De Nederlandse bouwvoorschriften zijn verbazend streng. Dat ondervond architect Bart Lens in ’s Hertogenbosch bij het verbouwen van een kloosterpand tot loft. Het resultaat is boeiend en origineel.

Het historische hart van ’s Hertogenbosch is een parel en deze woning is prachtig gelegen aan de voet van de imposante basiliek in Brabantse gotiek, die heel het centrum beheerst. Een unieke plek voor een loft die naar Nederlandse normen ongewoon groot en complex is. “Over het resultaat zijn we heel tevreden, maar de werken zelf hebben heel wat voeten in de aarde gehad. Ik moet eerlijk bekennen : ik wist niet dat de bouwvoorschriften bij onze noorderburen zo streng zijn”, zegt architect Bart Lens. “Dat heeft niet alleen met de ligging in de historische kern te maken, de overheid stelt zich overal weinig soepel op. Dat is overigens de reden waarom de bouwheer uiteindelijk bij ons terechtkwam.”

De opdrachtgevers hadden in een voormalig klooster uit de negentiende eeuw een gelijkvloerse verdieping gekocht om op hedendaagse wijze op te knappen. Maar ze botsten op de strenge voorschriften die onder meer verplichten om de 4,5 meter hoge plafonds te verlagen tot 2,8 meter, de standaardhoogte voor woningen. “Ze waren al met de verbouwing begonnen toen ze bij toeval belandden in de designwinkel Donum in Hasselt. Daar stelden ze vast dat hoge plafonds wel kunnen en prachtig zijn. Toen dachten ze : wat kan in Hasselt, moet ook in ’s Hertogenbosch kunnen. Via Donum kwamen ze bij ons terecht. Wij hebben het plan, dat inmiddels in uitvoering was, helemaal veranderd”, vertelt Bart Lens. De Nederlandse stedenbouw schreef niet alleen de verlaging van de zoldering voor, maar wilde ook dat de ruimte opgedeeld zou worden in afzonderlijke vertrekken, met behulp van veel stijlwanden. “Daardoor zou het gehele ruimte-effect verloren gaan”, legt Bart uit. “Ook het doorzon-effect zou verdwijnen. Nu kijk je zowel naar de straat met de kerk als naar de binnenhof. Het licht straalt dwars door de loft. Bovendien vonden we ook dat het dieptezicht extra moest worden benut. Op die manier ontstaat er een monumentale ruimte met verrassende diagonale doorzichten.”

vernuftig grondplan

Bart Lens ontwierp een vernuftig grondplan met een boeiende circulatie. De loft wordt immers bewoond door een ouder echtpaar dat veel thuis is. “Precies om de individuele privacy te beschermen en te verhinderen dat ze elkaar de hele dag zouden zien, creëerden we verschillende halfopen ruimtes en achter de keuken een natte cel en een extra gang waar je ook de technische cabine vindt. Je kunt dus op verschillende manieren door de ruimte bewegen. Bovendien zijn er diverse zithoeken, zowel aan de straatkant als aan de tuinkant. Helemaal achterin maakten we ook een kleine mezzanine die als bureau en bibliotheek dienst doet. Je moet elkaar hier dus via gangen en kamers zoeken, waardoor er een huiselijke sfeer hangt.”

De voorschriften slaan ook op het materiaalgebruik. “In Nederland moet je de badkamer bijvoorbeeld helemaal betegelen. Maar wij kozen voor geëmailleerde glasplaat. Die is ook afwasbaar en ondoorlaatbaar voor water. Maat dat mocht niet. We hebben daar dus flink over moeten discussiëren. Tot mijn verbazing stelde ik vast dat men in Nederland meer in clichés denkt dan bij ons. Nederland houdt alleen voor grootschalige projecten van experimentele architectuur, maar niet voor individuele projecten. Daarvoor worden afwijkingen maar moeilijk toegestaan.”

Kamerschermeffect

De aankleding is vrij sober. Op de vloer ligt polybeton. Alleen de master bedroom en de zithoek aan de straatkant hebben een houten vloer, omwille van de warmte en de gezelligheid. De vensters aan de straatzijde zijn voorzien van mooie luiken die met linnen werden bekleed. De luiken moeten voorkomen dat er te gemakkelijk wordt binnengekeken. “Er zijn immers nergens gordijnen. Ook niet aan het buitenterrasje achteraan, dat uitkijkt op een binnenplein. Daar hebben we een scherm geplaatst dat van onderen naar boven schuift, net omgekeerd dus, zodat het bijvoorbeeld op een hoogte van anderhalve meter kan worden gestopt. Op die manier ontstaat een kamerschermeffect. Daar werd ook wat licht op gericht, zodat het raam er ’s avonds niet als een groot zwart gat uitziet.”

De afwerking is voortreffelijk, ook die van de prachtige badkamer met een grote kuip in lavasteen. Maar het meest fascinerend blijft toch de circulatie met de verschillende gangen die zich rond de keuken situeren.

Ten slotte is ook de presentatiekeuken, het balkvormige volume naast de eettafel – net een balie – vrij ongewoon. De tafel en de grote lamp erboven werden ontworpen door het architectuurbureau Lens.

Info : www.lensass.be

Piet Swimberghe