Adinda Van Geystelen, artistiek directeur Z33: ‘We missen de trots die Duitsers en Fransen hebben’

Adinda Van Geystelen (49) is van opleiding architect. Na tien jaar architectuurpraktijk maakte ze de overstap naar de kunstwereld, met leidinggevende functies bij Bozar, Rosas en Extra City Kunsthal. Sinds begin dit jaar is ze artistiek directeur van Z33, Huis voor Actuele Kunst, Design en Architectuur in Hasselt.

De wereld van morgen wordt vandaag gemaakt. Kunstenaars en creatieve denkers helpen ons de toekomst te verbeelden. Ze benaderen een probleem vaak op manieren waar wij nog niet aan dachten. Ze zorgen voor frictie en debat en bedenken oplossingen die vaak tegendraads, maar ook prikkelend zijn. Dat schuren, inspireren en aanzetten tot reflectie en dialoog, daar wil Z33 op inzetten.

De onlangs overleden architect Christian Kieckens was mijn leermeester. Als iemand me gestimuleerd heeft om mij heel gretig onder te dompelen in de werelden van de architectuur en de kunst is hij het wel. Hij was mateloos in het vergaren en doorgeven van zijn kennis. Het was uniek hoe hij je als docent kon enthousiasmeren. Zijn historische kennis en het aantal plannen dat hij uit het hoofd kon natekenen waren ongezien. Hij haalde meer uit je naar boven dan je zelf vermoedde. We deelden ook een grote liefde voor Zwitserland. Hij moedigde me aan om een tijdje in dat land te gaan wonen en werken.

Heel wat van onze makers behoren tot de strafste van Europa.

In Zwitserland ligt de focus op kwaliteit en vakmanschap. Ik kreeg er een grote interesse in de ‘kunst van het bouwen’, in het ambacht, in het ontwerpen vanuit de kennis van materiaalgebruik, in het oog voor detail. Door in verschillende commissies te zetelen, begon de macroschaal van het beleid me bijzonder te boeien. Ik dacht na over het vormgeven van een verhaal dat veel breder gaat dan persoonlijke belangen en interesses. Ik stopte met de architectuurpraktijk en belandde als raadgever op het kabinet van de Vlaamse minister van Cultuur.

Ik krijg soms de indruk dat directeurs van kunstinstellingen eerder indruk willen maken op hun collega’s dan op hun publiek. Ze vergeten dat het onze maatschappelijke opdracht is om kunst aan een breed publiek te presenteren. Veel mensen zonder kunstvorming begrijpen niets van hedendaagse kunst. Ik zie het als onze plicht om hun op een toegankelijke manier uit te leggen waarom kunstenaars ertoe doen. Ik hoop met het Z33-team ons huis internationaal op de kaart te kunnen zetten als een plaats waar creatieve denkers vanuit hun artistieke praktijk vragen stellen over onze samenleving. Ook omgekeerd moet de samenleving vragen durven te stellen over kunst. Daarin schuilt een grote uitdaging. We willen tonen dat kunst boeiend kan zijn voor iedereen. We leggen de lat hoog, maar durven dromen is belangrijk.

Ik ben geen doemdenker, maar nu maak ik me toch zorgen.

Wie vernieuwend wil zijn, moet mislukking aanvaarden. Het is belangrijk om te durven falen. Vallen, weer opstaan en bijsturen is deel van een creatief proces. De moed om te experimenteren is zo waardevol.

Wrijving zorgt voor glans. Deze mooie uitspraak noteerde ik een tijdje geleden tijdens een vergadering. Blijkbaar zijn Limburgers niet gewend om het openlijk met elkaar oneens te zijn. Ik herken dat. Ik ben zelf opgegroeid in een tijd en een milieu waar men streefde naar conflictvermijding. Omdat kunst per definitie geen compromis zoekt, kan het ons precies dat bijbrengen: we have to agree to disagree. Kunstruimtes lijken mij ideaal om aan burgerschapsvorming te doen. Jongeren kunnen er vrijuit reflecteren over hun positie in de wereld, hun identiteit, waarden en normen… Anders dan op school is niets daar goed of fout.

Met de zoektocht naar de betekenis van schoonheid kun je een leven vullen. De weg is het doel. In de film American Beauty zit een scène waarin de camera een plastic zakje volgt dat danst in de wind. Die scène raakte mij en leerde me dat schoonheid vaak ook in het kleine en onverwachte zit.

We koesteren onze cultuur te weinig. We missen de trots die Duitsers en Fransen hebben, terwijl heel wat van onze makers tot de strafste van Europa behoren. We hadden ook een cultuurbeleid waar het buitenland jaloers op was. De laatste tien jaar staat de sector steeds meer onder druk. Ik ben geen doemdenker, maar nu maak ik me toch zorgen. Hoe gaan jonge kunstenaars de coronacrisis overleven? Hun financiële toestand is vaak echt schrijnend.