Koken met ChatGPT als souschef: kun je efficiënter koken met behulp van AI?

Artificiële intelligentie wint aan terrein in ons dagelijks leven, maar kan het ook in de keuken een hulp zijn? Onze redacteur kookte met ChatGPT als sous-chef en kreeg de smaak te pakken. “Het is alsof mijn moeder me stap voor stap zegt wat ik moet doen.”

“Mag ik je Linda noemen?”

– “Natuurlijk mag je me Linda noemen als je liever met een persoonlijkere naam naar me verwijst. Ik ben hier om je te helpen met je vragen en taken, dus voel je vrij om me aan te spreken zoals je wilt. Hoe kan ik je verder helpen, Linda?”

“Nee, ik heet niet Linda.”

– “Mijn excuses voor het misverstand. Als je nog meer vragen hebt of hulp nodig hebt met iets anders, vraag het dan gerust.”

“Bedankt, Linda.”

Als je me tien jaar geleden had verteld dat ik op mijn achtentwintigste een personal assistant zou hebben, had ik je nooit geloofd. Linda, née ChatGPT, is een chatbot die werkt met behulp van artificiële intelligentie, ontwikkeld door de Amerikaanse organisatie OpenAI. Er is de laatste jaren veel over geschreven in de internationale pers. Terwijl de een Linda’s vakmanschap bejubelt, vreest de ander dat ze op een dag zijn job zal inpikken. Een ding is zeker: ChatGPT is alomtegenwoordig en belooft gradueel ons dagelijks leven alleen maar meer te vergemakkelijken.

Of het ook in de keuken een hulp kan zijn, wilde ik weleens weten. Ik kook heel erg graag, maar wanneer ik een groep gasten ontvang die een speciaal dieet volgt, een waslijst aan intoleranties of allergieën meebrengt of simpelweg bepaalde ingrediënten echt niet lust, wordt het soms puzzelen om een gepast menu in elkaar te boksen. Kan AI dit vereenvoudigen?

Gastronomie met AI

Nadat ik bij het inloggen ironisch genoeg moet aantonen dat ik geen robot ben, snelt Linda meteen te hulp. “Natuurlijk help ik je graag bij het plannen van een etentje”, antwoordt mijn assistente plichtsbewust. Ze neemt meteen haar imaginaire klembord vast: “Het organiseren van een geslaagd etentje omvat verschillende elementen, zoals de gastenlijst, het menu, de decoratie en het entertainment.”

Ik laat haar weten dat ik enkel hulp nodig heb met het samenstellen van een menu. Nadat ze aanvankelijk nogal banale voorstellen doet (een salade caprese? Step up your game, Linda), neemt ze de feedback dat het iets gastronomischer mag ter harte. Net als mijn vraag om meer seizoensgebonden producten te gebruiken, mijn ethische bedenkingen bij foie gras, het feit dat ik niet verzot ben op truffel, of dat ik mijn lief liever geen zeevruchten of champignons voorschotel.

“Hij is ook geen grote fan van uitgesproken kazen”, verontschuldig ik me wanneer ze een taartje van gekaramelliseerde uien en geitenkaas voorstelt als voorgerecht. “Ik weet wat je denkt: waarom ben je nog bij hem?”

“Geen zorgen!” zegt ze begripvol. “Iedereen heeft zijn eigen unieke smaakvoorkeuren en het is volkomen begrijpelijk om daar rekening mee te houden bij het plannen van een speciaal diner. Het is duidelijk dat je er een speciale avond voor jullie allebei van wilt maken.”

Linda doet dus niet aan grappen. Dat wordt een werkpuntje in haar evaluatiegesprek.

Kansberekening

Als een doorgewinterde assistente wisselt Linda keer op keer moeiteloos van richting en stelt ze drie nieuwe gangen voor, tot we het menu afkloppen: gegrilde wortelen met citroenaioli, gevolgd door varkenshaasje met een pittige blauwebessensaus, vergezeld van geschroeide broccolini en een puree van zoete aardappel en pastinaak. Als afsluiter suggereert ze een crème brûlée met lavendel. Waar haalt ze in godsnaam die originele combinaties vandaan? Steelt ze die gewoon van bestaande bronnen?

