‘Voor vrouwen met Afrikaanse roots is het heersende schoonheidsideaal quasi onbereikbaar’

Nora Mouallali (26) schrijft over haar jarenlange queeste om haar krullen in steile lokken om te toveren. ‘Toen ik een kind was leken de vrouwen die ik op televisie of in reclamecampagnes zag op geen enkele manier op mij. Het werd al snel duidelijk dat het westerse schoonheidsideaal quasi onbereikbaar is voor vrouwen met Afrikaanse roots.’

‘Gekrulde haren, gekrulde zinnen’, zei mijn klastitularis in het zesde middelbaar na het afleggen van mijn mondeling examen. Ook al was ik niet helemaal bekend met het spreekwoord, die woorden bleven nazinderen. Bedoelde ze dat ik wispelturig was? Of was het gewoon een raciaal geïnspireerde slur?

Op dat moment had ik al een parcours van zes jaar afgelegd, waarbij ik dagelijks het gevecht aanging met mijn krullend haar. Net zoals Koning Arthur zocht ik naar dé heilige graal: een gemakkelijke en permanente oplossing om voorgoed van mijn krullen verlost te zijn. Sinds mijn kindertijd gold immers dat steil haar mooi is en krullen dus niet. Hoe kon ik ook iets anders geloven? De vrouwen die ik op televisie of in reclamecampagnes zag leken immers op geen enkele manier op mij. Diversiteit tierde niet welig.

Voor vrouwen met Afrikaanse roots is het heersende schoonheidsideaal quasi onbereikbaar

Hoewel de wereld ondertussen veranderd is, moet de grote evolutie nog plaatsvinden. New York Fashion Week is de enige modeweek die de voorbije vijf jaar een verdubbeling kende van het aantal niet-blanke vrouwen op de catwalk. De andere modeweken hinken behoorlijk achterop wat diversiteit betreft. Ook de covers van modebladen tonen nog steeds voornamelijk vrouwen die voldoen aan het westerse schoonheidsideaal.

Cijfers binnen de Belgische context hierover zijn er niet, maar in Nederland zijn ze alvast veelzeggend: 69 procent van de vrouwen noemt de toenemende druk vanuit media en reclame om een onrealistisch schoonheidsideaal te bereiken als een belangrijke reden voor hun uiterlijke onzekerheden.

Al sinds hun kindertijd worden vrouwen geconfronteerd met hét heersende schoonheidsideaal. Voor sommigen is dit schoonheidsideaal eenvoudiger bereikbaar dan voor anderen. Voor vrouwen met Afrikaanse roots zoals ik is het quasi onbereikbaar. Zelfs in de reclame voor kindershampoos werden enkel kinderen getoond met glanzend steil haar na hun wasbeurt met de prikvrije shampoo. Shampoo die overigens je haar niet steil maakt, en die ook nog eens brandt in je ogen. De teleurstelling was immens. Ik was niet het doelpubliek, en het werd me pijnlijk duidelijk dat ik nooit in dat plaatje zou passen.

Sinds mijn twaalfde gebruik ik dus bijna dagelijks de stijltang om mijn haardos te plooien naar een vorm die de natuur niet voor mij in petto had. Ieder jaar opnieuw kocht ik een nieuwe stijltang die telkens dat tikkeltje beter en duurder was dan die ervoor. Mijn vader haatte dat ik zoveel tijd en energie spendeerde om mijn natuurlijk haar weg te stoppen. ‘Mensen betalen honderden euro’s om krullen te laten zetten en jij doet ze weg!’, riep hij dan, maar ik sloeg zijn mening in de wind. Ik besteedde uren aan mijn haarroutine. Het minste spatje regen deed al mijn werk teniet. Die maniakale focus was het resultaat van een lichaamsdysmorfie die ik zelf nooit goed begreep: krullend haar was prachtig bij anderen, maar lelijk op mijn eigen kruin. Ik kon niet naar mezelf in de spiegel kijken en tevreden zijn over wat ik zag. Het blanke schoonheidsideaal was voor mij een obsessie geworden. Zelfs supermodel Naomi Campbell (die Afro-Jamaicaanse roots heeft) had steil haar. Waarom ik dan niet? Tegen beter weten in trapte ik in de illusie van ‘white washing’: vrouwen van Afrikaanse afkomst die in de media in het westerse schoonheidsjasje worden voorgesteld.

