FILM

Redactie Knack

09-05-1995, 22:00 Bijgewerkt op: 08-12-2020, 07:32

BEEST

Wat de brutaliteit van “Once Were Warriors” zo verschrikkelijk maakt, op het ondraaglijke af zelfs, is dat ze uit het leven gegrepen is. Dit indrukwekkend debuut van de Nieuwzeelander Lee Tamahori speelt in een miezerige buurt vlak naast een snelweg in Auckland, een buurt bevolkt door Maori’s, de oorspronkelijke bevolking van het land. We krijgen een soort “Scènes uit een Maori Huwelijksleven” te zien, dat wordt beheerst door geweld, drank en destruktie. Jake verliest zijn werk, voelt zich gevangen in een claustrofobische stadsjungle, gaat zich bezuipen en keert zijn opgekropte woede tegen zijn gezin. Zeer geliefd onder zijn stoere vrienden, organizeert hij ’s nachts braspartijen. Zijn vrouw Beth drinkt en zingt mee, maar als Jake in een dronken razernij verzinkt, slaat hij haar tot bloedens toe in elkaar. Ook de vijf kinderen krijgen het zwaar te verduren. De dertienjarige dochter wordt in haar eigen slaapkamer door een vriend des huizes verkracht. Beth, die al achttien jaar met Jake getrouwd is, inkasseert alles en is een patetisch voorbeeld van een slachtoffer dat zichzelf de schuld geeft. Sinds Robert De Niro in “Raging Bull” het beest uithing, is er geen film geweest die zo intens en krachtig de afschuw en de tragiek van huiselijk geweld dramatizeerde.

De regisseur verkent in deze film ook een ongewoon milieu, dat van de stedelijke Maori’s, afstammelingen van trotse krijgers die nu samengedreven worden in de getto’s van Auckland. Hun taal en kultuur werd al lang door de Engelsen verbannen. Het drama van een gestigmatizeerde kultuur, die het geweld nu in eigen huis laat losbarsten, krijgt een extra sociokulturele dimensie door de klassevijandigheid binnen eenzelfde ras. Beth was ooit een prinses van de Tanui-stam en haar familie verzette zich tegen haar huwelijk met Jake, die afstamt van generaties slaven.

* * * “Once Were Warriors” van Lee Tamahori, met Rena Owen, Temuera Morrison, Mamaengaroa Kerr-Bell, Julian Arahanga.

ESSENTIE

De Iraanse filmer Abbas Kiarostami keert in “Through the Olive Trees” andermaal terug naar de provincie Koker, een streek die in 1989 getroffen werd door een verwoestende aardbeving. In 1987 draaide hij er “Waar staat het huis van mijn vriend ? ” over de belevenissen van een arm schooljongetje dat een lange tocht onderneemt om aan zijn klaskameraadje huiswerk te bezorgen. In 1990 draaide hij er het semi-dokumentaire “En het leven gaat door”, over een regisseur (gespeeld door een akteur, maar in wie we duidelijk Kiarostami herkennen), die samen met zijn zoontje op zoek gaat naar de jonge akteur uit die eerste film. En nu is er dan “Through the Olive Trees”, een subtiele komedie over de opname van “En het leven gaat door”. Deze film-in-de-film begint als een derde-wereldversie van Truffauts “La Nuit Américaine” en toont de problemen inherent aan elke filmproduktie, die hier nog extra gekompliceerd worden door de gevolgen van de natuurramp. Kiarostami spitst zijn film toe op de opname van een sleutelscène waarin een jonge boer beschrijft wat de aardbeving voor hem en zijn jonge bruid betekende. Hossein, een jonge metser die een klein rolletje heeft in de film, probeert tevergeefs het hart te veroveren van zijn tegenspeelster Farkhondé, een meisje dat niet eens met hem wil praten. We zien hoe een scène eindeloos moet worden overgedaan, maar geleidelijk verlegt de regisseur zijn aandacht van de perikelen bij het draaien naar het verhaal van Hossein en Farkhondé. Voor de aardbeving had de jongen al haar hand gevraagd, maar haar ouders verzetten zich omdat hij geen huis bezat. Maar na de ramp zijn haar ouders dood en staat er nergens nog een huis overeind. De koppige aanbidder geeft de moed niet op met als bijkomend argument dat nu niemand een dak boven zijn hoofd heeft, iedereen ook gelijk is.

