Vorige maand reisde ik naar Australië. Op mijn visumaanvraag stond naast geslacht een derde hokje : non-specific. Man, vrouw of onbepaald. Dat hokje kwam er na een klacht van een transgender, die het onrechtvaardig vond dat hij / zij / onbepaald werd gedwongen een kruisje te zetten naast een geslacht dat niet overeenkomt met de zelfgekozen identiteit. Ook Facebook maakte in februari van dit jaar bekend dat de profielopties voor gender zijn verruimd. Engelstalige gebruikers hebben voortaan de mogelijkheid om een derde optie aan te vinken, custom, en verder te kiezen uit meer dan vijftig verschillende genderaanduidingen : van two-spirited tot pangender.

Of er nu twee, drie of vijftig hokjes zijn, het traditionele onderscheid tussen man en vrouw is gedateerd. Vandaag zijn er tientallen nuances tussen Adam en Eva. “Want identiteit”, zo stelt Joz Motmans, onderzoeker aan Universiteit Antwerpen en coördinator Transgender Infopunt, “zit niet tussen je benen, maar tussen je oren. Wat tussen je benen zit, kan daarbij hinderlijk zijn, een reden waarom sommigen hun lichaam laten aanpassen, maar hoeft niet te storen.”

Ook Conchita Wurst, de Oostenrijkse winnares van het 59ste Eurosongfestival, laat zich niet in een hokje duwen. De ‘vrouw met de baard’ werd geboren als een man. Op haar paspoort is Tom Neuwirth, zoals Conchita naast het podium heet, dat nog. Toch noemt ze zich geen man of vrouw, geen homo of hetero. Best ingewikkeld, zelfs in transgenderkringen. Gehoopt wordt dat haar overwinning, net als die van haar ‘voorgangster’ Dana International in 1998, het pad zal effenen naar genderdiversiteit. “We zijn niet te stoppen”, zei Conchita nog, vlak voor ze de reprise van haar nummer Rise like a Phoenix inzette.

Een kantelmoment voor transgenders, zo noemt ook Time Magazine het. Het blad zette zopas zijn eerste transgender op de cover : actrice Laverne Cox, “Amerika’s volgende burgerrechtenpionier”. Cox speelt Sophia Burset, een vrouwelijke gevangene die geboren is als man, in de succesvolle Netflixreeks Orange is the New Black. Time reageert hiermee op de kritiek dat Cox een maand eerder niet in zijn jaarlijkse lijst met de honderd invloedrijkste mensen ter wereld werd opgenomen.

De afgelopen twintig jaar veranderden slechts 676 mensen in het rijksregister van geslacht. Toch is dat volgens het Centrum voor Genderstudies aan het UZ Gent maar het topje van de ijsberg. Een genderconflict zou namelijk voorkomen bij één op de duizend à tweeduizend geboren mannen en één op de tweeduizend tot vierduizend geboren vrouwen. De eerste vier maanden van dit jaar zag het genderteam al 73 nieuwe cliënten, een verdubbeling tegenover vorig jaar, toen er in totaal 113 nieuwe aanmeldingen werden geteld. Het Conchita-effect ? Misschien. Een kantelmoment ? Ja zeker.

ellen.de.wolf@knack.be

Ellen De Wolf, chef mode

Het traditionele onderscheid tussen man en vrouw is gedateerd. Want identiteit zit niet tussen je benen, maar tussen je oren