Zuid-Amerika verliest de strijd tegen de woestijnvorming. De bodem raakt steeds meer uitgeput – 70 % van de Zuid-Amerikaanse grond kampt met erosie – en dat heeft zo zijn gevolgen voor de landbouw.
Bijna 70 procent van de Zuid-Amerikaanse bodem kampt met erosie: 100 miljoen hectare door ontbossing, 70 miljoen hectare door overbegrazing.
In Brazilië lijdt ruim de helft van de enorm uitgestrekte regio Nordeste (1,6 miljoen vierkante kilometer) onder woestijnvorming. Dat heeft belangrijke gevolgen voor de maïs- en bonenteelt, twee basisgewassen in het land.
Bodemdegradatie op hele continent
In Argentinië, Mexico en Paraguay zijn er op meer dan de helft van het grondgebied problemen met bodemdegradatie en woestijnvorming. In Bolivia, Chili, Ecuador en Peru kampt tussen 27 en 43 procent van de oppervlakte met woestijnvorming. In Bolivia wonen zes miljoen mensen (ofwel drie kwart van de bevolking) in gebieden met bodemproblemen.
95 procent van de voedingsproducten die de wereldbevolking eet, is afkomstig van grond die steeds meer uitgeput raakt.
Volgens de Bodematlas van de VN-voedsel- en Landbouworganisatie (FAO) lijdt drie kwart van de bodem in El Salvador onder watererosie, terwijl in Guatemala 12 procent bedreigd wordt door woestijnvorming.
Migratie
De FAO benadrukt dat 95 procent van de voedingsproducten die de wereldbevolking eet, afkomstig is van grond die steeds meer uitgeput raakt. Wereldwijd kampt 80 procent van de landbouwgrond met een matig tot ernstige vorm van erosie en 10 procent met lichte erosie. Slechts een tiende van de landbouwgrond op onze planeet is dus gezond. Om mensen hiervan bewust maken vindt op 17 juni de Internationale Dag voor de Strijd tegen de Woestijnvorming plaats.
“Zonder een oplossing op lange termijn treffen woestijnvorming en bodemdegradatie niet alleen de voedselbevoorrading, maar leiden ze ook tot toenemende migratie, die de stabiliteit van veel landen en regio’s in gevaar brengt”, zei VN-secretaris-generaal Ban Ki-moon naar aanleiding van deze dag.
Link met armoede
“Iedereen beseft hoe belangrijk water is, maar niet iedereen ziet in dat de bodem meer is dan iets waarop we lopen”, zegt Pilar Román van het Zuid-Amerikaanse kantoor van de FAO. “De bodem geeft ons voedsel, vezels, materialen om te bouwen, we halen er water uit, slaan er CO2 in op.”
Er is een nauwe link tussen armoede, woestijnvorming en bodemdegradatie, zegt ze. “Veel studies laten zien dat de armste en kwetsbaarste gemeenschappen het minst toegang hebben tot landbouwgrondstoffen. Een arme gemeenschap heeft alleen toegang tot minder vruchtbare grond, en minder toegang tot zaden, water, productiemiddelen, landbouwmachines en stimulerende maatregelen.”
Ontbossing
De relatie werkt ook in de andere richting: “Een gedegradeerde bodem doet een gemeenschap migreren, wat conflicten veroorzaakt over een schaars goed.” In Chili bijvoorbeeld kampt 49 procent van het grondgebied met erosie en 62 procent met woestijnvorming. De overheid heeft daarom haar degradatiekaart geactualiseerd, zodat ze strategische acties kan plannen. Die actualisering gebeurde door weer- en klimaatgegevens van de laatste zestig jaar toe te voegen, alsook geografische, sociaaleconomische en biologische gegevens.
Volgens de FAO kan duurzame landbouw op lange termijn de voedselproductie met 58 procent doen stijgen.
“De belangrijkste rechtstreekse oorzaken van woestijnvorming, bodemdegradatie en droogte op nationaal niveau zijn ontbossing, bosdegradatie, bosbranden en een verandering in bodemgebruik”, zegt Efraín Duarte, auteur van deze actualisering. Daarbovenop komt de impact van de klimaatverandering. Verscheidene studies wijten minstens 25 procent van het regentekort tijdens de droogte die Chili nu al bijna vijf jaar teistert, aan de klimaatverandering. Onrechtstreekse oorzaken zijn onder meer een gebrek aan overheidscontrole en armoede op het platteland.
Volgens de FAO kan duurzame landbouw op lange termijn de voedselproductie met 58 procent doen stijgen. Bovendien beschermt ze de bodem voor toekomstige generaties.
(Orlando Milesi en Marianela Jarroud / EK)
