Wat je zelf doet, doe je beter? De opmars van de homemade beauty

Zelfgemaakt, natuurlijk en biologisch. In de keuken is het al jaren een trend, nu duiken die woorden ook op in onze badkamer. Hoe moeilijk is het om je beautyproducten zelf te maken? En hoe veilig zijn die zelfgemaakte cosmetica in vergelijking met de conventionele varianten?

Cocamide MIPA, Panthenol, Polyquaternium-7. Vol verbazing staar ik naar de ingrediëntenlijst op mijn shampoofles. Ik heb geen flauw idee wat die woorden betekenen. Laat staan dat ik weet of ze me die gezonde, glanzende haardos bezorgen die de verpakking belooft. Ik ben niet de enige die moeite heeft om het etiket van de beautyproducten in mijn badkamer te interpreteren. Veel consumenten vragen zich af wat ze nu eigenlijk op hun lichaam smeren en of al die chemische stoffen wel goed voor je zijn.

Het antwoord op die vraag is complex, de oplossing lijkt eenvoudig: je cosmetica zelf maken met natuurlijke ingrediënten. Op het internet bestaat een bloeiende DIY-community die ijverig recepten uitwisselt. In eigen land schreef blogster Zoë van Quickelberge er een boek over: ‘Homemade beauty’.

Autoreiniger

‘Zelfgemaakte beautyproducten zijn beter voor je huid, voor het milieu én voor je portefeuille’, betoogt de zachtroze achterflap van het boek. Een filosofie die herborist en collega-blogger Marion Naudts deelt.

‘De huid is ons grootste orgaan en neemt gemakkelijk stoffen op. Het loont dus de moeite om even na te denken over welke stoffen je precies in je lichaam wil opnemen. Veel shampoos bevatten bijvoorbeeld SLS, voluit Sodium Lauryl Sulfate, een reiniger die ook gebruikt wordt om auto’s te kuisen. Dat bestanddeel is zo krachtig dat het de beschermlaag van je hoofdhuid kan beschadigen, met schilfers en bobbeltjes als resultaat.’

Zelf heeft Marion al die bestanddelen vervangen door natuurlijke varianten. ‘Alles wat ik op mijn lichaam smeer, maak ik zelf. Dat gaat van bodylotions tot dagcrème en zelfs make-up. Dat is heus niet zo moeilijk als het lijkt. Als getrainde beautykok maak ik in slechts 45 minuten tijd een toner, een serum, een dagcrème en een bodylotion. En daar kom je dan zo’n drietal maanden mee toe.’

Geen tijd, geen excuus

Je DIY-plannen zullen dus niet gedwarsboomd worden door tijdsgebrek. Toch mogen we het niet simpeler voorstellen dan het is. ‘Het is niet omdat je enkel met natuurlijke ingrediënten werkt, dat je geen allergische reactie of irritaties kan krijgen. Je moet weten wat jouw huid precies nodig heeft en je recepten daarop afstemmen’, verduidelijkt dermatoloog Samira Baharlou van het UZ Brussel.

Etherische oliën zijn bijvoorbeeld erg geliefd bij natuurlijke beautybloggers, maar ze zijn niet zo onschuldig als ze lijken. ‘De kans bestaat dat mensen met een gevoelig vel ook deze natuurlijke, etherische oliën niet verdragen. Het is ook erg belangrijk dat je ze juist gebruikt: je mag ze onder geen beding rechtstreeks op je huid smeren. En zwangere vrouwen en kinderen laten ze sowieso beter links liggen’, klinkt het.

Kokosolie kan acne verergeren.

Ook over de alomtegenwoordige koksolie bestaan heel wat misvattingen volgens de dermatoloog. ‘Kokosolie wordt de laatste jaren aangeprezen als een soort wonderproduct voor van alles en nog wat. Ook in cosmetica wordt het steeds vaker gebruikt. Maar als je bijvoorbeeld last hebt van acne, kan dat hierdoor extreem verslechteren.’

