurtableau van Van Gogh. Doordat de plankenvloer naar een kant afhelt, wringt het perspectief en dat zorgt voor een schilderachtig effect. Veel vloerplanken liggen los, zodat je bijna de indruk krijgt dat Daniëls ark op het water dobbert.

?Ik heb dit huis per toeval gevonden. Ik kwam hier voorbij en ze hadden juist een bordje opgehangen om het pand te verkopen. Een paar uur later was alles in kannen en kruiken.” De woning verkeerde wel in een erbarmelijke staat. ?Maar dat schrikte me niet af, omdat ik meteen getroffen was door de charme van het huis. Ik had de balken gezien onder het pleisterwerk, de haarden, de ruwe muren, de scheve deuren en de trap. Ik hou van huizen die geleefd hebben. Wat onvolmaakt is, vind ik aantrekkelijk”, zegt Daniël Schaffeneers.

Het is een van de oudste huisjes van de buurt. Ik schat dat het net na het bombardement van 1695 werd heropgetrokken. Toen legden Franse troepen een groot deel van Brussel in de as. Dit huis werd hersteld met bouwmaterialen, afkomstig van vernielde huizen. Je merkt dat goed aan de grote moerbalken in het salon, die uit een ander gebouw komen. Vroeger ging weinig verloren, het meeste werd hergebruikt. Veel dure materialen verhuisden van rijk naar arm. Zoals de 18de-eeuwse vloer van de gang, die eveneens uit een rijker pand werd gerecupereerd.

Het spreekt voor zich dat de woning grondig werd gerenoveerd. ?Eerst heb ik al wat overtollig was, verwijderd”, legt Daniël uit. ?Dat wil zeggen : loshangend stucwerk, behangsel en tussenmuurtjes. Om plaats te maken voor extra ruimte. Want ik wilde niet in een verzameling kleine kamertjes wonen. Bovendien moest er ook een terras komen. Daarvoor werd een vervallen tuinhuis geliquideerd.” Beneden is er een restauratie-atelier voor meubels. De eerste en de tweede verdieping worden bewoond. Het terras zit helemaal boven de keuken en de eetkamer. De opknapbeurt gebeurde met veel zorg, maar zonder neiging tot perfectie, bewust, om de charme te bewaren. Zo heeft Daniël alle muren zelf gepatineerd. De balken van de zitkamer kregen een laagje Spaans wit. Gewoon, ouderwets witsel, dat je er met water zo weer kan afwassen, een vrijwel kosteloos en efficiënt middel.

Er werden verbazend weinig nieuwe snufjes gebruikt. En dat geldt zowel voor de decoratie, als voor het comfort. Zo komen bijvoorbeeld het bad en de lavabo uit Engeland, en de muurkast van de keuken uit Namen. Hoewel het voor de hand ligt dat een antiquair veel oudheden hergebruikt, is er toch flink wat verbeelding nodig om alles te laten harmoniëren. En daar heeft Daniël Schaffeneers een uitgesproken gevoel voor. Ongetwijfeld heeft zijn opleiding als interieurarchitect er iets mee te maken, maar de echte kunde verkrijg je alleen door veldwerk. En ook daaraan heeft Daniël geen gebrek. Jaren geleden startte hij met een collega een van de schattigste antiek- en decoratiewinkels van de Zavel op, ?Atmosphères” in de Rollebeekstraat. Daarvoor reizen ze de wereld rond. Zo doen ze ook ideeën op. Omdat hij zelf een zwak heeft voor alles wat verband houdt met het Britse koloniale verleden, komen veel van zijn schatten uit India. ?We gaan er elk jaar minstens één keer naartoe. Zopas hebben we het zuiden van het land ontdekt. We maken er echte verkenningstochten, rondreizen doen we met het plaatselijk vervoer. Zo kom je de leukste dingen op het spoor.”

