Houtskool als cosmeticaproduct: ‘Het zuivert de huid zonder haar te strippen’

Houtskool is in enkele jaren tijd uitgegroeid tot een populair cosmeticabestanddeel. Het zuiverende zwarte goedje is een handige hulp voor vette huidjes en de dikkere mannenhuid. Zolang je maar niet met zelfgebrande houtskool begint te experimenteren.

Om welke kool draait het?

Niet om steenkool, laat dat duidelijk zijn. Wel om geactiveerde houtskool, dat is hout dat op erg hoge temperatuur wordt gebracht zodat zijn zuivere koolstofgehalte toeneemt. Je vindt het bestanddeel tegenwoordig bij zowel grote internationale spelers als Garnier en Clinique als bij kleinere, lokalere merken zoals het Belgische RainPharma en natuurlijke cosmeticapioniers als Lush en The Body Shop. Die laatste verkoopt elke 26 seconden een pot van zijn Himalayan Charcoal Purifying Glow Mask.

Wat doet het?

Geactiveerde houtskool werkt als een magneet, daarom heeft de beautyindustrie het over adsorptie en niet absorptie. Houtskool trekt, aldus Clinique, tot 100 keer zijn gewicht aan pollutiepartikels, dode huidcellen en overtollige talg aan. In cosmetica is het bestanddeel uitermate geschikt om allerlei soorten onzuiverheden aan te trekken en van de huid te halen. Het zit dus altijd in rinse-off producten, die je afspoelt. ‘Houtskool wordt zelden an sich gebruikt’, vertelt Catherine Chaubeyre, opleidingsverantwoordelijke bij Annayake. ‘Het wordt doorgaans gecombineerd met actieve bestanddelen die zowel antibacterieel als antioxiderend en hydraterend werken. Houtskool zorgt voor een aangenaam, schoon gevoel. Het zuivert de huid zonder haar te strippen.’ Apotheker Céline Couteau, medeoprichter van de Franse blog Regard sur les cosmétiques en lector aan de faculteit van Nantes, ziet de terugkeer van het bestanddeel in cosmetica eerder als een modeverschijnsel. ‘Mensen staan positief tegenover ingrediënten van natuurlijke oorsprong en wantrouwen ze minder snel. Bovendien denken ze tegenwoordig dat alles vroeger beter was.’

Is alle houtskool dezelfde?

Er zijn allerlei soorten houtskool. In reinigende gels en maskers wordt houtskool van kokosnoot of bamboe gebruikt. Takesumi of bamboehoutskool wordt in Japan al eeuwenlang geproduceerd en onder meer verwerkt in de producten van Annayake. Het hout van de steeneik wordt dan weer gebruikt voor binchotan, de duurste houtskoolsoort. Die kun je online kopen voor 320 euro per kilo. ‘Onze actieve houtskool is het resultaat van duurzaam bosbeheer’, vertelt Claire Maurice, opleidingsverantwoordelijke bij Lush. ‘We bevoorraden ons in Dorset in het zuiden van het Verenigd Koninkrijk, dicht bij onze laboratoria. Voor ons is die houtskool een lokaal, natuurlijk bestanddeel dat zijn sporen heeft verdiend. Het leek ons niet meer dan logisch om de grondstof te gebruiken.’

Is houtskool helemaal veilig?

‘Je moet waakzaam blijven’, aldus Couteau. ‘Een slecht gecontroleerd productieproces kan leiden tot het ontstaan van meervoudig onverzadigde koolwaterstoffen, dezelfde die vrijkomen uit houtskool op de barbecue. Die wil je niet op je huid smeren.’ Ook vindt ze de toenemende hoeveelheid onlinetutorials die tonen hoe je zelf houtskool maakt of doe-het-zelfmaskers met lijm en houtskoolpoeder verontrustend. ‘Wil je cosmetica met houtskool, kies dan producten van een gevestigd, respectabel merk dat de leveranciers van zijn bestanddelen met zorg uitkiest.’

Waarom zijn mannen zo’n fan van houtskool?

Omdat hun huid er meer behoefte aan heeft. ‘De mannenhuid is tot 20% dikker dan die van vrouwen, heeft meer poriën en produceert meer talg’, verklaart Chaubeyre. ‘Door de huid goed te reinigen en te exfoliëren, gaat scheren ook makkelijker en vermindert de kans op ingegroeide haartjes’, vult Maurice aan. ‘Het bestanddeel heeft bovendien een nogal viriel imago en onconventioneel gebruik; je gebruikt iets met een ‘vuile’ reputatie om je gezicht te reinigen.’ Ook dat kan verklaren waarom het in zoveel genderloze cosmetica en mannenproducten wordt gebruikt.