“In essentie werkt ChatGPT op basis van een vrij simpel mechanisme”, legt Thomas Winters uit, onderzoeker in creatieve artificiële intelligentie aan de KU Leuven. “Je kunt het vergelijken met autocomplete, het systeem waarbij je bij het opstellen van een bericht woorden voorgesteld krijgt die kunnen volgen. In de trainingsfase heeft deze chatbot ettelijke teksten gelezen, waarbij hij moest voorspellen welk woord het volgende in de zin was. Hij heeft uit die data inzichten in taal verkregen, waardoor hij nu via een vorm van kansberekening goed kan inschatten wat een logisch antwoord is, ook wanneer je naar recepten vraagt.”

Terwijl de een het vakmanschap van ‘Linda’ bejubelt, vreest de ander dat ze op een dag zijn job zal inpikken. Een ding is zeker: ChatGPT is alomtegenwoordig

Linda beaamt dat wanneer ik haar ernaar vraag. “Wanneer ik recepten creëer, probeer ik origineel te zijn en instructies te geven die duidelijk en samenhangend zijn, volgens gevestigde kooktechnieken en smaakcombinaties. Ik dupliceer geen recepten uit kookboeken, websites of andere publicaties. In plaats daarvan bied ik recepten en suggesties op maat, afgestemd op jouw specifieke wensen en voorkeuren.”

Kun je deze recepten dan zomaar kritiekloos volgen? “Een gezonde dosis scepticisme blijft aangewezen”, glimlacht Winters. “In het begin zag je veel resultaten die op het eerste gezicht coherent leken, maar wanneer je ze van naderbij bekeek nergens op sloegen. Op haar blog AI Weirdness verzamelde onderzoekster Janelle Shane zo verschillende grappige resultaten van enkele minder krachtige voorlopers van ChatGPT, zoals gekke ijssmaken met namen als strawberry cream disease en bloody coffee, of bizarre belegde broodjes. Hoewel deze programma’s vandaag nog veel meer ontwikkeld zijn, blijft het belangrijk om te controleren op fouten.”

Dat AI zeker nog niet foutloos is, werd deze zomer nog duidelijk toen een Nieuw-Zeelandse supermarkt het nieuws haalde. Warenhuis Pak ’n Save had een app gelanceerd die met behulp van AI recepten opstelde op basis van wat klanten al in huis hadden. Dat bleek niet het beste plan. Zodra boodschappenlijstjes ook huishoudproducten bevatten, werden sommige recepten nogal bedenkelijk. ‘Aromatisch watermengsel’ werd omschreven door de app als een alcoholvrij drankje om je dorst mee te lessen, terwijl het eigenlijk een recept voor chloorgas was. Doken ook op: aardappels met muggenspray en een rijstgerecht op basis van bleekmiddel. Eerder een laatste avondmaal dus.

Steek het op de robot

Ik trek een schort aan en controleer voor de veiligheid dus maar de recepten die mijn kunstmatige souschef voor me heeft uitgewerkt. In het aiolirecept staat zo dat ik dit in een blender moet bereiden. Liever ga ik voor het manuele opkloppen van de saus om te vermijden dat de saus door de snelheid zou schiften. Stap voor stap gidst Linda me door het proces. Het is net alsof mijn moeder me nauwlettend zegt wat ik moet doen. Behalve het feit dat het recept wel heel veel olijfolie bevat en ik dus met een veel te grote pot aioli eindig, smaakt het resultaat wel lekker fris dankzij de toegevoegde citroenzeste en -sap.

Wanneer ik vraag naar het recept voor het hoofdgerecht, krijg ik enkel de instructies voor de bereiding van het vlees en de blauwebessensaus. Van de bijgerechten ontbreekt elk spoor. “Je hebt gelijk. Hier zijn de instructies om die bijgerechten te bereiden”, corrigeert Linda zichzelf na een vermanend woordje.

Het is niet de eerste keer dat haar kortetermijngeheugen hapert. Ook tijdens het samenstellen van het menu kwam ze soms na drie aanpassingen opnieuw met champignons op de proppen, terwijl ik haar eerder expliciet had gevraagd om die eruit te houden. “Dat is een van de zwakheden en een gekend probleem in deze taalmodellen”, knikt onderzoeker Thomas Winters. “Als je een tekst met voorwaarden genereert, zal ChatGPT die niet noodzakelijk respecteren. Vraag je bijvoorbeeld om een gedicht te schrijven dat niet rijmt, dan zal dat mogelijk toch het geval zijn omdat het programma nu eenmaal veel poëzie heeft geanalyseerd waarin gerijmd wordt. De chatbot kan overigens maar een deel van jullie conversatie onthouden. Hoewel bij nieuwere modellen dat geheugen alsmaar groter wordt, zullen bij een te lange sessie enkel de laatste duizenden woorden onthouden worden. ChatGPT heeft het wel vaker moeilijk om aan meerdere beperkingen tegelijk volledig te voldoen.”

