Muzikant en acteur Benjamin Clementine: ‘Men zegt soms dat haat aangeleerd wordt, maar dat geldt ook voor de liefde’

Londenaar Benjamin Clementine (34) was een jonge twintiger en een straatmuzikant toen hij in de Parijse metro ontdekt werd. Hij bracht vorige herfst zijn derde album And I Have Been uit. Hij speelde in de film Dune, draait momenteel een historisch drama met Steve McQueen en is het gezicht van Givenchy’s Gentleman Society-parfum.

Onthechting

“Onthecht kunnen zijn is een luxe. Ik was negentien toen ik alles achterliet om naar Parijs te gaan en ben ook nadien meermaals verhuisd – dat heeft me ergens verslaafd gemaakt aan het idee van niets te hebben en altijd opnieuw te kunnen beginnen. Niet dat ik mezelf vergelijk met mensen die echt niets hebben of in nood zijn. Zij kunnen in hun kwetsbare situatie maar twee keuzes maken: of opgeven en in zekere zin afscheid nemen van het leven, of vechten.”

Als vanzelf

“De muziek heeft zich als het ware aan me opgedrongen. Ik ben een autodidact met wat men noemt een absoluut gehoor: ik hoef een melodie maar een keer te horen om ze na te kunnen spelen. Toen ik vijf was, stal ik op school een klein pianootje omdat het me zo fascineerde. Ik heb het nadien teruggegeven, maar ik was er wel enorm van onder de indruk. Later, rond m’n elfde, raakte ik in de ban van Erik Satie. Maar een carrière maken in de muziek kwam nooit bij me op. Ik ben gewoon beginnen te spelen, zonder plan.”

In de leegte

“Straatmuzikant zijn is jezelf op de proef stellen. Ik heb het geluk gehad dat een agent zijn oog op me liet vallen en ik uiteindelijk mijn eerste album kon opnemen, maar voor mezelf en mijn kunst was het goed dat ik aanvankelijk geen echt publiek had en eigenlijk in de leegte speelde. Bovendien kende ik Parijs niet en sprak ik de taal niet eens. Ik was helemaal op mezelf aangewezen.”

Zelfverbetering

“Moed is de mooiste kwaliteit ter wereld. Ik voel voortdurend de behoefte om mezelf te verbeteren als mens, net omdat ik weet dat niemand volmaakt is. Voor mij is dat misschien wel de definitie van een gentleman vandaag: dat je respect en aandacht hebt voor anderen, je bewust bent van de problemen van deze tijd en streeft naar zelfverbetering. Ik wil het bovendien ook beter doen dan mensen van me verwachten. Niet voor het plezier van de anderen, maar voor mezelf.”

Verantwoordelijkheidsgevoel

“Mannelijkheid heeft vandaag veel van zijn betekenis verloren. Maar voor mij staat het nog steeds ergens voor: zeker zijn van jezelf en je capaciteiten, en je zwaktes omzetten in sterke punten. Volgens mij sta ik ook alleen maar waar ik sta omdat ik nooit van mijn principes ben afgeweken. Uiteraard moet je in het leven naar anderen luisteren, maar de uiteindelijke beslissing neem je zelf, en daar moet je vervolgens ook de verantwoordelijkheid voor nemen.”

Engelengeduld

“Alle kunst vereist vooral geduld. In mijn ogen is dat het grootste wapen dat je als creatieveling kunt hebben. De muziekwereld en de parfumerie lijken daarin een beetje op elkaar: een geur of een melodie bedenken heeft in beide gevallen veel met verfijnen te maken, terwijl er in beide werelden verschillende harmonische progressies, toonladders en speelstijlen en -technieken bestaan. Muziek of een parfum componeren, het creatieve proces is haast hetzelfde.”

Routine

“De herhaling van het dagelijkse leven maakt me niet onrustig. Mijn dagen zagen er jarenlang hetzelfde uit: ik stond op, ging achter mijn piano zitten en zag de tijd niet eens verstrijken. Nu ik een vrouw en een kind heb, leer ik bewust tijd voor hen te maken. Om eindelijk weer mens te worden en een sociaal leven te hebben. Maar ik breng wel veel tijd thuis door en volg vaak dagenlang dezelfde routine. Zo begin ik de dag graag met het branden van wierook en een kop thee. Ik neem een koude douche, wat de temperatuur buiten ook is. Mijn geest is productiever als mijn lichaam in een staat van alertheid verkeert.”

Podiumbeest

“Op het podium voel ik me thuis. Ik heb lange tijd trouwens op blote voeten gespeeld, alsof ik thuis was. Ik stel me soms het publiek voor als voorbijgangers, mensen die door het raam naar me kijken – het is een gedachte die me kalmeert.”

Muziek als taal

“Men zegt soms dat haat aangeleerd wordt, maar dat geldt ook voor de liefde. Ik ben ver van mijn moeder opgegroeid, in een huis waar me niet geleerd werd om “ik hou van je” te zeggen. Het grootste deel van mijn tienerjaren bracht ik ook alleen door, omdat het leek alsof leeftijdsgenoten me afwezen. Me uitdrukken heb ik dan ook lang via de muziek gedaan. Vandaag ben ik goed omringd en is mijn grootste ambitie om lief te hebben, te luisteren en nederig te zijn. Het is mijn vurige wens dat die liefde doorklinkt in mijn werk en zo ook anderen inspireert.”