‘Ongelezen boeken zijn waardevoller dan gelezen exemplaren’

Nathalie Le Blanc staat stil bij de frappante feiten die ze al lezend opmerkte. Deze week dook ze in Bowie’s boekenkast van John O’Connell en De zwarte zwaan van Nassim Nicholas.

‘Is dit een aanrader?’ S. plukt een boek uit mijn boekenkast. Ik kan hem jammer genoeg geen antwoord geven, want hij is aan het snuffelen op de propvolle nog-te-lezenplank. Wegens echt wel vol, hebben de ongelezen boeken het laatste jaar ook de plank erboven, tot nu toe gereserveerd voor foto’s van mijn favoriete mensen, gekoloniseerd. Nu ben ik niet de enige met een stapel boeken die nog op mijn aandacht wachten, de Japanse taal heeft er zelfs een woord voor bedacht. Tsundoku. Het geeft het fenomeen iets elegants, vind ik. Ik ben geen gestoorde hamsteraar of zo, ik doe aan tsundoku.

Die ongelezen boeken zijn niet ongelezen omdat ik niet lees. Je hebt het bewijs daarvan op dit moment in handen. Het probleem is dat mijn gulzige impulsen weinig rekening houden met het feit dat er maar 24 uren in een dag zijn. Ik kan al drie decennia geen boekwinkel binnenlopen zonder een boek te kopen. Een interessante kaft, een schrijver waar ik al eens iets moois van gelezen heb, een raak gemikte titel, ik ben makkelijk te verleiden. Het vermaledijde internet heeft het probleem doen escaleren. Ook omdat inspiratie alomtegenwoordig is. Een aanrader van een vriend? Het boek valt een dag na mijn aankoop in de bus. Eindejaarslijstjes of wat-neem-je-mee-op-vakantierubrieken in kranten? Klikklikklik. 100 Books that Shaped Our World op de BBC, laat op een zondagavond? Hallo Bol.

Mijn recentste bruine doos leesvoer heb ik te danken aan David Bowie. De man was een veellezer met een smaak zo breed als de Grand Canyon, en toen het Londense Victoria & Albert in 2013 een expo over zijn leven plande, maakte hij voor het museum een lijst van de honderd boeken die zijn leven hadden veranderd. Niet zijn favoriete boeken dus, maar de werken met impact. Muziekcolumnist John O’Connell schreef aan de hand daarvan een alternatieve biografie. Mijn muisklikvinger begon al te trillen van opwinding toen ik het boekje opensloeg. A Clockwork Orange, Witte ruis, Madame Bovary, een aantal klassiekers staat goed en wel gelezen in mijn kast. Maar Niet door water maar door vuur van James Baldwin – een man waar ik al veel óver gelezen heb, maar nog niets ván – is volgens Bowie én auteur O’Connell van onschatbaar belang. Klik. De straat van Ann Petry, een verzameling kortverhalen van Ian McEwan, een boek over het ontstaan van de jeugdcultuur, dat is dus klik, klik en klik.

Ik leg mijn Bowie-buit met een vleug schuldgevoel bij de tsundoku-stapel, want ja, al dat ongelezen materiaal weegt weleens op mijn gemoed. Alsof de boeken me toefluisteren dat ik te veel naar schermen staar en te weinig in hen. Tot ik onlangs van een vriend De zwarte zwaan van Nassim Nicholas Taleb cadeau kreeg. (Nog een bron van ongelezen boeken: cadeaus) Daarin vertelt Taleb over de dertigduizend boeken in de bibliotheek van Umberto Eco, die de academicus uiteraard niet allemaal gelezen heeft. Al die nog te ontdekken kennis, die nog te ervaren avonturen en die nog onbekende personages herinnerden Eco eraan hoeveel hij nog niet wist. Zijn tsundoku hield hem nederig, intellectueel hongerig en eindeloos nieuwsgierig. Daarom zijn ongelezen boeken, volgens Taleb, waardevoller dan gelezen exemplaren. Omdat ze je dingen leren die je nog niet wist. Dat ik me niet hoef te schamen voor de ongelezen boeken in mijn kast, om maar iets te zeggen, maar net moet uitkijken naar het plezier en de kennis die ze me nog gaan brengen.