Niet alles komt uit het oosten. Ook hier te lande speurt Daniël rond. Als 14-jarige knaap begon hij al antiek te verzamelen. Dat verklaart waarom je in zijn huis veel meubilair vindt met een geschiedenis. Zo staat er in de zitkamer een hoge winkelkast van mahoniehout, een fraai meubel met heel veel laden. ?Dat komt uit Boston. Maar ik vond het hier bij ons. In het meubel stak nog een kaart van de oorspronkelijke winkel. Toen ik eens in Boston was, ben ik op zoek gegaan en ontdekte dat de winkel, een ouderwetse herenzaak, nog altijd bestaat. Dit meubel werd speciaal gebruikt om hemden in op te bergen.”

Rond de kast heeft Daniël een zitkamer in koloniale stijl gemodelleerd, met een ouderwetse Napoleon III-bank, bekleed met een antieke kelim en aan de muren Chinese kalligrafie. Voor schilderijen heeft hij een zwak. Niet voor klassieke tableaus van bij ons, maar voor exotisch schilderwerk. Er hangt een Chinese achterglasschildering die hij in Maleisië kocht, en een reeks kleine paneeltjes vermoedelijk Engels of Amerikaans waarop zwarten staan afgebeeld. Het gaat om pure koloniale volkskunst. Het pronkstuk van de kamer vindt hij zelf is een uiterst sierlijk beeldje van een zwarte gentleman, vervaardigd in zogenaamde terre de Vienne uit de belle époque. Dit kostbare kleinood staat tussen oude globes en een maquette, op de kop getikt in Bombay. In een hoekje van het salon ontdekken we een antiek ijzeren bed, voorzien van een hemel. Geen vanzelfsprekende plaats voor zo’n meubel, maar goed gekozen. ?Dit is namelijk een gastenvertrek”, zegt Daniël. ?Het huis is te klein voor een logeerkamer. Dus heb ik dat bed maar hier gezet, want ik wilde het niet kwijt. Het komt uit Maleisië en ik vind het erg mooi.”

De keuken en de eetkamer liggen helemaal achterin. Hier hangt een volkomen andere sfeer, landelijk van inspiratie. Om een scherpe hoek achteraan weg te werken, werd gebruik gemaakt van een stuk oude lambrisering, gevonden in Namen. Een oude deur werd zo tot muurkast omgedoopt. De grote, beschilderde vaisselier komt uit de Provence. Daarin worden aardewerk en rieten manden tentoongesteld. Centraal in dit kleine vertrek staat een grote ronde tafel met erboven een houten lichtkroon.

Alles is eenvoudig en zonnig van kleur, zoals het een landelijk decor past. Dat moet min of meer de stijl zijn die hij aanvankelijk voor ogen had voor dit huis. ?Ik dacht eraan hier iets landelijk Frans van te maken, met geschilderde meubels. Maar toen ik verhuisde, realiseerde ik me dat ik zoveel dingen had waarvan ik niet scheiden kan. Ik kon dus niet zomaar vrij kiezen en een heel ander interieur bouwen. Je kan dit toch niet allemaal weggooien. Als antiquair zeul je een erfenis aan spullen mee. Op zich is dat natuurlijk niet zo erg, want wat hier staat, zijn objecten waar ik van hou en die ik niet verkoop.”

De gelijkenis met een oud schip valt op van zodra je de nauwe gang met het karige licht binnenstapt.

Exotische snuisterijen zijn er in overvloed. Het pronkstuk staat op een tafeltje in de zitkamer : een zwarte gentleman in terre de Vienne.

Het antieke gastenbed uit Maleisië kreeg een ongewone plaats : het staat achter een scherm in de zitkamer.

In dit huis is alles oud, tot het bad en de lavabo uit Engeland toe. De slaapkamer met het knoestige dakgebinte doet denken aan de romp van een schip.

Rond de antieke hemdenkast uit Boston componeerde Daniël Schaffeneers een zithoek in koloniale stijl. De eetkamer is rustiek ingericht met warme kleuren.