‘Een architectenwoning waar de sfeer van David Lynch en Quentin Tarantino samenkomt’: binnenkijken bij kunstenaar Koen van den Broek

Het werk van Koen van den Broek is onlosmakelijk verbonden met Hollywoodfilms en het felle licht van 
Los Angeles. Ook in zijn woning, een postmoderne architectenvilla in Schilde, schemeren ze door.

Wanneer ik aanbel, duurt het even voor er beweging komt in de gang. De inkomhal van de bakstenen architectenvilla, volledig in glas, laat me toe om binnen te gluren naar wat lijkt op een installatie met allerlei deurmatten. Maar ik zie net niet voldoende om te kunnen uitmaken of er iemand thuis is of niet. Op de oprit doet de Mustang oldtimer, een rode met twee brede zwarte strepen op de motorkap, denken van wel.

En dan duikt plots Koen van den Broek op met zijn hond aan zijn zij en een pak sigaretten in de hand. Hij oogt ontspannen, wat uitgelaten zelfs. Misschien komt het door de film met Charles Bronson die hij aan het bekijken was. Want daar loopt een filmfreak zoals hij niet zomaar van weg. En ‘van een architectenwoning waar de sfeer van David Lynch en Quentin Tarantino samenkomt’, zoals hij het later zo goed samenvat, evenmin.

Van een gevierd kunstenaar van wie het werk zowel in museumcollecties in Los Angeles en in Seoel hangt, als in de slaapkamer van Elton John en van de koning van Maleisië, zou je niet meteen verwachten dat hij Schilde uitkiest als uitvalsbasis. ‘John Baldessari (bevriende Amerikaanse kunstenaar met wie hij ook verschillende werken heeft gemaakt, red.) zei altijd: “You have to be at the right place, at the right time.” Dat was zeker het geval toen ik begon, voor de digitalisering. Het wereldje is intussen zoveel veranderd dat het vandaag niet meer uitmaakt waar je woont. En als je zoiets vindt…,’ grijnst hij terwijl hij zijn armen spreidt, ‘dik oké, toch?’

Achttien jaar woont hij er intussen. Vier jaar eerder zag hij de villa, die de Antwerpse architect Eddy Posson oorspronkelijk voor zichzelf ontwierp, voor het eerst. De architect is wereldberoemd in Antwerpen voor het winkelcomplex dat hij in 1975 samen met Jef Fuyen optrok aan de Oudaan. ‘Het shoppingcenter waar iedereen failliet ging, maar dat nu weer hip is’, lacht Van den Broek. ‘Ik vond de vibe van deze woning fantastisch. Maar het was op dat moment boven mijn budget. Vier jaar later moest ik er weer aan denken, na een nachtje stappen in Antwerpen. Bleek dat het nog steeds te koop stond. Wie over een dergelijk budget beschikt, koopt liever een pastoriewoning aan de Kasteeldreef dan dit. Dat was mijn geluk.’

Pornokot van Schilde

Buiten de familie Posson had er nooit iemand anders gewoond. Wat niet synoniem stond voor instapklaar. Het beton was zalmroze geschilderd, er hingen zebravellen en langharig roze tapijt aan de muren en kurk op het plafond. De mezzanine boven de woonkamer, waar de architect oorspronkelijk zijn studio had onder­gebracht en waar de kunstenaar vandaag zijn tekeningen op papier maakt, was dichtgetimmerd om extra slaapkamers te creëren. Het overdekte zwembad, met een glazen dak dat open kon, was er een met gele tegels en papegaai­motief, een muur vol lockers en spiegels eromheen. De postmoderne seventiesvibe lag verstopt onder een dikke laag Miami Vice-glam.

De herinnering doet Van den Broek grijnzen. ‘Mensen die hier kwamen moeten gedacht hebben dat dit het pornokot van Schilde was.’ Niet dus. De bewoners vormden een deftig gezin met vijf kinderen, die in een tuin ontworpen door landschapskunstenaar Jacques Wirtz mochten spelen. Possons vrouw gaf hier aquagym. ‘Een beeldschone vrouw, nog steeds. Ze noemden haar de lokale Jane Fonda. Ze reden met een convertible Saab. Zie je het plaatje?’ Helemaal. Zoals hij het omschrijft, had de villa evengoed als decor voor Pulp Fiction of Mulholland Drive kunnen dienen.