Bovendien circuleren er op dat alwetend internet heel wat ingrediënten die niet zo puur natuur zijn als de verpakking op het eerste zicht doet uitschijnen. En daar lijdt de kwaliteit van je crème natuurlijk onder, al je goede bedoelingen ten spijt. Wil je zeker zijn dat je kwaliteitsvolle ingrediënten koopt, dan spring je best binnen in een bioshop of een gespecialiseerde winkel. Bij Druantia, Kudzu en Herbacos kan je zowel online als in de zaak producten bestellen.

Kennis is macht

Ook de omstandigheden waarin de cosmetica gemaakt wordt hebben een invloed op de kwaliteit ervan. ‘Thuis werk je niet in een perfect steriele omgeving. In de labo’s waar conventionele crèmes gemaakt worden, is dat wel het geval. En dan is er nog het verpakkingsprobleem: hoe bewaar je de crème licht- en luchtdicht zodra ie klaar is? Vitamine C is bijvoorbeeld een heel goed antioxidant, maar de werking ervan wordt beïnvloed zodra het in aanraking komt met lucht.’

‘Hetzelfde geldt voor vitamine E: een uitstekend conserveringsmiddel, maar erg gevoelig voor aanrakingen met lucht. Om die stoffen goed te bewaren heb je al een flacon met een pipet nodig, of kleine ampulletjes voor eenmalig gebruik. Potten waar je de crème met je vinger uit schept, zijn absoluut geen aanrader. Als je erin slaagt om je producten licht- en luchtdicht te verpakken en je er een natuurlijk conserveringsmiddel aan toevoegt, kan je sommige crèmes drie tot zes maanden goed houden.’

Zelfgemaakte beautyproducten zijn populair bij mensen met een gevoelige huid. Maar uitgerekend die mensen moeten goed opletten. ‘Zeker als je een gevoelige huid hebt, moet je goed weten welke ingrediënten je kan gebruiken en hoe je ze best bereidt. Zo kan je niet alle stoffen zomaar mengen. Het is dus belangrijk dat je over de juiste recepten en kennis beschikt. In dat opzicht ben je veiliger af met conventionele producten: die zijn uitvoerig gecontroleerd. En nee, je hoeft daarvoor niet per se heel diep in de buidel te tasten. Er bestaan zeker ook goedkopere merken met kwaliteitsvolle beautyproducten. Dure labels investeren immers veel geld in marketing en verpakking. Het loont zeker de moeite om hierover advies van een expert in te winnen’, besluit de dermatoloog.

Getest: een gezichtsmasker op basis van klei

Met die kennis in het achterhoofd is het tijd om zelf aan de slag te gaan. Om de verpakkings- en conserveringsproblemen te vermijden, houd ik het laagdrempelig. Ik begin met een gezichtsmasker op basis van klei, volgens Zolea geschikt voor een gevoelige huid zoals die van mij. Het klokje belooft dat het brouwsel op vijf minuten klaar is, dus veel heb ik niet te verliezen.

Voor mijn masker heb ik rozenwater, witte klei, havermeel en honing nodig. Dat laatste vind ik in mijn kast, al de rest sprokkel ik bij elkaar in de bioshop op de hoek. In totaal betaal ik 17 euro. Dat lijkt veel, maar met deze voorraad kom ik met gemak een half jaar toe. Het is dus wel degelijk goedkoper, zoals de blogster belooft. Ook de bereiding zelf kost me, ondanks mijn aangeboren onhandigheid, geen enkele moeite. Ik meng een eetlepel klei met dezelfde hoeveelheid honing en havermeel. Om de textuur romiger te krijgen, giet ik er het rozenwater naar eigen goeddunken bij. In nog geen twee minuten is het witte mengsel klaar om op mijn gezicht te smeren. Ook over de complexiteit van deze missie heb ik geen klachten.

Na een half uur is de klei min of meer opgedroogd. Tijd om het resultaat te bewonderen. Het vergt wat peuterwerk om alles van m’n gezicht te poetsen, maar het is wel degelijk de moeite waard. Mijn huid ziet er zacht uit, mijn poriën zijn nagenoeg onzichtbaar en mijn vel voelt herboren. Experiment dubbel en dik geslaagd: dit is zeker voor herhaling vatbaar.