“Through the Olive Trees” ziet er bedrieglijk simpel uit, maar onder de eenvoudige anekdotiek schuilt een prachtige bespiegeling over hoe bij het maken van een film allerlei lagen van fiktie en realiteit elkaar blijven doorkruisen. Kiarostami is ook een meester in het beschrijven van de niet altijd zichtbare rijkdom en spanningen in het leven van alledag. De aan oppervlakkige aktie en nodeloze snelheid verslaafde westerse toeschouwer moet zeker wat geduld oefenen om zich door Kiarostami’s Perzische miniatuur-estetiek te laten inpalmen, maar eens dit gebeurt, krijgt deze wijze film een onweerstaanbare charme. Alles wordt mooi opgebouwd naar een magistrale slotscène van twintig minuten toe. In een laatse poging om Farkhondé voor zich te winnen, loopt Hossein haar als een slaafs hondje achterna. Tijdens die tocht exploreert de kineast ten volle de schoonheid en de expressie van zijn heuvellandschap. We zien de twee uiteindelijk in de verte verdwijnen van een bewonderenswaardig lang aangehouden shot van een bosje olijfbomen. Uiteindelijk zijn ze niet meer dan witte stipjes in een groen abstrakt patroon, maar zelfs vanop kilometers afstand, “zien” we nog het antwoord van het meisje. De scène is typisch voor het talent van Kiarostami om met de geringste gebaren en details de essentie van het leven op te roepen.

* * * “Through the Olive Trees” van Abbas Kiarostami, met Hossein Rezai, Mohamad Ali Keshavarz, Tahereh Ladania.

TONG

Na maandenlang uitstel staat “Mrs. Parker and the Vicious Circle” eindelijk vanaf deze week op de affiche (te beginnen in de Sphinx in Gent). Jennifer Jason Leigh schittert in het levensverhaal van de permanent ongelukkige Dorothy Parker, scherpste tong en grootste talent van de legendarische Algonquin Round Table in het befaamde Newyorks hotel.

Regisseur Alan Rudolph bouwt zijn film op in lange flash-backs waarin Parker vol zelfverachting terugblikt op haar gouden jaren in de twenties, toen ze met haar literaire kompanen (onder wie Robert Benchley en Charles McArthur) van het afvuren van wisecracks een echte kunstvorm maakte. De film handelt evenzeer over literaire pretenties als over emotionele frustraties. Parker en Co. zitten klaarblijkelijk meer aan de drank en de drugs dan achter de schrijftafel. Behalve een boeiende milieuschets, is dit ook een genadeloos scherp portret van een vrouw die haar tijd vooruit is, na een korte periode van faam en glorie voortsukkelt als een hulpeloos wrak, maar nimmer haar gevat sarkasme verleert.

* * * “Mrs. Parker and the Vicious Circle” van Alan Rudolph, met Jennifer Jason Leigh, Matthew Broderick, Campbell Scott, Peter Gallagher, Jennifer Beals, Andrew McCarthy, Wallace Shawn, Lili Taylor.

VERGISSING

Het enige intrigerende in de ultra-violente B-film “Men of War” is de naam van co-scenarist John Sayles op de generiek. Van Sayles is bekend dat hij zijn eigen onafhankelijke films financiert met scenario-klussen voor minderwaardige genrefilms, maar om dit te schrijven, moet de man toch lichtelijk schizofreen zijn. Dit Dolph Lundgren-epos over een huurlingenoperatie op een exotisch eiland in de Chinese Zuidzee is het soort cynische aktieprent dat voor zijn roemloze ondergang op de videomarkt, per vergissing ook nog even langs de bioskoop passeert.

– “Men of War” van Perry Lang, met Dolph Lundgren, B.D. Wong, Kevin Tighe.

PATRICK DUYNSLAEGHER

“Once Were Warriors” : geweld, drank en destruktie.

“Through the Olive Trees” : Perzische miniaturen.

Jennifer Jason Leigh in “Mrs. Parker and the Vicious Circle” : gevat sarkasme.

Lundgren in “Men of War” : cynische aktie.