Angélique Karekezi pleit voor een eerlijk loon en beslissingsrecht voor vrouwen die in de koffiesector werken. ‘Daarbij moeten we uiteraard ook mannen betrekken, want alle investeringen in gendergelijkheid zijn gedoemd om te mislukken wanneer hun denkwijze niet verandert.’
Je staat er misschien amper bij stil wanneer je ’s morgens wakker wordt boven de dampen van een warme kop koffie, maar wat je op dat moment in je handen hebt, is deel van het levenswerk van boeren uit het zuiden. Daar mag je gerust wat vaker aan denken, als je het aan Fairtrade Belgium vraagt. Want het zijn de mensen achter dit soort producten die de oplossing in handen hebben voor de belangrijke problemen in hun sector.
En die zijn er: koffie telen is zo’n hondenstiel dat heel wat boeren de handdoek in de ring gooien. Niet alleen hebben zij erg te lijden onder de gevolgen van de klimaatopwarming, ook is de marktprijs van koffie te laag om er onderaan de keten een waardig inkomen mee te vergaren. Willen we in de toekomst nog genieten van koffie, is het duidelijk: er moet iets veranderen.
Mensen verbinden
Het is echter niet allemaal kommer en kwel, want hier en daar is de kentering naar een duurzamere sector al ingezet. Zo heb je Angélique Karekezi, die met haar organisatie Rwashoscco vrouwelijke koffieboeren in Rwanda een hart onder de riem steekt. ‘Angélique is het levende bewijs van het Fairtrade-principe dat de mensen achter de keten ertoe doen, meer dan de producten apart’, wordt ze ingeleid door de woordvoerder van Fairtrade Belgium. ‘Door de verbinding van de juiste mensen kan je producten creëren die deel zijn van de oplossing en die écht een verschil maken in het leven van producenten. Er is een weg vooruit.’ Dit is haar verhaal over straffe koffie en sterke vrouwen.
Angélique groeit op als dochter van koffieboeren. In haar wereld krijgen vrouwen standaard minder kansen dan mannen, maar toch lukt het haar zich een weg richting een universitair diploma te knokken. Als pas afgestudeerde mag ze de financiën beheren van Rwashoscco, een Rwandese organisatie die de koffie van zes coöperatieven aan de man probeert te brengen. In geen tijd doorloopt ze de hiërarchische ladder en vandaag leidt ze het bedrijf als directrice, als eerste vrouw sinds het ontstaan van het distributiebedrijf in 2005. Daarbij heeft ze een duidelijke missie: vrouwen in de koffiewereld bestaans- en beslissingsrecht geven.
Als je in een auto springt en doorheen Rwanda rijdt, kan je zo letterlijk zién waar er fair geproduceerd wordt en waar niet
‘Er werken heel wat vrouwen in de koffiewereld en ze werken in alle verschillende schakels die de keten kent, van productie tot verwerking’, aldus Angélique. ‘Maar op de plekken waar het geld verdeeld wordt, verschijnen er nog vooral mannen. We willen vrouwen laten zien dat ze ook andere posities kunnen bekleden en dat ze winst kunnen maken met koffie. Daarbij moeten we uiteraard ook mannen betrekken, want alle investeringen in gendergelijkheid zijn gedoemd om te mislukken wanneer hun denkwijze niet verandert. Zij moeten immers bereid zijn om vrouwen te aanvaarden als volwaardige medewerkers en managers.’
Is dat een gemakkelijke taak?
‘In Rwanda best wel. Omdat er al zoveel vrouwen zetelen in onze overheid, begrijpen de mannen in ons land dat vrouwen ook belangrijke plekken kunnen innemen in bedrijven.’
Rwanda is inderdaad vijfde op de lijst van landen waar gendergelijkheid het hoogst is. Dat is beter dan België. Hoe komt het dat Rwanda daar zo goed in is?
