‘Natuurherstel kan levens redden, maar Europese Commissie vergeet eigen strategie te financieren’

De plannen rond biodiversiteit en boer-tot-bord die de Europese Commissie voorstelde klonken veelbelovend, maar er blijkt geen budget voor vrijgemaakt. ‘Als we klimaatverandering en biodiversiteitsverlies een halt willen toeroepen, moet er geïnvesteerd worden,’ schrijft Diemer Vercayie, beleidsmedewerker bij Natuurpunt.

Aan het begin van een beslissend decennium waarin we de klimaat- en biodiversiteitscrisis en bijhorende rampen nog net kunnen afwenden, neemt de Europese Commissie met haar Green Deal het voortouw om Europa en de wereld de weg te leiden naar een duurzame samenleving en economie, binnen de grenzen van onze planeet.

Europa toont de weg naar een duurzame toekomst

De Biodiversiteitsstrategie voor de komende tien jaar en de Boer-tot-bord-strategie die de Europese Commissie in mei introduceerde, hebben het potentieel om een echt keerpunt te zijn. Deze strategieën onderstrepen onder meer het belang van een duurzame landbouw voor het behoud van natuur en omgekeerd. In het EU-begrotingsvoorstel dat de Commissie vorige week presenteerde, legt ze echter geen centen vast voor haar eigen Biodiversiteitsstrategie. Natuurpunt vraagt dan ook met aandrang aan onze ministers om bij Europa het belang van boter bij de vis te onderstrepen.

Biodiversiteitsoverwegingen moeten ook opgenomen worden in de strategie voor economische groei

Zoals de Commissie het zelf verwoordt, is een gezonde en veerkrachtige samenleving afhankelijk van het geven van voldoende ruimte aan de natuur. Ze wil een One Health benadering toepassen die de sterke link erkent tussen menselijke gezondheid, dierlijke gezondheid en een gezonde veerkrachtige natuur.

Meer beschermd gebied

De EU-Biodiversiteitsstrategie 2030 vermeldt ambitieuze doelstellingen in lijn met de ernst van het probleem. Het aantal beschermde gebieden – de meest effectieve natuurbeschermingsmaatregel tot nu toe – wil ze optrekken naar 30 procent van het Europese land- en zeeoppervlak. In die gebieden is nu duurzaam gebruik soms nog mogelijk, maar de Commissie wil nu ook minstens één derde daarvan (10 procent van het oppervlak) onder nog striktere bescherming plaatsen. De Commissie wil ook bindende hersteldoelen voor ecosystemen opstellen met prioriteit voor habitats die CO2-opslag realiseren, zoals bossen, venen, slikken en schorren en habitats die waterschaarste helpen voorkomen in droogteperioden en overstromingen bufferen (wetlands).

Investeringen in natuurherstel creëren al op korte termijn jobs en economische opportuniteiten

Maar ook de nood aan verbindingen tussen natuurgebieden om soorten te kunnen laten migreren, zeker in tijden van klimaatverandering, wordt onderstreept door de Commissie. Zoals de Commissie zelf aangeeft, is hiervoor een ‘wezenlijke verandering’ nodig. Doelen uit het ene beleidsdomein mogen niet teniet gedaan worden door doelen uit andere sectoren. In het verleden was dit vaak het geval en daarom moeten biodiversiteitsoverwegingen ook opgenomen worden in de strategie voor economische groei.

EU-budget is domper op de vreugde

Vorige week, nauwelijks enkele weken na de voorstelling van de Biodiversiteitsstrategie, kwam er meteen een domper op de vreugde bij de voorstelling van het nieuwe EU-begrotingsvoorstel en het fonds voor herstelmaatregelen om uit de coronacrisis te komen.

De Europese Commissie benadrukt nog steeds dat de Green Deal en de filosofie van de transformatie naar een groene duurzame economie het hart moet zijn van de heropbouw. Dit is ook in lijn met de vraag van de meerderheid van de Europese lidstaten. Maar in de begroting is geen spoor te bekennen van de 20 miljard euro per jaar die de Commissie zelf achtte nodig te hebben voor haar Biodiversiteitsstrategie. Ook in het herstelfonds wordt wel verwezen naar coherentie met de Green Deal en zelfs de Biodiversiteitsstrategie, maar er worden geen duidelijke voorwaarden geformuleerd naar de lidstaten toe voor het besteden van de fondsen. Er worden geen middelen gekanaliseerd naar grootschalig natuurherstel, ondanks de ambities in de Biodiversiteitsstrategie voor bindende natuurhersteldoelen.

Natuurherstelprojecten in Vlaanderen kosten peanuts in vergelijking met andere beleidsdomeinen, maar renderen wel dubbel en dik voor de maatschappij

Het herstel van venen, wetlands, graslanden, bossen en mariene ecosystemen zijn cruciaal om het biodiversiteitsverlies een halt toe te roepen en onze ecosystemen veerkrachtiger te maken met het oog op klimaatverandering. Het is ook de enige bewezen en natuurvriendelijke manier om grote hoeveelheden koolstof op te slaan en zo klimaatverandering tegen te gaan. Dergelijk natuurherstel kan mensenlevens redden en veel geld besparen door overstromingen tegen te gaan en water vast te houden tijdens droogteperiodes. Investeringen in natuurherstel creëren al op korte termijn jobs en economische opportuniteiten en reduceren tegelijkertijd kosten op midden- en lange termijn.

Kans voor lidstaten om steun te tonen

Om te vermijden dat we ecologische en klimatologische rampen tegemoet gaan, is het nu aan de lidstaten, aan onze ministers, om hun steun voor de Green Deal en de Biodiversiteitsstrategie te uiten. Natuurpunt roept minister van landbouw Hilde Crevits en minister van omgeving Zuhal Demir op om de Europese Commissie te vragen om boter bij de vis te doen: de nodige 20 miljard per jaar in de begroting te voorzien en middelen voor grootschalig natuurherstel op te nemen in de herstelfondsen.

Als we nu investeren en handelen, hebben we nog de mogelijkheid om het tij te keren

We roepen onze ministers ook op om een deel van de herstelfondsen te gebruiken voor de grote natuurherstelprojecten in Vlaanderen. Die kosten peanuts in vergelijking met andere beleidsdomeinen, maar renderen wel dubbel en dik voor de maatschappij. De Sigmawerken, waarvan de realisatie reeds serieuze vertragingen opliep door bezuinigen, beschermen tegen overstromingen en creëren wetlands die zowel natuurherstel als koolstofopslag een boost geven. Daarnaast zouden ook de andere grote natuurherstelprojecten zoals het Natura2000-programma en het Vlaams actieprogramma voor ecologische ontsnippering een ferme duw in de rug kunnen gebruiken, net zoals het pas aangekondigde bosplan.

Als we nu investeren en handelen, hebben we nog de mogelijkheid om het tij te keren. Zowel om de ergste vormen van klimaatverandering tegen te houden als om het biodiversiteitsverlies een halt toe te roepen.