Nathalie Le Blanc staat stil bij de frappante feiten die ze al lezend opmerkte.
Soms is een welgemikte titel genoeg om een boek te kopen. The Courage to Be Disliked, bijvoorbeeld. Ik kwam de titel tegen in een artikel over ‘realistische’ zelfhulpboeken en bestelde het boek meteen. Een anonieme Japanse filosoof en ongelukkige jongeman voeren het boek lang – à la Socrates – een dialoog over de ideeën van de Oostenrijkse Alfred Adler, de man die samen met Jung en Freud de basis legde voor de psychoanalyse. De auteurs zijn de Japanse journalist Fumitake Koga en filosoof Ichiro Kishimi, die ook echt lange gesprekken hadden over Adleriaanse psychologie. Het boek verkocht meer dan drie miljoen exemplaren in Japan, en een criticus omschreef het als ‘Marie Kondo voor de geest’. Een compliment? Ik vermoed van wel.
Wat andere mensen van jou vinden is hun zaak, daar steek je best geen tijd en moeite in
De wereld is eenvoudig, mensen kunnen veranderen en iedereen kan gelukkig zijn. Dat is wat de filosoof de jongeman belooft aan het begin van het boek, en zowel hij als Adler schrikt niet terug voor statements met punch. Trauma bestaat niet en het verleden doet er niet toe. Minderwaardigheidsgevoelens zijn nuttig. We houden vast aan onze problemen, omdat ze oplossen ons angstig maakt. Competitie is nefast. Het is niet jouw taak om aan andermans verwachtingen te voldoen. Complimenten noch verwijten zijn nuttig. Het vraagt moed om gewoon te zijn als speciaal zijn je aandacht oplevert.
Veel van die uitspraken doen me eerst steigeren wegens simplistisch, ze neigen zelfs naar victim blaming, maar de dialoog tussen student en leraar zorgt voor nuance, en ook als ik het boek weggelegd heb, blijven hun gesprekken door mijn hoofd spelen. Natuurlijk beïnvloeden onze ervaringen wie we zijn, legt de filosoof uit, maar ze determineren ons niet. Het leven is niet iets wat je gegeven wordt, of wat je overkomt, het is iets wat je kiest. Al dan niet bewust. Is het nuttig om je problemen uit te pluizen om beschuldigend te kunnen wijzen naar iets wat vroeger gebeurd is? Nee, want hoe jij je voelt of wie je bent, is niet de schuld van je ouders/ex/baas, stelt de filosoof, het wordt bepaald door hoe je vandaag met de dingen omgaat. Dat moet je aanpakken als je iets wilt veranderen. Leef je leven zo goed mogelijk, oordeel niet en zorg dat je iets betekent voor anderen zonder naar hun complimenten te hengelen. Wat andere mensen van jou vinden is hun zaak, daar steek je best geen tijd en moeite in. Wie zich daarmee bezighoudt, leeft het leven van die anderen, vindt Adler. Het is bovendien egoïstisch, want alles lijkt dan om jou te draaien.
Wat de filosoof wil aantonen, is dat je als individu niet verantwoordelijk bent voor wat je overkomt, of voor het feit dat die dingen je misschien ongelukkig maken, maar dat je het wel zelf in handen hebt om te proberen gelukkig te zijn. En dat geluk zit hem in moedig zijn. Moedig genoeg om te leven zonder de angst dat anderen je niet op prijs zullen stellen, en moedig genoeg om te falen. Een van de prikkelendste beelden die hij schetst, is het leven niet zien als een lijn van verleden naar toekomst, maar als een reeks punten, opeenvolgende momenten die we ‘nu’ noemen. Leven alsof je danst, zo omschrijft de filosoof het. Dansen doe je niet om van punt A naar punt B te bewegen, je doet het omdat het fijn is om te doen. Wie zo leeft, kan loskomen van het verleden en ziet in de toekomst een lege pagina die helemaal zelf in te vullen is. Zo kort samengevat heeft het iets van ‘mooie spreuken op Instagram’, en ik ben het bijna nooit helemaal eens met Adler, of met de filosoof, maar ze doen mijn brein wel knetteren, en in tijden van in-je-kot-zitten deed dat oprecht deugd.
The Courage to Be Disliked, van Ichiro Kishimi en Fumitake Koga, verschijnt op 1 februari in een nieuwe Nederlandse versie als Het lef niet aardig te willen zijn, uitgeverij Brooklyn, 12,50 euro.