‘Dat heeft te maken met de snelle evolutie waardoor ons land gaat de laatste jaren. Na de tragedie van 1994 (de Rwandese genocide, nvdr.) moesten we ons land helemaal heropbouwen en daarbij wilden we niemand achterlaten. Daardoor zette onze overheid vrouwen op belangrijke posities, zodat iedereen kon participeren in de wederopbouw van ons land.
Jij bracht het merk Angelique’s Finest op de markt, een originekoffie die helemaal gemaakt wordt door vrouwen.
‘Ja, met dat merk brengen we koffie van een uitzonderlijke kwaliteit, geteeld en verwerkt door tweehonderd geëngageerde vrouwen. Van de teelt van de koffiebessen ver het roosteren tot de vermarkting: alle stappen in het proces zijn genomen door vrouwen. Angélique’s Finest toont aan dat het absoluut mogelijk is om vooruitgang te boeken op vlak van gendergelijkheid. Vrouwen kunnen écht empowered worden door samen te werken in coöperatieven. Zelfs al maken ze maar een klein deel uit van de hele onderneming, wij kunnen hen hun beroepseer teruggeven. Wij zien vrouwen opnieuw trots worden op hun eigen product.
Fairtrade staat goed in de markt. Iedereen kent het
Op een jaar tijd zijn we erin geslaagd er elf ton van te verkopen. Dat was indrukwekkend: die hoeveelheid toont aan dat ons verhaal aanslaat. Het is altijd al mijn droom geweest om onder mijn leiderschap het leven van boeren te verbeteren en vrouwen te zien floreren. Dat dit nu ook daadwerkelijk gebeurt, is fantastisch.’
Hoe verbetert dat leven van de boeren in jouw coöperaties dan?
‘We zijn een fairtrade organisatie. Dat betekent dat onze boeren minimumprijzen krijgen voor hun producten, waardoor ze veel beter beschermd zijn tegen schommelingen van de markt. Bovendien zijn er ook de fairtrade-premies, die geïnvesteerd moeten worden in de gemeenschappen van de koffiecoöperatieven. Met dat geld kunnen dan bijvoorbeeld scholen worden gebouwd, wegen aangelegd of elektriciteit geïntroduceerd. Als je in een auto springt en doorheen Rwanda rijdt, kan je zo letterlijk zién waar er fair geproduceerd wordt en waar niet.’
Hoe komt het dan dat niet elk koffiebedrijf fair wordt?
‘Om het fairtrade-certificaat binnen te halen, moet je bedrijf beantwoorden aan een aantal voorwaarden. Door de strenge controles moet het ook veel beter georganiseerd zijn dan andere bedrijven. Bovendien kan je het felbegeerde certificaat pas krijgen als je al volledig werkt volgens de principes van de fairtrade. Dat betekent dat je in de overgangsperiode al investeringen moet doen op het moment dat je daar nog niet meteen iets voor terugkrijgt. Dat kost geld, en dat is er niet altijd bij nieuwe coöperatieven. Daar ligt een belangrijke taak voor de internationale gemeenschap in het algemeen en de Europese Unie in het bijzonder: zij zouden kleine coöperatieven moeten ondersteunen in de weg naar een certificatie.’
Is zo’n steun voldoende om meer fairtrade koffie te krijgen?
‘Dat is het belangrijkste, al zouden coöperaties ook moeten inzetten op een goede organisatie en administratie. Ook dat is nodig om te slagen voor de audit.’
Is het vooral de marketing rond het label die het gemakkelijker maakt om fairtrade koffie te verkopen?
‘In deze tijden zou ik koffie verkopen hoe dan ook niet gemakkelijk noemen. Maar het klopt wel dat alles wat fairtrade is goed in de markt staat. Iedereen kent het. Het een certificatie die niet alleen geldt voor koffie, maar voor een breed scala van producten en dat maakt het een sterk merk. Maar ook ons eigen verhaal blijft razend belangrijk. En dat is een verhaal van straffe koffie en sterke vrouwen.’
Angelique’s Finest is voorlopig nog niet verkrijgbaar in België.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