Mijn hoofdhuid had het zwaar te verduren door al die behandelingen en mijn eens zo volumineuze haar werd gereduceerd tot dunne lokken

Vanaf mijn veertiende was er de permanent: een behandeling die de meeste mensen kennen om krullen te krijgen, maar ook het omgekeerde effect kan verwezenlijken. Mijn haar, al beschadigd door het overmatig gebruik van de stijltang, ging nog meer kapot door de relaxers. De chemische producten met een vieze geur en een bedenkelijke ingrediëntenlijst liet ik zomaar op mijn haar smeren. Hoewel de behandeling ‘succesvol’ leek in het begin, staken mijn krullen na enkele maanden al terug de kop op in de vorm van uitgroei. Een tweede behandeling zorgde ervoor dat mijn haar bij de bosjes uitviel. Elf jaar later zit ik nog steeds met enkele kale en uitgedunde plekken op mijn hoofd.

Tijdens mijn studentenjaren aan de universiteit arriveerde ze dan eindelijk: de heilige graal waar ik zo naar uitkeek. Brazilian keratin hair treatments kwamen op de Belgische markt en als achttienjarige maakte ik er gretig gebruik van. Alweer liet ik mij vangen door dezelfde marketingpraatjes die me wijsmaakten dat krullend haar niet mooi is. Ook deze keer kreeg ik in eerste instantie glanzend en steil haar, maar doken de kwalijke gevolgen later hardnekkig op: haarschilfers, een jeukende hoofdhuid en haaruitval.

Mijn hoofdhuid had het zwaar te verduren door al die behandelingen en mijn eens zo volumineuze haar was nu gereduceerd tot dunne lokken vol gespleten haarpunten. Een collega vertelde me dat ze dezelfde hair struggles had en bij de eerste kale plekken besloten had om de natuur terug haar gang te laten gaan. Ze adviseerde mij hetzelfde te doen, maar ik kon het niet. De psychologische sprong was te groot. Gezond was mijn haar niet meer en mooi eigenlijk ook niet. De krullen waren weg, maar ik kon er verder niets meer mee aanvangen. Steil haar hebben was het ultieme doel geweest, maar ik moest mijn jarenlange obsessie letterlijk en figuurlijk met een hoge prijs betalen.

Het drong eindelijk tot me door: ik had mijn krullen moeten accepteren, in plaats van op zoek te gaan naar een mythische heilige graal die me werd opgedrongen door reclamemakers

Online opzoekwerk bracht me naar verschillende fora, blogs en video’s waar vrouwen met dezelfde problemen hun verhaal deelden. Ik was zeker niet de enige persoon op de wereld die haar krullen verachtte. Heel wat jonge meisjes en vrouwen hebben hetzelfde parcours afgelegd als ik, in een poging om het westerse schoonheidsideaal te bereiken. Tijdens het lezen van al die getuigenissen, al die pijnlijke verhalen drong het – veertien jaar te laat – tot me door: ik had mijn krullen moeten accepteren, in plaats van op zoek te gaan naar een mythische heilige graal die me werd opgedrongen door reclamemakers. Er nu op terugkijkend voel ik boosheid. Er werd me immers een schoonheidsideaal opgedrongen dat nooit binnen mijn bereik lag.

Een hoopvol moment vond plaats in december 2019 toen de Zuid-Afrikaanse Zozibini Tunzi verkozen werd tot Miss Universe. Dat zij het felbegeerde kroontje in de wacht kon slepen, toont aan dat die schoonheids(r)evolutie er dan toch misschien zit aan te komen. ‘Ik ben opgegroeid in een wereld waar een vrouw zoals ik, met mijn huidtype en mijn type haar, nooit als mooi beschouwd kon worden. Ik denk dat het tijd is dat dat vandaag verandert,’ klonk het tijdens haar speech in de schoonheidswedstrijd. Een visie waar ik het volmondig eens mee ben.