Ook landbouwers komen in de problemen door corona: ‘We hebben snel helpende handen nodig’

Heel wat groenten en fruit staan (bijna) klaar op het veld, maar landbouwers vinden geen plukkers nu buitenlandse seizoensarbeiders het laten afweten als gevolg van het coronavirus.

Paniek op het veld, want de duizenden gastarbeiders die normaal afzakken naar België om op landbouwbedrijven te komen werken, blijven dit jaar thuis. En dat nu de lente op het punt staat in al haar glorie los te barsten en de eerste primeurgroenten (bijna) oogstklaar zijn. Boerenorganisaties gaan koortsachtig op zoek naar oplossingen.

‘Het lenteseizoen is inderdaad een hele drukke periode’, zo zegt Vanessa Saenen, woordvoerder van de Boerenbond. ‘Veel producten moeten handmatig geplukt worden. Denk bijvoorbeeld aan asperges en aardbeien: dat kan niet machinaal gebeuren. Om dat goed te doen, hebben we zo’n 60.000 mensen nodig. Andere jaren wordt dat getal vooral ingevuld door arbeidskrachten uit Oost-Europa, en slechts 7.000 Belgen.’

We moeten zoveel mogelijk creativiteit aan de dag leggen om zoveel mogelijk handen op het veld te krijgen

Door de coronacrisis raken die buitenlandse seizoenarbeiders echter niet meer in ons land en dreigt er dus een tekort van 53.000 mensen. Dat is problematisch, verduidelijkt Saenen, en niet alleen voor de boeren zelf, die hun inkomen in gevaar zien komen. ‘Wij kúnnen niet stoppen. Net in deze periode moeten we alles op alles zetten om onze voedselproductie veilig te stellen. Als boeren nu niet kunnen oogsten, betekent dat dat ze straks met een berg afval opgezadeld zitten, waardoor ze ook niet aan hun tweede seizoen kunnen beginnen.’

Administratieve onduidelijkheid

Er moeten dus snel meer mensen worden aangetrokken om aan de slag te gaan op het land, klinkt het. Nu al zagen verschillende landbouwbedrijven af en toe buurtbewoners verschijnen die hun hulp kwamen aanbieden, maar er is meer nodig. Veel meer. Daarvoor kijken landbouwers vooral in de richting van mensen die tijdelijk werkloos zijn en studenten. Ook vluchtelingen die in asielcentra op erkenning wachten, zouden in de sector aan de slag kunnen. ‘Het gaat om relatief eenvoudige arbeid, waar geen scholing voor nodig is, dus zij zouden snel kunnen beginnen.’

In het begin van de crisis was er veel onduidelijkheid over hoe dat administratief aangepakt moest worden. Intussen is echter al beslist dat wie tijdelijk werkloos is en toch zin heeft om de handen uit de mouwen te steken, dat kan doen zonder zijn uitkering kwijt te raken. Op die manier kunnen zij zich inzetten in de oogst van asperges, de pluk van aardbeien, tomaten en paprika’s in serres, en in de teelt in openlucht, die ook op gang komt.

De korte keten krijgt de hardste klappen

De Boerenbond nam al redelijk snel initiatief om de juiste mensen op de juiste landbouwbedrijven te krijgen. Zo is er de vacaturewebsite werkers.be, waarop landbouwers gekoppeld kunnen worden aan seizoenarbeiders of uitzendkrachten. Ook eigenaren van boerderijen die zelf ziek worden, kunnen via de website rekenen op bijstand van hun collega’s. Solidaire boeren kunnen zich erop kenbaar maken, om zo getroffen vakgenoten bij te staan bij dringende taken, zoals het melken van boeren of voederen van dieren. Dat zullen ze volledig verzekerd kunnen doen.

Ook VDAB sprong al op de kar om het tekort aan arbeidskrachten aan te proberen vullen. Niet alleen in de land- en tuinbouw, maar ook in andere takken van de voedingssector. ‘Voedselproductie begint bij de boeren op het veld, maar als melk niet wordt opgehaald, zal ze niet in de winkelrekken terechtkomen,’ zegt Saenen. ‘Het is belangrijk dat alle schakels blijven werken. Nu, en ook wanneer de coronacrisis is bedwongen.’ Daar kwam onlangs ook nog de website helpdeoogst.be bij, waarop allerhande vacatures gebundeld worden.

Extra steun

En nog is het niet genoeg. Er zijn landbouwbedrijven die extra hard getroffen worden door de maatregelen tegen de verspreiding van het coronavirus. Voor hen zijn vrijwilligers meer dan welkom. Het gaat dan bijvoorbeeld over kinderboerderijen die de deuren niet mogen openen of om CSA-boerderijen, die vaak veel leveren aan horecabedrijven. ‘De korte keten krijgt de hardste klappen,’ zegt Saenen, ‘maar zij zijn door hun dagelijkse werking wel sowieso al beter ingesteld op samenwerken met vrijwilligers en mensen van buitenaf. Zij kunnen dus snel mensen aan het werk zetten wanneer die zich aandienen.’

Dat werk moet uiteraard in veilige omstandigheden kunnen gebeuren, maar daar voorziet Saenen geen probleem. Werken op het veld of in serres en tegelijk de regels rond social distancing respecteren, kan perfect hand in hand gaan. ‘Daar houden de landbouwers vandaag zeker rekening mee,’ klinkt het. ‘Iedereen kan corona missen als de pest, en dat geldt zéker voor landbouwers: als zij uitvallen, valt hun bedrijf uit en stopt er een stukje van de voedselproductie.’

Wie zich aangesproken voelt om landbouwers een handje te gaan helpen, kan eens scrollen tussen de online vacatures, maar ook een telefoontje naar een boerderij in de buurt om te vragen of je hulp van pas zou komen, is een goed idee. Liever aan de slag op een bioboerderij? Hier vind je een lijst van alle erkende bioboerderijen. Ook via dit formulier kan je tonen dat je bereid bent te helpen.