MUZIEKMACHINES

Om de twee jaar wil het “kunsthuis voor kinderen” Villanella in Antwerpen Kunstonderacht organizeren. Deze “konfrontatie van hedendaagse kunst met een (zeer) jong publiek en hun ouders” kende een eerste en fel opgemerkte editie tijdens Antwerpen ’93. Van 8 tot 17 april is er een tweede editie, die wegens gebrek aan geld, een mini-editie wordt, maar ook dit keer met een programmatie om verlangend naar uit te kijken.

Centrale gast is Frédéric Le Junter die beeld en klank in ongewone kombinaties samenbrengt. Hij komt uit Duinkerken en met de dingen die hij in de haven en op het strand vindt, maakt hij muziekmachines. Ooit wilde hij saxofoon spelen, maar met twee handen tegelijk… dat lukte hem niet. Dus bouwde hij een saxofoon voor één noot. Omdat hij geen muzikanten vond die met dit instrument wilden bespelen, bouwde Le Junter een heel machinepark van klank- en spiermachines. Hij noemt ze Machines sonores en Machines musculaires. De eerste soort wordt aangedreven door de motor van een oude platendraaier of een wasmachine ; de tweede soort moet je met eigen spierkracht in beweging brengen. Je kan ze gaan bekijken en beluisteren in het MUHKA, aan de Leuvensestraat in Antwerpen. Daar worden van 11 tot 16 april (telkens om 11 en 13 uur) ook workshops georganizeerd met aangepaste kijk-, zoek- en doe-opdrachten, waardoor kleuters en grotere kinderen het werk van Le Junter op speelse wijze ontdekken.

In de Sint-Augustinuskerk in Antwerpen brengt Le Junter de produktie “Schommels”. Samen met leerlingen van een technische school bouwde hij vijftig schommels die gitaarklanken voortbrengen. Schommels van twee, vier tot zes meter hoog, aangevuld met een biezondere kollektie toeters en zelfgebouwde saxofoons. Een orkest van twaalf kinderen brengt het geheel tot leven. “Schommels is mee te maken tussen 14 en 17 april, telkens om 14, 15, 16 en 17 uur.

Het eigenlijke teaterluik van Kunstonderacht (waarover volgende week meer) wordt ingevuld door gastprodukties van Theater Terra (poppen en akteurs), Stella Den Haag (2 akteurs en een tv) en Image Aigue (met joodse en Arabische kinderen).

Het volledige programma van Kunstonderacht kan aangevraagd worden bij Villanella, Postbus 1, in 2018 Antwerpen 19. (RA/EVH)

– Info : (03) 272.14.46.

WAANZIN

“Er zijn kinderen wie de engelen de fontanel volschijten bij de geboorte een witte schedelnaad is het gevolg bij het verkreukelen van papier gaan dergelijke kinderen al tot gillen over er is geen huis mee te houden ze hebben de huid onderhuids vol bloedende vingers zitten ze zitten onder de moerbeiboom en tellen de vleugels van insekten ze springen in vijvers die rood worden bij valavond. “

Zo luidt een fragment uit “Kopnaad”, een tekst die de nu 44-jarige schrijver Stefan Hertmans in 1991 bedacht in opdracht van het Nieuwpoorttheater. Deze (eerste) toneeltekst werd gepubliceerd bij Meulenhoff en in het najaar van 1993 via de radio uitgezonden als hoorspel. Vanaf deze week is dit stuk te zien in een geënsceneerde versie bij het Kaaitheater.

In “Kopnaad” ontmoet de toeschouwer vier personages : Lenz, Friedl, Eerste Vrouw en Tweede Vrouw. In hun woorden weerklinken de stemmen en gedachten van de dichters Friedrich Hölderlin, Jacob Lenz, Georg Trakl, Ernst Herbeck, van de filozoof Friedrich Nietzsche en van de historische figuur Kaspar Hauser. Zij hebben aldus Hertmans gemeen dat zij zich ooit hulden in de sprakeloosheid van de waanzin, een waanzin die geen geestesziekte was, maar een konsekwente vorm van maatschappelijk verzet.