Van den Broek, die ooit tijdelijk intekende voor een opleiding architectuur, liet het huis terug naar zijn oorspronkelijke staat brengen. ‘Ik heb veel gestript. Het popcornplafond boven het zwembad zat vol asbest en dat langharige tapijt van de bar? Dat was voer voor archeologen. (lacht) Maar ik ben gelukkig op tijd gestopt. Tuurlijk, je kunt dan naar Bulthaup stappen voor de keuken en de badkamer uitkiezen bij Van Marcke. Maar als je even stilstaat bij de complexiteit van zo’n huis, de berekeningen, dat materiaal: dat zijn dingen die vandaag onbetaalbaar zijn.’

Enkel een paar potten muurverf, in gesatureerde kleuren zoals ze in zijn werk voorkomen, werden in de keuken, de slaapkamer en de badkamer gebruikt. ‘Die ruimtes zijn oud en versleten, maar ik wil er niet te veel aankomen. Als je weet dat zij – ik blijf haar Jane Fonda noemen – die kranen uit Italië heeft meegesmokkeld in de koffers van haar kinderen, dan moet je daar gewoon van afblijven.’

Oscar-stoel

In de woonkamer, met een fantastische zitput, zet Van den Broek twee koppen koffie neer op de Tulip-tafel van Eero Saarinen. Hij steekt een sigaret op. De hele ruimte baadt in het licht. Het indrukwekkende, geometrische wandrek in messing schittert in de zon.

‘Posson heeft totaal geen rekening gehouden met de verhouding van het huis ten opzichte van de straat. Hij richtte het volledig naar de zon. Na een etentje, en ik beklaag het me nog altijd dat ik de datum en het tijdstip niet ergens heb bijgehouden, zag ik hier ooit de maan via het dak van het zwembad reflecteren op de acht vensters van de eetkamer. Precies de piramide van Cheops of zo.’

Verrukt neemt hij een trek van zijn sigaret. ‘Die energie van de jaren zestig en zeventig, met haar Space Race, vind ik fantastisch. In tegenstelling tot vandaag, keek iedereen met zoveel honger naar de toekomst. Altijd maar verder, vernieuwender. Vandaag is iedereen gespannen omdat de wereld op ontploffen staat.’ Is het daarom dat hij zich graag lijkt te omringen met design uit die periode? Behalve Saarinen is ook Joe Colombo goed vertegenwoordigd. Beiden hebben toevallig ook iets met film. De Tulip-designs zijn te zien in Kubricks A Clockwork Orange, de Elda-­zetel duikt op in de James Bondfilm The Spy Who Loved Me.

‘Tja, en Eames, dat is de pop­muziek van het design. Maar de Billy Wilder Chaise, die is minder bekend. Die vond ik leuk omwille van het verhaal dat erachter schuilt.’ Volgens de anekdote zou deze ES106 Chaise Longue tot stand zijn gekomen na een bezoek van de Eamesen aan Oscar-winnende filmregisseur Billy Wilder (die onder andere Sunset Boulevard, Some Like it Hot en The Apartment regisseerde, red.). Hij opperde dat hij een slaapbank nodig had om te dutten. Hoewel de stoel pas jaren later uitkwam, werd hij wel zo ontworpen dat je er enkel op kunt rusten met je handen op je borst. Val je in een diepere slaap, dan zorgen je wegzakkende handen ervoor dat je wakker schiet. Wilder kreeg dan ook als een van de eersten zo’n stoel van het koppel.

‘Puur vormelijk, met dat ritme van rechthoekige vormen die elkaar opvolgen, vind ik het ontwerp ook veel mooier dan de Chaise Longue van Le Corbusier. Die is virtuoos, maar ook typisch. Ik omring me graag met dingen waar een geschiedenis achter zit.’ Een geschiedenis die zich als een film kan laten navertellen.