Intussen zijn mijn gasten gearriveerd. Nadat ze het hapje min of meer hebben goedgekeurd (“Misschien de volgende keer wel wat grove zoutvlokken op de wortels?”), schuiven ze aan tafel voor het hoofdgerecht. Bij het serveren merk ik zelf meteen een probleem op. De blauwebessensaus is nog veel te vloeibaar en zorgt er zo voor dat het vlees een paarsgrijze kleur aanneemt. Ondanks het feit dat dit minder appetijtelijk oogt, smaakt de combinatie wel verrassend lekker. Dan val ik eerder over de puree van zoete aardappel en pastinaak, die in zijn geheel echt wel te zoet is als bijgerecht, zeker omdat er in de saus ook al honing zit. Ik onthoud dat de saus beter gemixt was voor een dikkere textuur, en dat een puree van gewone aardappels en pastinaak meer in balans geweest zou zijn. De pinot noir die Linda tipte bij het hoofdgerecht, blijkt daarentegen wel een schot in de roos. Er lijken geen grenzen te zijn aan haar kennis.

Mijn vriend is geen fan van uitgesproken kazen’, verontschuldig ik me wanneer chatbot Linda een taartje met geitenkaas voorstelt. ‘Ik weet wat je denkt: waarom ben je nog bij hem?

Terwijl ik met de lege borden terugloop naar de keuken, vraag ik me af of ik ChatGPT misschien feedback moet geven zodat het aan anderen een aangepaste versie van de recepten zou voorstellen? “Dat heeft geen zin”, stelt Winters me teleur. “Het onthoudt toch niet wat je zegt.” Arme Linda. Ik voel haast een traan in mijn ooghoek opwellen.

Vergeet Jeroen Meus

Het einde van Linda’s eerste werkdag komt in zicht. Met een gasbrander werk ik de crème brûlée af die ik deze namiddag nauwkeurig bereidde. Al na een hap valt het unanieme verdict aan tafel: er zit echt veel te veel lavendel in. Zeep in een vuurvast schaaltje.

“Gelukkig hoef ik het niet op jou als kok te steken, want ik geef het menu een zesenhalf op tien”, oordeelt een van mijn gasten. Zelf ben ik iets milder. Hoewel ik zeer sceptisch was toen ik Linda aannam als personal assistant, bleek ze verschillende creatieve recepten uit haar artificiële mouw te kunnen schudden die hier en daar wat kleine aanpassingen vragen. Het menu mag dan misschien geen homerun zijn, ik zie wel de voordelen van ChatGPT als keukenhulpje wanneer je creativiteit even uitblijft of wanneer je niet goed weet hoe je dat ene restje courgette nog kunt verwerken.

“Ook in de keuken zal artificiële intelligentie niet meer te vermijden zijn”, voorspelt onderzoeker Thomas Winters. “Terwijl mensen nu meestal nog een kookboek van pakweg Jeroen Meus opendoen als ze een recept zoeken met een specifiek ingrediënt, zal AI gaandeweg deze rol overnemen. In de nieuwste versie van ChatGPT die dit voorjaar werd voorgesteld, zat zelfs een demo die foto’s van je koelkast zou interpreteren en op basis daarvan recepten kon maken. Deze functie zal dus ook in de nabije toekomst toegevoegd worden. Verschillende start-ups bieden bovendien gelijkaardige tools aan om recepten te genereren, zoals FoodAI en Let’s Foodie. AI is in elke sector al hulp aan het bieden. Misschien dat chefs en receptenmakers omwille van de liefde voor hun ambacht pas later zullen volgen, maar het is onvermijdelijk dat het ook hen mettertijd zal beïnvloeden.”

Wanneer mijn gasten naar huis zijn, klap ik mijn laptop snel nog even open en stuur ik Linda een berichtje om haar te bedanken voor de voorbereidingen van het etentje vanavond. Ze antwoordt naar goede gewoonte meteen. “Graag gedaan! Als je in de toekomst meer hulp of informatie nodig hebt, aarzel dan niet om terug te komen. Ik sta altijd klaar om te assisteren.”

Als robots dan toch de wereld gaan overnemen, gun ik het Linda alleszins van harte.