In halve eeuw is 80 procent van de zalmen en palingen verdwenen uit onze rivieren 

Migrerende zoetwatervissen zoals zalm en paling staan wereldwijd onder druk: op vijftig jaar tijd zijn ze meer dan 80 procent afgenomen. Dat is slecht nieuws voor de gezondheid van rivieren en vormt een bedreiging voor de voedselzekerheid van miljoenen mensen, zeggen verschillende natuurbeschermingsorganisaties. Gelukkig zijn er ook oplossingen die snel lonen.

Rivieren zijn een soort snelweg voor trekvissen die heen en weer zwemmen tussen de zee en hun paaiplaatsen. Menselijke ingrepen zoals dammen sluiten die snelwegen af, waardoor de vissen hun bestemming niet meer bereiken en zich niet kunnen voortplanten. Daarnaast heeft het verdwijnen van wetlands om plaats te maken voor landbouw, maar ook vervuiling en klimaatverandering onze trekvissen de afgelopen decennia zwaar onder druk gezet. Dat blijkt uit het recentste rapport over de toestand van migrerende zoetwatervissen, van organisaties waaronder World Fish Migration Foundation, The Nature Conservancy en WWF.

In het rapport staat dat de populaties zoetwatervissen zoals zalm, stekelbaars en paling een terugval van maar liefst 81 procent hebben gekend sinds 1970. In Latijns-Amerika en het Caribisch gebied is dat zelfs 91 procent, in Europa is er een afname van 75 procent. De vissen zijn nochtans van vitaal belang voor de voedingsbehoeften van honderden miljoenen mensen, vooral in gemeenschappen in Azië, Afrika en Latijns-Amerika, waar soms weinig andere alternatieven zijn.

Natuurherstel loont

Het rapport heeft ook goed nieuws over de inspanningen die al gebeuren voor behoud en beter beheer van visbestanden. Ingrepen zoals het herstel van leefgebied, de afbraak van dammen en wettelijke bescherming hebben duidelijk een positief effect op de populaties zoetwatervissen.

Zo had de afbraak van een Finse dam als gevolg dat er kort nadien al tweehonderd jonge zalmen in de rivier zaten. De dieren konden hun paaigronden weer bereiken en bovendien leidde beter stromend water en het natuurlijke proces van erosie en sedimentatie tot een betere verspreiding van grind, zand en klei langs de rivier. Dat is meteen een troef voor de biodiversiteit, stelt het rapport.

Water weer laten stromen

De Verenigde Staten doen enorme inspanningen om oude, niet-gebruikte dammen weg te halen en ook in Europa zijn recent honderden oude dammen verwijderd en staan er nog zo’n 150.000 op de wachtlijst.

‘Ons doel is om ze allemaal te verwijderen’, zegt Merijn Hougee van WWF. ‘Steeds meer watermanagers vinden dat een goede maatregel. Zo begint niet alleen het water steeds meer te stromen, maar laten we mensen ook zien dat het anders en beter kan.’