“Kopnaad” wordt bij het Kaaitheater geregisseerd door Jan Ritsema, de Groningse toneelmaker die eerder bij het Kaaitheater “Wittgenstein Incorporated”, “Trio in mi-bémol”, “De Opdracht” en “Philoktetes-Variaties” in een eigenzinnige vorm goot. De tekst wordt vertolkt door de Vlaamse akteurs Eugène Bervoets en Dirk Roofthooft en door Johanne Saunier en Kitty Kortes Lynch, twee danseressen die bij Rosas dansten. De Amerikaanse Kortes Lynch volgde speciaal voor deze produktie een snelkursus Nederlands.

Voorstellingen van 5 tot 8, 12 tot 15 en 19 tot 22 april. Daarna volgt een toernee via Rotterdam, Haarlem, Leuven, Gent, Kortrijk, Antwerpen en Amsterdam.

Voor wie zich wil verdiepen in deze wellicht moeilijk toegankelijke voorstelling : op donderdag 6 maart praat kunstcriticus en tentoonstellingsorganizator Bart Cassiman met auteur Stefan Hertmans en op donderdag 13 april spreekt filozoof Dieter Lesage over “waanzin”. Beide lezingen en ook de voorstellingen zelf vinden plaats in de fraai gerestaureerde Kaaitheater-studio’s in de Onze-Lieve-Vrouw van Vaakstraat.

– Reserv. : (02) 201.59.59.

VRAGEN

Bert André, Hubert Damen, Wim Danckaert, Bien de Moor, Jan Pauwels, Senne Rouffaer, Hilde Uitterlinden en Lucas Vandervost zijn de akteurs die tussen 7 en 30 april welgeteld 21 keer “De Kunst van het Vragen” zullen spelen in de Koninklijke Vlaamse Schouwburg.

Waarover gaat het in dit stuk, dat de Oostenrijker Peter Handke in 1989 schreef en dat in maart 1990 door Maatschappij Discordia in het Nederlands werd gecreëerd ? Dat is een vraag die nauwelijks in enkele zinnen te beantwoorden is, want ook in deze tekst toont Handke zich meer een filozoof dan een verhalenverteller.

In elk geval wordt “Das Spiel vom Fragen oder die Reise zum sonoren Land” zoals de volledige Duitse titel luidt bevolkt door een aantal merkwaardige figuren. Zo is er bijvoorbeeld de mannelijke “Spelbreker”, een soort intellektueel die zich steeds bedreigd voelt. Op een bepaald moment bekent hij dat hij zich zónder vrouw onvolledig en mét een vrouw in het nauw gedreven voelt. Zijn vriend en tegenstrever is “de Muurkijker”, een utopist die toegeeft dat hij het gezelschap van een boom boven dat van een vrouw prefereert. Hij heeft meer oog voor natuurschoon dan voor de historische, wetenschappelijke en politieke realiteit. “Ik ben ooit eens intelligent geweest, bijna ziek van intelligentie en kennis, maar door mijn kijken ben ik weer zo dom, traag en zorgeloos geworden als toen ik een kind was, ” zegt de Muurkijker. Samen met de Spelbreker gaat hij op pad naar het “beloofde land”, vergezeld door een oud echtpaar en twee jonge toneelspelers. In dat “achterland” worden ze opgewacht door “de Inboorling” en ondertussen hebben ze ook nog het gezelschap gekregen van een jonge Parsival, die met een ketting tekeer gaat tegen iedereen die hem vragen stelt.

De KVS speelt deze raadselachtige tekst in een vertaling van dichter Leonard Nolens en in een enscenering van regisseur Lucas Vandervost en scenograaf Erik Lagrain, twee artiesten van het gezelschap De Tijd.

– Reserv. : (02) 219.49.44.

EDWARD VAN HEER

Muziekmachines van Frédéric Le Junter : in het Antwerpse MUHKA te zien in het kader van het festival “Kunstonderacht”.

De KVS brengt “De kunst van het vragen” van Peter Handke : in vele opzichten een merk-waardig stuk.

FABULEUS

Om de twee jaar wordt in Leuven het teaterfestival Fabuleus georganizeerd, een ontmoeting van jongeren en gezelschappen uit heel Europa. Fabuleus ’95 is gepland voor de herfstvakantie, maar er wordt nu al uitgekeken naar mogelijke deelnemers. Wie een teatergroep kent met spelers vanaf 15 jaar of er zelf deel van uitmaakt, en zes dagen lang de eigen teaterervaringen wil uitwisselen met andere jongeren, kan zich vóór 16 april melden op het Fabuleus-sekretariaat, Aarschotsesteenweg 113, in 3012 Wilsele. Informatie over de groep, foto’s en video’s zijn welkom.

Met dit initiatief wil Toneelschool Jonna (in samenwerking met het kultureel centrum Leuven en Jeugd voor Europa) een kader bieden aan jongeren die in het gewone teatercircuit (nog) geen plaats kunnen vinden. Jonge akteurs, dansers en regisseurs stellen zich voor aan een hoofdzakelijk jong publiek. Ook in de voorbereiding van het festival zijn vooral de jongeren aktief.

– Info : (016) 44.78.20.

MONOLOGEN

In 1984 speelden Luc Philips en Jo Demeyere in een regie van Alfons Goris in Arca (Gent) “Schijn bedriegt” van de omstreden Thomas Bernhard (1931-1989). Nu is dit stuk weer in Gent te zien, dit keer in een produktie van het Nederlands Toneel Gent (NTG) in de stadsschouwburg. Hugo Van den Berghe regisseert Blanka Heirman en Chris Boni, twee aktrices in rollen die Bernhard oorspronkelijk voor mannen schreef.

“Schijn bedriegt” lijkt op een verzameling monologen die twee broers, allebei even oud en allebei podiumartiesten, tot elkaar richten. Op dinsdag bij Karl thuis, op donderdag bij Robert. Dit is hun manier om de lichamelijke en geestelijke aftakeling te verwerken. Pratend en elkaar bepratend volgens een vast ritueel, lijkt het einde, de dood, weer uitgesteld en komen de herinneringen aan vroeger hun eenzaamheid verjagen. Telkens duikt daarbij ook de naam op van Mathilde, Karls vrouw, die bij haar overlijden het buitenhuisje, haar enige bezit, als in een postume wraakneming op haar man, aan Robert nalaat.

Thomas Bernhard is onder meer bekend om zijn scherpe uitlatingen over het teater, een medium dat hij ondanks zijn haat-liefdeverhouding niet kon missen. In dit stuk is Karl, ex-bordenkunstenaar van een circus, dan ook de spreekbuis die Bernhard gebruikt om Robert, ex-toneelspeler die nog steeds tracht “King Lear” in te studeren, te kleineren.

Vertaler Ger Thijs ziet Karl als een in alles overheersende figuur tegenover de zachte Robert, bij wie Mathilde troost zocht. “Schijn bedriegt” is opgevat als een rapsodie. De begintema’s komen telkens weer terug.

“Schijn bedriegt” komt als vervangstuk voor de afgelaste co-produktie met het Kaaiteater, “De Vrouwen” (Josse De Pauw), en wordt nog tot 22 april gespeeld.

– Reserv. : (09) 225.32.08.

20 JAAR PALJAS

In maart 1975 begonnen Mireille Cottenjé en Gerd de Ley in Antwerpen aan “Straks is allang voorbij”, de allereerste Paljas-produktie. Het was niet de bedoeling om een gezelschap of een teater op te richten, maar het enorme sukses van de eerste resulteerde in een tweede produktie, en dan in een derde, enzovoort. Opmerkelijk is, dat Paljas steeds met beroepsmensen heeft gewerkt en altijd aan de dekreetnormen heeft beantwoord, maar, op één seizoen na, geen subsidies kreeg. Daarover en over al het andere van 20 jaar Paljas, schreven Gerd De Ley, Mireille Cottenjé en Frans Depeuter een (mooi geïllustreerd) boekje vol openhartige beschouwingen en gegevens.

“20 jaar Paljas Produkties” is uitsluitend te verkrijgen na storting van 100 fr. op rekeningnummer 751-0014069-44.

– Info : (03) 226.76.00 (sekretariaat van teater Paljas).

ROGER ARTEEL